«Δεν θα καταφέρεις ποτέ να διοριστείς ως λοιμωξιολόγος σε δημόσιο νοσοκομείο και τελικά, μετά τόσα χρόνια σπουδών, δεν θα μπορείς να βιοποριστείς». Αυτό ισχυρίζονταν γνώστες του ελληνικού συστήματος Υγείας όταν η 30χρονη Μαρίσσα Ζάρακα, που αποφοίτησε αριστούχος το 2015 από την Ιατρική Αθηνών, ανακοίνωνε την απόφασή της να γίνει λοιμωξιολόγος. «Είχα βιώσει αρκετές απογοητεύσεις στην Ελλάδα», λέει στην «Κ» η κ. Ζάρακα, που από τον Απρίλιο βρίσκεται στις ΗΠΑ χάρη στο Ερευνητικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στην Κλινική και Πειραματική Ιατρική, που σχεδιάστηκε από τον Παγκόσμιο Ελληνικό Βιοϊατρικό Σύλλογο (WHBA) και υλοποιήθηκε με χορηγία 400.000 ευρώ του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. «Εδώ επικρατεί μια αίσθηση ότι όλα είναι δυνατά και αυτή η αύρα αισιοδοξίας, ακόμα και αν αποδειχθεί ψευδαίσθηση, μου δίνει φτερά», τονίζει η γιατρός από την Κω. Και πράγματι φαίνεται ότι η ίδια ενσαρκώνει το «αμερικανικό όνειρο», καθώς μετέβη ως υπότροφος για 12μηνη εξάσκηση στα Εθνικά Ιδρύματα Ερευνών και σε λίγους μήνες εξασφάλισε έμμισθη θέση (από πόρους του ερευνητικού κέντρου) για άλλον ένα χρόνο στο ίδιο εργαστήριο με επικεφαλής τον δρα Μιχάλη Λιονάκη, που εξειδικεύεται στην έρευνα των λοιμώξεων από μύκητες. «Δεν θα είχα ποτέ τη δυνατότητα να έρθω με δικά μου μέσα εδώ», σχολιάζει η κ. Ζάρακα, που αφιερώνει καθημερινά περί τις 12 ώρες στον πάγκο του εργαστηρίου.
Υψηλό επίπεδο
«Οι 10 γιατροί που επελέγησαν μεταξύ 65 υποψηφίων με κριτήρια αριστείας έχουν τόσο υψηλό επίπεδο που θα έβρισκαν ούτως ή άλλως τον δρόμο τους», αναφέρει στην «Κ» ο δρ Κωνσταντίνος Δροσάτος από το Πανεπιστήμιο Tεμπλ, διευθυντής του καινοτόμου προγράμματος και μέλος του επιστημονικού συμβουλίου του WHBA. Στόχος των έμπειρων βιοεπιστημόνων, που λειτουργούν ως μέντορες, είναι να διευκολύνουν την πρόσβαση των νεαρών στις ΗΠΑ, προκειμένου να μπορέσουν ισάξια με άλλους αλλοδαπούς να διεκδικήσουν μια θέση για ειδικότητα. «Για έναρξη ειδικότητας στις ΗΠΑ απαιτούνται 6ωρες εξετάσεις εφ’ όλης της ύλης, προσωπική συνέντευξη, αλλά και επιπλέον προσόντα που παίζουν καθοριστικό ρόλο: κλινική και ερευνητική εμπειρία στις ΗΠΑ», διευκρινίζει στην «Κ» o δρ Νίκος Σκαρμέας, καθηγητής Νευρολογίας στο ΕΚΠΑ με μακρά θητεία στις ΗΠΑ και εμπνευστής της πρωτοβουλίας. «Η θητεία σε ευρωπαϊκά νοσοκομεία και ερευνητικά κέντρα δεν προσμετρείται, όπως αντίστοιχα δεν έχουν βαρύτητα συστατικές επιστολές από φορείς εκτός ΗΠΑ», προσθέτει, «για να κερδίσει κάποιος αυτούς τους πόντους πρέπει να εργαστεί, εφόσον γίνει δεκτός, αφιλοκερδώς σε κάποιο νοσοκομείο, κάτι που συνεπάγεται ένα κόστος δυσανάλογο των δυνατοτήτων της ελληνικής οικογένειας». Ο ίδιος γνωρίζει τις δυσκολίες εκ των έσω, καθώς είχε βρεθεί σε αυτή τη θέση προ 25ετίας. «Η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει απλοποιήσει το γραφειοκρατικό σκέλος: παλιά εξεταζόμασταν ζωντανά στην Ελληνοαμερικανική Ενωση και επικοινωνούσαμε με επιστολές ή τηλεφωνικά με τα ιδρύματα, σήμερα αυτά γίνονται διαδικτυακά». Ωστόσο, η διάδοση του Ιντερνετ και μια σειρά γεωπολιτικών εξελίξεων έχουν εντείνει τον ανταγωνισμό. «Ολοι θέλουν να εκπαιδευτούν στις ΗΠΑ, έτσι οι Ελληνες ανταγωνίζονται τον Γερμανό, τον Ινδό και τον Κινέζο γιατρό».
Το πρόγραμμα καινοτομεί, διότι φέρνει σε επικοινωνία δύο γενιές βιοεπιστημόνων και αξιοποιεί το εκτεταμένο δίκτυο Ελλήνων ακαδημαϊκών στις ΗΠΑ. «Επί της ουσίας, ο κάθε υπότροφος επιλέγει να θητεύσει από 3 έως 12 μήνες σε έδρα ή ερευνητικό κέντρο με επικεφαλής κάποιον Ελληνα ή ελληνικής καταγωγής γιατρό, μέλος του WHBA», υπογραμμίζει ο δρ Δροσάτος. Ετσι, οι δέκα γιατροί «διασκορπίστηκαν» συλλέγοντας πολύτιμη εμπειρία από κορυφαία πανεπιστημιακά ιδρύματα, όπως το Χάρβαρντ, το Ινστιτούτο Καρδιάς Λάνκεναου, το Καρδιολογικό Ινστιτούτο Μινεάπολης, τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας, τα πανεπιστήμια Πενσιλβάνια, Οκλαχόμα, Τεμπλ και Χόφστρα.
«Εδώ δεν χάνουμε χρόνο με καθήκοντα διοικητικών»
Παρακολουθούσε καθημερινά επεμβάσεις καυτηριασμού αρρυθμιών και εμφυτεύσεις συσκευών, όπως βηματοδότη, σε ασθενείς, ενώ ταυτόχρονα συμμετείχε σε δύο ομαδικές ερευνητικές εργασίες. «Με ενδιαφέρει να εξειδικευθώ στον τομέα της ηλεκτροφυσιολογίας, που είναι σκέλος της καρδιολογίας, στην Ελλάδα υπάρχει ως μέθοδος αλλά όχι ως ειδικότητα», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Γιώργος Μπαζούκης, που μετέβη για τρεις μήνες μαζί με τη γιατρό γυναίκα του και το βρέφος τους στις ΗΠΑ. «Ο καταμερισμός εργασιών στο νοσοκομείο των ΗΠΑ σου επιτρέπει να αναδείξεις τις δυνατότητές σου, στην Ελλάδα ως γιατροί αφιερώνουμε πολύ χρόνο αναλαμβάνοντας καθήκοντα διοικητικών υπαλλήλων ή νοσηλευτών, δαπανώντας έτσι άσκοπα ενέργεια», διευκρινίζει ο 30χρονος, που σπούδασε στα Ιωάννινα και έχει ολοκληρώσει το μεγαλύτερο μέρος της ειδικότητάς του στον «Ευαγγελισμό».
Οι επειγοντολόγοι
Η Μαρίσσα Ζάρακα, αριστούχος γιατρός από την Κω, επί το έργον στο εργαστήριο του δρος Μιχάλη Λιονάκη, στα Εθνικά Ιδρύματα Ερευνών των ΗΠΑ.
«Στις ΗΠΑ υπάρχει τμήμα επειγόντων και στις εφημερίες εξετάζουν τα περιστατικά οι επειγοντολόγοι, εμείς αναλαμβάναμε μόνον τους καρδιολογικούς ασθενείς», συμπληρώνει και «οι γιατροί ενημερώνουν λεπτομερέστατα τους ασθενείς πριν από τις επεμβάσεις αλλά και πριν από το εξιτήριο για την κατάσταση της υγείας τους». Ο ίδιος επέστρεψε στην Αθήνα για να ολοκληρώσει την ειδικότητα, ωστόσο φλερτάρει με την Αμερική: «Διαθέτω πλέον τις απαραίτητες συστατικές επιστολές, αλλά και αριθμό κοινωνικής ασφάλισης για όλη την οικογένεια, θα θέλαμε μαζί με τη σύζυγο να αποκτήσουμε επιπλέον δεξιότητες στις ΗΠΑ». Μέχρι τότε θα αναπολεί συχνά τις ημέρες του στην Οκλαχόμα. «Ηταν για μένα μια ευχάριστη έκπληξη, γιατί δεν έχουμε συνηθίσει σε αξιοκρατικές διαδικασίες».
Ο δρ Δροσάτος και ο δρ Σκαρμέας σχεδίασαν με περισσή επιμέλεια το νεοσύστατο πρόγραμμα, ώστε να διέπεται από διαφάνεια. «Δύο επιτροπές καθηγητών έκαναν μια προεπιλογή είκοσι υποψηφίων, από τους οποίους πέντε διαφορετικοί και ανεξάρτητοι καθηγητές επέλεξαν τους τελικούς δέκα, τους άριστους μεταξύ αρίστων, επτά γυναίκες και τρεις άνδρες», διευκρινίζει ο δρ Δροσάτος, που καθιέρωσε σύστημα μεντόρων και συμβούλων καριέρας. «Εκ των δέκα υποτρόφων, δύο επιστρέφουν για την ειδικότητα στην Ελλάδα, δύο βρήκαν χρηματοδότηση για έρευνα στις ΗΠΑ και οι υπόλοιποι κάνουν αιτήσεις για ειδικότητα εδώ», συμπληρώνει ο ίδιος, που ευελπιστεί το πρόγραμμα να επεκταθεί μελλοντικά και στην Ευρώπη, δεδομένου ότι τα περισσότερα από 2.700 μέλη του WHBA βρίσκονται σε τουλάχιστον 40 χώρες.
«Η Μαρίσσα κατόρθωσε φοβερά πράγματα ήδη στους πρώτους έξι μήνες», παρατηρεί στην «Κ» ο δρ Μιχάλης Λιονάκης, μέντορας της νεαρής γιατρού στο εργαστήριό του, που έχει βάλει (κυριολεκτικά) στο μικροσκόπιο τους μύκητες candida και aspergillus. «Το θεωρητικό τμήμα της εκπαίδευσης γιατρών στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλό, οι αδυναμίες εντοπίζονται στην πρακτική εξάσκηση, στις κλινικές των τελευταίων δύο ετών και την ειδικότητα», σχολιάζει ο ίδιος, που μετανάστευσε πριν από 16 χρόνια εν μέρει λόγω της 7ετούς αναμονής για την ειδικότητα της λοιμωξιολογίας.
Οι τρεις πρώτοι μήνες
«Στο ίδιο διάστημα τέλειωσα ειδικότητα και διδακτορικό», επισημαίνει ο ίδιος, που αποφοίτησε από την Ιατρική Κρήτης και σήμερα κατέχει διευθυντική θέση στο κορυφαίο ίδρυμα ερευνών των ΗΠΑ. «Οι πρώτοι τρεις μήνες είναι η μεταβατική περίοδος, μετά οι αλλοδαποί γιατροί προσαρμόζονται και ξετυλίγουν το ταλέντο τους», καταλήγει ο δρ Λιονάκης.
Στην ομάδα του βραβευμένου καθηγητή του Χάρβαρντ, δρ Χρήστου Μαντζώρου, μυήθηκε στη μεθοδολογία της έρευνας η Ελένη Πηλίτση, απόφοιτος Ιατρικής στο Δημοκρίτειο. «Η Βοστώνη προσφέρει εξαιρετικό επιστημονικό περιβάλλον, δέχομαι καθημερινά πολυάριθμα ερεθίσματα», λέει η κ. Πηλίτση, που σχεδιάζει να ξεκινήσει ειδικότητα στις ΗΠΑ συνδυάζοντας την κλινική ιατρική με την έρευνα. «Αποκτώ εμπειρία στην ανάλυση και ερμηνεία δεδομένων με σκοπό τη βελτίωση της ζωής όσων πάσχουν από νοσήματα, όπως η παχυσαρκία», καταλήγει. «Θα είμαι πάντα ευγνώμων στο WHBA και στο Ιδρυμα Νιάρχος».