Ενημέρωση των Τριμηνιαίων Εθνικών Λογαριασμών (μέρος 1ο)

Ενημέρωση των Τριμηνιαίων Εθνικών Λογαριασμών (μέρος 1ο)

7' 31" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σ​​τα προηγούμενα «Σημειώματα προς Συζήτηση», είχαμε χαράξει ένα μακροπρόθεσμο μονοπάτι ώστε να επιστρέψει η ελληνική οικονομία στην ασφάλεια και σε βιώσιμες συνθήκες με το χρέος χαμηλότερα από το 60% του ΑΕΠ. Ωστόσο, η παρακολούθηση των ετήσιων μεταβολών στο πραγματικό και στο ονομαστικό ΑΕΠ σε βάθος πολλών ετών μπορεί να αποδειχτεί κάπως θεωρητική, οπότε προκύπτει το ερώτημα πώς θα μπορούσε κανείς να τη μεταφράσει σε μεσοπρόθεσμο στόχο, ας πούμε για τα επόμενα πέντε έτη, που να ελέγχεται ανά τρίμηνο. Είναι χρήσιμο για την κυβέρνηση και για το ευρύτερο κοινό να μπορεί να διαπιστώνει σε τακτά διαστήματα κατά πόσον εκτελείται σωστά το Σχέδιο ή όχι. Στο παρόν «Σημείωμα» θα δούμε με ποιο τρόπο γίνεται παρακολούθηση των στοιχείων ανά τρίμηνο, χρησιμοποιώντας τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τους εθνικούς λογαριασμούς τα οποία ενημερώνονται ανά τρίμηνο. Μάλιστα, οι τριμηνιαίοι εθνικοί λογαριασμοί περιέχουν σημαντικό πλούτο πληροφοριών για την ελληνική οικονομία και θα αναπτύξουμε στα επόμενα «Σημειώματα προς Συζήτηση» ποια μηνύματα μπορούμε να εξάγουμε από αυτούς.

Το μακροπρόθεσμο «Σχέδιο του Οδυσσέα» που παρουσιάστηκε σε προηγούμενο «Σημείωμα» περιλαμβάνει τις επιπτώσεις που θα έχουν ο ετήσιος πραγματικός ρυθμός ανάπτυξης και ο πληθωρισμός τα επόμενα πέντε ή δέκα έτη και μετά τα μεθεπόμενα πέντε ή δέκα έτη κ.ο.κ. Μπορούμε τώρα να υπολογίσουμε ποια πορεία θα πρέπει να ακολουθούν οι εθνικοί λογαριασμοί ανά τρίμηνο ώστε να είμαστε σίγουροι πως εξελίσσεται κανονικά το μακροπρόθεσμο Σχέδιο, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το ΑΕΠ. Κάθε φορά που η ΕΛΣΤΑΤ δημοσιεύει τριμηνιαία στοιχεία, θα μπορούμε να ελέγχουμε κατά πόσον εκτελείται κανονικά ή όχι το μακροπρόθεσμο Σχέδιο και για ποιους λόγους. Αν η παράκαμψη δεν είναι μεγάλη και οφείλεται σε παροδικούς λόγους, τότε μπορούμε να την αγνοήσουμε και δεν υπάρχει λόγος για διόρθωση της πορείας. Αν, όμως, τα τριμηνιαία στοιχεία περιλαμβάνουν σημαντικές εκπλήξεις, τότε είναι αναγκαία μια προσεκτική ανάλυση διότι ενδεχομένως η κυβέρνηση να πρέπει να εξετάσει παρέμβαση στην ακολουθούμενη πολιτική ώστε να επανέλθει στην αρχική πορεία. Σε κάθε περίπτωση, συνίσταται ο ετήσιος έλεγχος της πορείας της οικονομίας μέσω του προϋπολογισμού. Η παρακολούθηση των γεγονότων με διαφορετική χρονική συχνότητα οδηγεί στην ανάπτυξη μηχανισμού ελέγχουν τον οποίον μπορεί να δει και να κατανοήσει το ευρύ κοινό. Η δε κυβέρνηση μπορεί να σχολιάσει τις τρέχουσες εξελίξεις ώστε η κοινή γνώμη να είναι καλά ενημερωμένη και να ενισχύεται η πίστη της πως το μακροπρόθεσμο Σχέδιο εξελίσσεται κανονικά.

Στα Γραφήματα 1-3 συνοψίζεται η ετήσια πορεία που θα έχει την ερχόμενη δεκαετία στο πλαίσιο του μακροπρόθεσμου «Σχεδίου του Οδυσσέα» το ονομαστικό και το πραγματικό ΑΕΠ και ο πληθωρισμός όπως εκφράζεται μέσω της μεταβολής του έμμεσου αποπληθωριστή. Το σχέδιο συντάχθηκε με βάση στοιχεία που ήταν διαθέσιμα μέχρι και το πρώτο τρίμηνο του 2018. Στο μεσοδιάστημα εκδόθηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ τριμηνιαία στοιχεία των εθνικών λογαριασμών για το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο του έτους, ενώ υπήρξε και μικρή αναθεώρηση των στοιχείων των προηγούμενων ετών, οπότε μπορούμε να πούμε πως επηρεάζουν αυτά την πορεία εκτέλεσης του Σχεδίου. Στα Γραφήματα 1-3 το αρχικό σχέδιο αποτυπώνεται με συνεχή γραμμή και στήλη και τα νέα στοιχεία με διακεκομμένη γραμμή και στήλη. Είναι σαφές πως σύμφωνα με το «Σχέδιο του Οδυσσέα», η Ελλάδα αφήνει πίσω της την ύφεση (Γράφημα 1). Στόχος είναι το πραγματικό ΑΕΠ να αυξάνεται κατά περίπου 2% κάθε χρόνο για τα επόμενα χρόνια καθώς θα μειώνεται το ποσοστό της ανεργίας. Στη συνέχεια η επιδείνωση των δημογραφικών στοιχείων θα αρχίσει να περιορίζει τον ρυθμό ανάπτυξης (Γράφημα 2). Οπως είχε εξηγηθεί στο Σχέδιο, ο πληθωρισμός θα πρέπει να αυξάνεται κατά 1,75% με στόχο να είναι λίγο χαμηλότερος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης ώστε να εξασφαλίσει η Ελλάδα περαιτέρω ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς της (Γράφημα 3). Η πρόσφατη ανανέωση από την ΕΛΣΤΑΤ των στοιχείων στους τριμηνιαίους εθνικούς λογαριασμούς υποδηλώνει πως το πραγματικό ΑΕΠ εξελίσσεται σε γενικές γραμμές όπως πρέπει, αλλά επίσης πως ο πληθωρισμός είναι ελαφρώς υψηλότερος απ’ όσο θα έπρεπε σύμφωνα με το αρχικό Σχέδιο. Συνεπώς το ονομαστικό ΑΕΠ αυξάνεται, μέχρι τώρα, με ελαφρώς ταχύτερο ρυθμό απ’ όσο προβλέπεται στο αρχικό Σχέδιο.

Ενημέρωση των Τριμηνιαίων Εθνικών Λογαριασμών (μέρος 1ο)-1

Ας δούμε τώρα κατά πόσον μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα τριμηνιαίο μονοπάτι για αυτές τις μεταβλητές ώστε να μπορούμε να τις παρακολουθούμε πιο συχνά. Το μονοπάτι αυτό για την επόμενη πενταετία αποτυπώνεται στα Γραφήματα 4-6.

• Το άθροισμα των τεσσάρων τριμήνων κάθε έτους μάς δίνει την ετήσια μεταβολή που αναφέρεται στο πλαίσιο του μακροπρόθεσμου Σχεδίου.

• Η τριμηνιαία πορεία του πραγματικού ΑΕΠ εξάγεται από τα τριμηνιαία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που είναι εποχικά προσαρμοσμένα και με βάση τις εργάσιμες ημέρες. Αυτή η τεχνική είναι απαραίτητη ώστε να αποκομίσουμε «καθαρά» στοιχεία για το πραγματικό ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση. Για παράδειγμα, το τρίτο τρίμηνο παρατηρείται μεγάλη άνοδος του τουρισμού, οπότε όπως είναι φυσικό παράγεται «εποχική» δραστηριότητα. Προκειμένου να διαπιστώσει η ΕΛΣΤΑΤ κατά πόσον ο ρυθμός ανάπτυξης από το δεύτερο στο τρίτο τρίμηνο βρίσκεται εκτός της συνηθισμένης μεταβλητότητας, παρουσιάζει εποχικά διορθωμένο ρυθμό ανάπτυξης.

Επίσης, οι γιορτές ορισμένες φορές πέφτουν Σαββατοκύριακο και ορισμένες άλλες σε καθημερινή ημέρα, οπότε είναι ανάγκη να γίνει και αυτή η προσαρμογή ώστε να μην περιλαμβάνεται ο «θόρυβος» στον τριμηνιαίο ρυθμό ανάπτυξης.

• Συνεπώς οι προβολές για το πραγματικό ΑΕΠ προκύπτουν μέσω της εφαρμογής της κατανομής των τεσσάρων τριμήνων, όπως φαίνεται από τον μέσο όρο που προκύπτει από τα στοιχεία περασμένων ετών, στο μεσοπρόθεσμο σενάριο με την ετήσια μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ. Ετσι προκύπτουν τα δεδομένα για το επίπεδο του πραγματικού ΑΕΠ στο Γράφημα 4 και για τον ρυθμό μεταβολής του στο Γράφημα 5. Στην συνέχεια μπορούμε να επιστρέψουν στην προβολή για το πραγματικό ΑΕΠ αντιστρέφοντας τους υπολογισμούς και εισάγοντας ξανά τους εποχικούς παράγοντες και τον παράγοντα των εργάσιμων ημερών. Αυτό μας δίνει ένα σενάριο για το πραγματικό ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση.

• Οι υπολογισμοί για τον αποπληθωριστή ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση έγιναν με απλό τρόπο παίρνοντας τον πληθωρισμό που προβλέπεται στο ετήσιο σενάριο και εφαρμόζοντάς τον σε κάθε τρίμηνο σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους. Ετσι η προβολή για τον πληθωρισμό στον αποπληθωρισμό μεταβάλλεται σταδιακά ανά τέσσερα τρίμηνα, όπως φαίνεται στο Γράφημα 6. Αυτοί οι υπολογισμοί μπορούν να γίνουν με πιο εξεζητημένο τρόπο, αλλά επέλεξα ένα πιο απλό μοντέλο.

• Τώρα που διαθέτουμε μια χρονοσειρά για το πραγματικό ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση και για τον αποπληθωριστή σε τριμηνιαία βάση, μπορούμε να σχεδιάσουμε την πορεία για το ονομαστικό ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση συνδυάζοντας τα δύο προηγούμενα.

Τα αποτελέσματα των τεσσάρων τριμήνων κάθε έτους αθροίζονται στο ετήσιο πραγματικό και ονομαστικό ΑΕΠ και στον ετήσιο αποπληθωριστή, οπότε είναι συμβατά με τις ετήσιες προβολές του Σχεδίου. Αυτό σημαίνει πως κάθε φορά που ενημερώνονται τα τριμηνιαία στοιχεία, μπορούμε να διαπιστώσουμε κατά πόσον δείχνουν αυτά ότι η οικονομία κινείται όπως περιγράφεται στις μακροπρόθεσμες προβολές ή όχι. Οπως γινόταν και παραπάνω με τα ετήσια στοιχεία, οι προβολές του Σχεδίου σε τριμηνιαία βάση αποτυπώνονται με συνεχή γραμμή και στήλη και οι ενημερώσεις που προκύπτουν από τους τριμηνιαίους εθνικούς λογαριασμούς αποτυπώνονται με διακεκομμένη γραμμή και στήλη. Τα ενημερωμένα τριμηνιαία στοιχεία δείχνουν πως το πραγματικό ΑΕΠ είναι, κατά μέσον όρο, κοντά σε αυτό που προβλέπεται. Ο πληθωρισμός κινείται λίγο υψηλότερα από την προβολή του Σχεδίου, κάτι που είναι σύμφωνο με τις ετήσιες προβολές που δείξαμε νωρίτερα.

Αν κινούνταν σε διαφορετική κατεύθυνση τα τριμηνιαία στοιχεία, τότε η κυβέρνηση μπορεί να αποφασίσει, ύστερα από προσεκτική αξιολόγηση του λάθους και γιατί συνέβη αυτό, κατά πόσον πρέπει να διορθώσει την πορεία της. Επαναλαμβάνοντας αυτή την άσκηση ανά τρίμηνο, η κυβέρνηση και το ευρύ κοινό μπορούν να διαπιστώσουν τι συμβαίνει στην οικονομία και να το συγκρίνουν με ένα επιθυμητό Σχέδιο. Θα βοηθούσε επίσης να παρακολουθεί κανείς τις τριμηνιαίες προβολές που κάνουν οι αναλυτές τραπεζών και think tanks (π.χ. Εθνική Τράπεζα, Eurobank, Πειραιώς, Alpha, ΙΟΒΕ). Αυτές οι αναλύσεις βοηθούν ώστε να παραμένει κανείς σε εγρήγορση σε σχέση με τις εξελίξεις και πιθανά προβλήματα. Μέχρι τώρα, με διαθέσιμα νέα στοιχεία για το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο του 2018, φαίνεται να μην υπάρχει αξιοσημείωτη απόκλιση απ’ όσα προέβλεπε το μακροπρόθεσμο «Σχέδιο του Οδυσσέα», οπότε μπορούμε να πούμε πως οι εξελίξεις είναι σε γενικές γραμμές αυτές που πρέπει.

Η εξέλιξη του ΑΕΠ αποτελεί ένα μόνο μέρος του σχεδίου. Οι αναγνώστες θα πρέπει επίσης να παρακολουθούν την εξέλιξη του δημοσίου χρέους, που αποτελεί την άλλη πλευρά του νομίσματος για το «Σχέδιο του Οδυσσέα». Είναι εξαιρετικά εύκολο να παρακολουθήσει κανείς τον στόχο για το χρέος – δεν θα πρέπει να αυξάνεται το ακαθάριστο χρέος όπως αποτυπώνεται σε ευρώ. Με βάση τις πρόσφατες εξελίξεις, είναι σαφές πως υπάρχει σημαντική παρέκκλιση από το Σχέδιο. Ενώ η ανάπτυξη εξελίσσεται όπως έχει προβλεφθεί, το δημόσιο χρέος σε ευρώ εξακολουθεί να αυξάνεται. Η κυβέρνηση πρέπει να εξηγήσει για ποιο λόγο αναφέρει δημοσιονομικό πλεόνασμα ενώ εξακολουθεί να αυξάνεται το ακαθάριστο δημόσιο χρέος – πρόκειται περί ασυμβατότητας που σημαίνει πως υπάρχει παρέκκλιση από το Σχέδιο. Συνεπώς πρέπει να γίνουν διορθωτικές κινήσεις ώστε να μειωθεί το χρέος, σε ευρώ, στο επίπεδο όπου βρισκόταν στο τέλος του 2017 και να διατηρηθεί σε αυτό το επίπεδο.

Στο επόμενο «Σημείωμα προς Συζήτηση», θα αναλύσουμε τι μπορεί να μας αποκαλύψει η ενημέρωση των τριμηνιαίων εθνικών λογαριασμών για την εξέλιξη των στοιχείων που καθορίζουν τη συνολική ζήτηση (κατανάλωση, επενδύσεις, εξαγωγές και εισαγωγές) και πώς σχετίζονται αυτά με την ασφαλή πορεία της οικονομίας, με τη βοήθεια του Σχεδίου, με στόχο τη μακροπρόθεσμη μείωση του χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ.

* Ο αρθρογράφος είναι ανεξάρτητος οικονομολόγος.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή