Η προσφυγική κρίση επανέρχεται με ένταση στο προσκήνιο και δοκιμάζει εκ νέου τις σχέσεις Ε.Ε. – Τουρκίας, αλλά ταυτόχρονα θέτει εκ νέου στο πολιτικό μικροσκόπιο την αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο και στην ευρύτερη περιοχή. Ηδη όμως, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η παρουσία της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας διακρίνεται από «παραλυτική αμηχανία».
Στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ που πραγματοποιήθηκε στη Βαρσοβία στις 8-9 Ιουλίου, αφού εκφράστηκε ικανοποίηση για τη συμβολή της Συμμαχίας στην αντιμετώπιση του προσφυγικού, αποφασίστηκε η επέκταση της επιχείρησης στη Μεσόγειο και η διατήρηση της αποστολής στο Αιγαίο. Σχεδόν δύο μήνες αργότερα, έγκυρη διπλωματική πηγή σημειώνει στην «Κ» ότι, ουσιαστικά, μόνο ο ισχυρός συμβολισμός του ΝΑΤΟ υφίσταται στο Αιγαίο και ότι συνολικά η συνεισφορά στο προσφυγικό ήταν και είναι απογοητευτική. Στην εικόνα αυτή θα πρέπει να προστεθεί και το γεγονός ότι η Τουρκία έχει αποσύρει πάνω από ένα μήνα τους αξιωματικούς που είχαν τοποθετηθεί σε ελληνικά νησιά στο πλαίσιο εφαρμογής της συμφωνίας μεταξύ Ε.Ε. – Τουρκίας για το προσφυγικό για να συνεργαστούν στη διαδικασία καταγραφής και επαναπροώθησης προσφύγων, χωρίς να έχουν επιστρέψει ακόμη. Η ίδια πηγή εκτιμά ότι η επιστροφή τους σχετίζεται πιθανότατα με την έκδοση των οκτώ αξιωματικών που έχουν ζητήσει πολιτικό άσυλο στη χώρα μας.
Ενστάσεις
Σε ό,τι αφορά τη συνεργασία Ε.Ε. – ΝΑΤΟ στην Κεντρική Μεσόγειο, τα πράγματα δεν προχωρούν και είναι αμφίβολο αν θα υπάρξει και πότε κοινή επιχείρηση, δεδομένων των ελληνικών ενστάσεων για τη συμμετοχή της Τουρκίας, αλλά δεν είναι το μόνο πρόβλημα, καθώς και άλλες χώρες δεν είναι ιδιαίτερα θερμές στην εμπλοκή του ΝΑΤΟ στο προσφυγικό. Οι παρατηρήσεις αυτές γίνονται με αφορμή τη νέα αύξηση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών και τους φόβους που εκφράζονται στην Ε.Ε. ότι όσο πλησιάζουμε προς τα μέσα Οκτωβρίου, οπότε η Τουρκία θα απαιτήσει την απελευθέρωση της βίζας, οι πρόσφυγες – μετανάστες, εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα, μπορεί να φθάσουν μέχρι το τέλος του έτους κοντά στους 100.000 ανθρώπους, ενδεχόμενο που θα επηρεάσει και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα.
Οι παρεμβάσεις του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο είναι σχεδόν ανύπαρκτες και η δυσκίνητη ναυτική δύναμη δεν μπορεί να συμβάλει σε πρακτικό επίπεδο. Τα ελικόπτερα που μπορούν να κάνουν άμεσους και αποτελεσματικούς ελέγχους για τον εντοπισμό των λέμβων των διακινητών δεν μπορούν να επιτελέσουν σοβαρό έργο. Αυτό, γιατί η Ελλάδα απαιτεί την υποβολή σχεδίων πτήσης, κάτι που το ΝΑΤΟ αρνείται υπό την πίεση της Αγκυρας, η οποία συνεχίζεται.
Σημειώνεται ότι το έγγραφο των 17 σημείων, που είχε καταθέσει η Τουρκία στο ΝΑΤΟ στις 15 Φεβρουαρίου 2016 και είχε αποκαλύψει η «Κ», ισχύει στο ακέραιο και συντείνει στην παραλυσία της αποστολής της Συμμαχίας στην ευρύτερη περιοχή. Ολους αυτούς τους μήνες το υπουργείο Εξωτερικών επιχείρησε να αποδομήσει την τουρκική πολιτική στο Αιγαίο που αμφισβητεί το στάτους κβο. Η τάση του υπουργείου, βεβαίως, είναι επισήμως να προσπαθεί να δημιουργήσει μια όσο το δυνατόν καλύτερη εικόνα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπως συνέβη πρόσφατα στην Κρήτη κατά τη συνάντησή του κ. Κοτζιά με τον κ. Τσαβούσογλου. Ωστόσο, πηγές που είναι σε θέση να γνωρίζουν επιμένουν ότι «απέχει έτη φωτός από την πραγματικότητα» καθώς στο παρασκήνιο η ελληνική διπλωματία κινείται και με διαφορετικό τρόπο.
Ως προς την τύχη της συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας, έμπειρος διπλωμάτης προέβλεψε ότι οι επόμενες εβδομάδες θα είναι έντονες και εξέφρασε φόβους ότι οι εξελίξεις κρύβουν παγίδες για την Ελλάδα. Η ίδια πηγή σημείωσε ότι η Αγκυρα έχει προτείνει στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο να δεσμευθεί ότι ο αντιτρομοκρατικός νόμος, που για την Τουρκία αποτελεί «κόκκινη» γραμμή λόγω του Κουρδικού, θα αλλάξει στο μέλλον, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, αλλά όχι τώρα.
Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αλλαγή του νόμου είναι προαπαιτούμενο για την απελευθέρωση της βίζας. Αν η πληροφορία αυτή επιβεβαιωθεί και κυρίως γίνει αποδεκτή η πρόταση της Αγκυρας, θα προκύψει σοβαρό ενδοευρωπαϊκό ζήτημα, δεδομένου ότι πολλά κράτη-μέλη της Eυρωπαϊκής Ενωσης δεν θέλουν ούτε να ακούν για το ενδεχόμενο της απελευθέρωσης της βίζας, αλλά ούτε και για εκπτώσεις σε θέματα δημοκρατίας.
Να σημειωθεί, τέλος, ότι με αφορμή τις πιέσεις που δέχεται η Ελλάδα στο προσφυγικό και το γεγονός ότι γίνεται μεγάλη συζήτηση για τις γεωπολιτικές αλλαγές στην περιοχή, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, σύμφωνα με έγκυρες πηγές, έχει ζητήσει να γίνει η χώρα μας μέλος της Διεθνούς Επιτροπής Στήριξης της Συρίας στην οποία συμμετέχουν 17 κράτη, ωστόσο προς το παρόν η προσπάθεια αυτή δεν έχει στεφθεί με επιτυχία. Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζεται.