Πάνω από 160 χώρες συνυπέγραψαν τη Δευτέρα το Σύμφωνο του ΟΗΕ για τη Μετανάστευση, ένα κείμενο που αποτολμά να σκιαγραφήσει παγκόσμιες λύσεις για ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Οι προβλέψεις του συμφώνου που αναφέρονται στην ανακούφιση των χωρών που υφίστανται τη μεγαλύτερη μεταναστευτική πίεση είναι επωφελείς για την Ελλάδα, γι’ αυτό και μεταξύ των ηγετών που μετέβησαν στο Μαρακές για την τελετή υπογραφής ήταν και ο Ελληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας.
Στο Μαρακές βρέθηκε και η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, η οποία υποστήριξε ότι το σύμφωνο είναι ένα κείμενο για το οποίο «αξίζει κανείς να παλέψει». Η αναφορά δεν ήταν σχήμα λόγου, γιατί γύρω από το σύμφωνο στήθηκε μια πραγματική πολιτική μάχη. Μια μάχη που είχε λιγότερη σχέση με την ουσία και περισσότερη με την ανάγκη κάποιων σχηματισμών στην Ευρώπη να υπογραμμίσουν τις ιδεολογικές τους διαφωνίες.
Σημείο εκκίνησης για τη διαπραγμάτευση του συμφώνου ήταν η προσφυγική κρίση του 2015 στην Ευρώπη, που έδωσε αφορμή για τη συνειδητοποίηση ότι πάνω από 60 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν υποχρεωθεί να διασχίσουν σύνορα για οικονομικούς λόγους ή για να αναζητήσουν προστασία. Το γεγονός ότι πάσης φύσεως μαφίες και εγκληματικά δίκτυα επωφελούνται από τη μετακίνηση των ανθρώπων αυτών, εκθέτοντάς τους σε απαράδεκτους κινδύνους, είναι κάτι που θα έπρεπε να αποφευχθεί με τη βοήθεια καλύτερου διεθνούς συντονισμού. Με βάση τη διατύπωση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες, το γεγονός ότι πάνω από 60.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους προσπαθώντας να μεταναστεύσουν από το 2000 «είναι κηλίδα στη συνείδηση της ανθρωπότητας».
Το σύμφωνο σημειώνει ότι αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα κάθε χώρας να καθορίζει τη μεταναστευτική πολιτική της. Παράλληλα όμως περιλαμβάνει κάποιες κατευθυντήριες γραμμές ώστε η μετανάστευση να μην είναι άτακτη και να γίνεται με μεγαλύτερη ασφάλεια. Μεταξύ αυτών βρίσκεται η αρχή της οικογενειακής επανένωσης, της προστασίας των ανήλικων μεταναστών και της αποφυγής κράτησης σε κλειστές δομές. Επίσης, η συνεργασία μεταξύ των χωρών που βρίσκονται στην ίδια μεταναστευτική διαδρομή, αλλά και των χωρών καταγωγής με τις χώρες υποδοχής, ώστε να διευκολύνεται και η αντίστροφη διαδρομή, αυτή της υποχρεωτικής επιστροφής στη χώρα καταγωγής.
Χωρίς δεσμεύσεις
Το σύμφωνο δεν είναι δεσμευτικό, όπως θα συνέβαινε αν επρόκειτο για διεθνή συνθήκη, ως εκ τούτου, ακόμη και μετά την υπογραφή του, δεν αναμένεται να αλλάξει κάτι π.χ. στις απάνθρωπες συνθήκες που επικρατούν στα ελληνικά hotspots.
(Oσοι είδαν από κοντά πώς είναι η ζωή στον καταυλισμό στη Μόρια της Λέσβου, με τις καιρικές συνθήκες των τελευταίων ημερών, σοκαρίστηκαν.)
Μετά το διάλειμμα καλών προθέσεων και συγκινητικών ομιλιών στο Μαρακές, η στροφή της Ευρωπαϊκής Ενωσης προς όλο και πιο περιοριστικές μεταναστευτικές πολιτικές εξακολουθεί, με τον παροπλισμό όλων των σκαφών που διέσωζαν πρόσφυγες και μετανάστες στη Μεσόγειο.
Παρ’ όλα αυτά, το σύμφωνο οδήγησε μέχρι και σε κυβερνητική κρίση στο Βέλγιο, όπου το φλαμανδικό κόμμα N-Va επεχείρησε να ανατρέψει την κυβέρνηση. Τελικά, ο φιλελεύθερος πρωθυπουργός Σαρλ Μισέλ επεβίωσε, βρίσκοντας άλλους συμμάχους, και πήγε στο Μαρακές όπου καταχειροκροτήθηκε.
Το σύμφωνο δεν υπέγραψε, όπως αναμενόταν, η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Nτόναλντ Τραμπ, αλλά και οι κυβερνήσεις του Βίκτορ Ορμπαν στην Ουγγαρία και του Σεμπάστιαν Κουρτς στην Αυστρία, οι οποίες κατηγόρησαν τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ότι «προάγει τη μετανάστευση για ιδεολογικούς λόγους».