Bρισκόμαστε λίγο πριν από το 2019, και η Ελλάδα έχει ολοκληρώσει τρία προγράμματα προσαρμογής.
Τι πετύχαμε με αυτά;
Καταφέραμε, μέσω των τριών αυτών προγραμμάτων, να εφαρμόσουμε διαρθρωτικές αλλαγές για να μειώσουμε το δημοσιονομικό έλλειμμα και το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Τι επιπτώσεις είχε αυτό στην οικονομία και στην κοινωνία;
Οι διαρθρωτικές αυτές αλλαγές έριξαν το βάρος τους στη δημοσιονομική αντιμετώπιση του θέματος, με αποτέλεσμα να επιδεινώσουν την ύφεση στην οικονομία, αντί να την αντιμετωπίσουν δραστικά.
Είχαμε, πάντως, και θετικά αποτελέσματα, όπως η βιωσιμότητα των οικονομικών του Δημοσίου, η εγκαθίδρυση μιας ανεξάρτητης φορολογικής αρχής, η καθιέρωση του κοινωνικού εισοδήματος αλληλεγγύης και η ενίσχυση των κανόνων διακυβέρνησης στις συστημικές τράπεζες.
Πού βρισκόμαστε, λοιπόν, σήμερα;
Βρισκόμαστε στο σημείο, όπου η τήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης θα ελέγχονται και θα συνοδεύονται, τόσο στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, όσο και από μια ειδική στενή εποπτεία.
Αυτό σημαίνει ότι είμαστε καταδικασμένοι –και ευτυχώς– να έχουμε νοικοκυρεμένα δημόσια οικονομικά.
Οτι οφείλουμε να διασφαλίζουμε κάθε χρόνο το αυτονόητο:
Δηλαδή, ότι θα ξοδεύουμε λιγότερα από αυτά που παράγουμε και εισπράττουμε.
Ενα πρώτο βήμα έχει γίνει.
Τα τελευταία χρόνια έχουμε οριακά πλεονασματικούς προϋπολογισμούς γενικής κυβέρνησης, κάτω από 1%.
Στην ουσία, μιλάμε για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς.
Ξεφύγαμε, δηλαδή, από τη λογική του «άλλα προβλέπω και εκτιμώ στο αρχικό σχέδιο του προϋπολογισμού, και άλλα προκύπτουν τελικά στην εκτέλεσή του μέσα στη χρονιά».
Αυτό, όμως, έγινε, ας μη γελιόμαστε, μέσω του ασφυκτικού ελέγχου της τρόικας.
Υπό τον φόβο, δηλαδή, μη εκταμιεύσεων των δόσεων από τη χρηματοδότηση, που μας χορηγήθηκε από τους δανειστές μας, οι ελληνικές κυβερνήσεις έκαναν το αυτονόητο. Επιαναν τους στόχους, που είχαν θέσει στον εκάστοτε προϋπολογισμό.
Και μπορεί η ενισχυμένη εποπτεία να εξακολουθεί να υπάρχει, πρέπει, όμως, να φθάσουμε σε ένα σημείο, ως Ελληνική Δημοκρατία, όπου να μη χρειαζόμαστε την πίεση του οποιουδήποτε για να έχουμε νοικοκυρεμένα τα δημόσια οικονομικά μας.
Είναι καιρός, έπειτα από όλα όσα έχουν περάσει η ελληνική οικονομία και κοινωνία, να βάλουμε συγκεκριμένους κανόνες παρακολούθησης και εφαρμογής των στόχων.
Εμείς, εσωτερικά, ως Ελλάδα, χωρίς την πίεση κανενός.
Επειδή θέλουμε να δείξουμε ότι έχουμε τακτοποιημένα τα του οίκου μας, δεδομένου ότι πρέπει να επιστρέψουμε στις αγορές το συντομότερο δυνατό, χωρίς να αγγίξουμε το παραμικρό ευρώ από το μαξιλάρι ρευστότητας.
Σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να κινηθεί η χώρα.
Και, για να γίνει αυτό, μία είναι η λύση:
Η πρόβλεψη στο Σύνταγμα για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς.
Η συζήτηση, λοιπόν, για τη συνταγματική κατοχύρωση των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών πρέπει να ξεκινήσει.
Πώς μπορεί αυτό να εφαρμοστεί;
Κατά τη γνώμη μου, στο νέο Σύνταγμα πρέπει να υπάρχουν κανόνες και μηχανισμοί, που θα αποτρέπουν τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό της χώρας και θα προβλέπουν ότι οι προϋπολογισμοί του κράτους θα είναι ισοσκελισμένοι.
Διότι η νομοθέτηση ισοσκελισμένων προϋπολογισμών αποτελεί εχέγγυο της ομαλής λειτουργίας της οικονομίας.
Αποτελεί την καλύτερη δυνατή διασφάλιση ότι θα παραμείνουμε σε σωστή τροχιά.
Από την άλλη πλευρά, ακούω με πολλή προσοχή την άποψη που λέει ότι μια τέτοια πρόβλεψη στο Σύνταγμα στερεί βασικά εργαλεία άσκησης της οικονομικής πολιτικής της εκάστοτε κυβέρνησης.
Αυτό ακριβώς, όμως, θέλουμε να αποφύγουμε!
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο προϋπολογισμός είναι εργαλείο άσκησης της οικονομικής πολιτικής κάθε κυβέρνησης, στο μέτρο, όμως, που αυτή δεν δημιουργεί ζημίες σε οικονομικό επίπεδο.
Αλλιώς, δεν έχει κανένα απολύτως νόημα.
Επειδή, όμως, μπορεί πάντοτε να προκύψουν έκτακτες ανάγκες, βάσει των οποίων πρέπει να αντιμετωπιστούν συγκεκριμένα προβλήματα και θέματα, που θα χρήζουν εφαρμογής επεκτατικής πολιτικής με τη δημιουργία ελλειμμάτων, προτείνω να δίνεται η δυνατότητα στη Βουλή να εγκρίνει τέτοιου είδους εξαιρέσεις, με πλειοψηφία, όμως, 180 βουλευτών.
Οπως πολύ σημαντική είναι και η μηνιαία παρακολούθηση της πορείας των δημοσιονομικών κατά τη διάρκεια του έτους, με σκοπό να γίνονται άμεσα παρεμβάσεις όταν η εκτέλεση του προϋπολογισμού παρουσιάζει αποκλίσεις αναφορικά με τις αρχικές προβλέψεις.
Συνεπώς, η συνταγματική κατοχύρωση της αναγκαιότητας δημοσιονομικής πειθαρχίας, με προσαρμογές στα δεδομένα και στις δυνατότητες των δημοσίων οικονομικών της χώρας, είναι κάτι που πρέπει να αξιολογηθεί στη συζήτηση που έχει ανοίξει για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Αν η Ελλάδα κινηθεί προς την κατεύθυνση συνταγματικά κατοχυρωμένων δημοσιονομικών κανόνων, με άμεση ενσωμάτωση και μεταγενέστερη εφαρμογή, τότε θα ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στη χώρα.
Και αυτό, γιατί θα επιβεβαιωθεί, μέσα στο Σύνταγμα, η θεσμική αποφασιστικότητα για τήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας, ενισχύοντας την αξιοπιστία της χώρας.
* O κ. Κωνσταντίνος Β. Κόλλιας είναι πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητη-ρίου Ελλάδος.