Ο ματωμένος Οκτώβρης του Μέξικο Σίτι

Ο ματωμένος Οκτώβρης του Μέξικο Σίτι

3' 19" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΠΑΚΟ ΙΓΝΑΣΙΟ ΤΑΪΜΠΟ ΙΙ

’68 – ΜΕΞΙΚΟ

μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος

εκδ. Αγρα, σελ. 172

Αν ο Μάης του ’68 ανήκει στους φοιτητές της γαλλικής πρωτεύουσας και ο Αύγουστος στους φοιτητές της Πράγας, ο Οκτώβριος εκείνης της μυθικής χρονιάς ανήκει δικαιωματικά στις πεντακόσιες χιλιάδες μαθητών και φοιτητών του Μέξικο Σίτι, που είδαν τον στρατό να πυροβολεί εν ψυχρώ τη μεγαλύτερη διαδήλωσή τους, εννέα μόλις ημέρες πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων. Οι νεκροί φοιτητές, που υπολογίζονται γύρω στους 400, φορτώθηκαν σε στρατιωτικά αεροπλάνα και πετάχτηκαν την ίδια κιόλας νύχτα στον Κόλπο του Μεξικού.

Ανάμεσα στους εξεγερμένους νέους, και ο μετέπειτα δημοφιλής συγγραφέας νουάρ μυθιστορημάτων Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ, γιος του συνονόματου ακτιβιστή και δημοσιογράφου (Τάιμπο Ι) που τη δεκαετία του ’50 μετανάστευσε από την Ισπανία στο Μεξικό για να αποφύγει τις διώξεις του φρανκικού καθεστώτος. Μεγαλωμένος μέσα σε μια οικογένεια διανοουμένων, ο νεαρός Πάκο θα ενταχθεί από την εφηβεία του στους Σπαρτακιστές και η φοιτητική εξέγερση που θα ξεσπάσει το καλοκαίρι του ’68 στην Πόλη του Μεξικού θα τον βρει σπουδαστή στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών. Στην τρίμηνη αναταραχή που ακολούθησε και συγκλόνισε τη χώρα, ο Πάκο είχε πρωταγωνιστικό ρόλο, παρακολούθησε από κοντά τα σημαντικότερα γεγονότα, φυλακίστηκε προληπτικά δύο φορές, διαπραγματεύτηκε με τις πρυτανικές και τις αστυνομικές αρχές, είδε τα καλύτερα μυαλά της γενιάς του να χάνονται στη δίνη της Ιστορίας. Παράλληλα, επειδή είχε από τότε μέσα του το «μικρόβιο» του γραφιά, κατέγραφε σε μικρά σημειωματάρια κάθε κίνησή του. Αυτά στάθηκαν και η πρώτη ύλη για το παρόν βιβλίο. Χρόνια αργότερα θα καταπιαστεί με αυτές τις σημειώσεις για να γράψει ένα μυθιστόρημα, «γρήγορα όμως ανακάλυψε ότι αυτό που ήθελε να αφηγηθεί ήταν μια μαρτυρία, γιατί οι σημειώσεις του είχαν τόση δύναμη, που δεν χρειαζόταν τη λογοτεχνία».

Περιέργως, εκείνο που συγκλονίζει τον αναγνώστη αυτής της αδιάψευστης μαρτυρίας δεν είναι τόσο τα αιματηρά γεγονότα, λίγο-πολύ γνωστά από τον Τύπο, ούτε η προδιαγεγραμμένη κατάληξη της εξέγερσης, αλλά η βαθιά κριτική και αυτοκριτική σκέψη του πρωταγωνιστή και χρονογράφου της εποχής.

Ο Πάκο δεν περνά στην «άλλη όχθη», κρατά όμως για τον εαυτό του το δικαίωμα να κρίνει συμπεριφορές, νοοτροπίες, ουτοπικές προσδοκίες μιας γενιάς που αποτέλεσε επίλεκτο μέλος της, μιας γενιάς που σπατάλησε τον χρόνο της στα «εργοστάσια επαναστατικών φαντασιώσεων». Γράφει χαρακτηριστικά: «Η πολιτική μας δράση ήταν παλαιού στυλ, παρότι στη ζωή μας κυριαρχούσε το νέο. (…) Ημασταν έτοιμοι να ριχτούμε σε ατέρμονους ιδεολογικούς πολέμους, να συντάξουμε δυσανάγνωστες σελίδες εφημερίδων γεμάτες με τσιτάτα του Λένιν και του Μάο (…) ήμασταν παράξενα όντα, ένα υπό εξαφάνιση είδος οπαδών σκοτεινών θρησκειών. Μπορούσαμε να στραγγαλίσουμε ο ένας τον άλλον σε μια λογομαχία για τις πιθανές θέσεις που θα έπαιρνε ένα κόμμα…».

Φυσικά, όπως επισημαίνει ο συγγραφέας με τη στόφα ενός κοινωνιολόγου, το φοιτητικό κίνημα, όπως κάθε κίνημα, είναι κάτι που προκύπτει από ένα άθροισμα που δεν μπορούν να υπολογίσουν οι αντίπαλοί του. Ετσι «κινείται σε διαστάσεις οι οποίες είναι απολύτως μη προβλέψιμες». Το αίτημα-σύνθημα του παρισινού Μάη, που διακινούσαν οι εργάτες της Ρενό «Να πάρουμε την επανάσταση από τα εύθραυστα χέρια των φοιτητών, να γίνουμε η πραγματική πρωτοπορία των αγώνων», έβρισκε κι εδώ απήχηση στα εργατικά περίχωρα, στις φτωχοσυνοικίες όπου συνωθούνταν εκατομμύρια πεινασμένοι επαρχιώτες.

Οταν ο τότε πρόεδρος της χώρας Δίας Ορδάς συνειδητοποίησε την απήχηση των πολιτικών αιτημάτων, δεν δίστασε, αντί να διαπραγματευτεί με τη συντονιστική επιτροπή των φοιτητών, να καλέσει τον στρατό να αναλάβει δράση. «Η εξουσία –στη μεξικανική βερσιόν– εάν διαπραγματεύεται, δεν είναι εξουσία!».

«Σημείο αναφοράς»

Oπως συνέβη σε όλες τις εξεγερμένες πρωτεύουσες, σε όλα τα υπό κατάληψη πανεπιστήμια το 1968, το φοιτητικό κίνημα ηττήθηκε με τη χρήση υπέρμετρης βίας. Πέρα από τα μνημεία των εκατοντάδων αθώων θυμάτων, την εκ των υστέρων αναγνώριση και τα επετειακά «μνημόσυνα» που συντηρούν τη συλλογική μνήμη, τι απέμεινε άραγε από το πνεύμα του ’68 και τι πρόσφερε στους πρωταγωνιστές του; Σίγουρα, απαντά ειρωνικά ο συγγραφέας, τους πρόσφερε υποταγή, ανεργία, εξορίες, αλλά σήμερα για αυτούς δεν είναι «ένα εργοστάσιο νοσταλγίας», αλλά «ένα σημείο αναφοράς χρήσιμο για την περηφάνια και την ενοχή τους».

* Ο Νίκος Δαββέτας είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Ωστικό κύμα» (εκδόσεις Πατάκη).

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή