Η πρόταση της κυβέρνησης για την αναθεώρηση του Συντάγματος δεν περιλαμβάνει και το άρθρο 16. Σύμφωνα δε με την παρ. 6 του άρθρου 110: «Δεν επιτρέπεται αναθεώρηση του Συντάγματος πριν περάσει μία πενταετία από την περάτωση της προηγούμενης». Ετσι, ο ΣΥΡΙΖΑ απομακρύνει τεχνηέντως τη σχετική συζήτηση, αφού η επόμενη αναθεώρηση μπορεί να ολοκληρωθεί, κατά την κρατούσα άποψη, σε περίπου δέκα χρόνια μετά την ολοκλήρωση της παρούσης αναθεώρησης από την επόμενη Βουλή, δηλαδή περίπου το 2029. Οπως δε πρόσφατα δήλωσε δημόσια (14.11.18) ο Γιώργος Κατρούγκαλος, το κόμμα του απορρίπτει τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, διότι αποτελούν έκφραση νεοφιλελεύθερων ιδεών!
Η Νέα Δημοκρατία, αντιθέτως, προτείνει την πρόβλεψη ιδιωτικών πανεπιστημίων. Με δεδομένη ωστόσο, τουλάχιστον μέχρι τώρα, την απόλυτη άρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, η (δεύτερη) αναθεωρητική Βουλή δεν έχει αρμοδιότητα να επέμβει, άρα το άρθρο 16 παραμένει ως έχει.
Δοθέντος, όμως, ότι στη δεύτερη αυτή Βουλή την πλειοψηφία των μελών της φαίνεται ότι θα έχει η αξιωματική αντιπολίτευση, αυτή τι μπορεί να πράξει, κατά την πρώτη σύνοδο, ως προς τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ που θα μεταφερθούν σε αυτήν για υπερψήφιση (στις οποίες δεν θα συμπεριλαμβάνεται το άρθρο 16); Κατά πρώτον, για τις διατάξεις που θα συμπεριληφθούν μπορεί να επιφέρει τροποποιήσεις, αλλά προς την «κατεύθυνση» που κινήθηκε η πρώτη Βουλή (τη θέση αυτή υποστηρίζουν τώρα περισσότεροι από δέκα ομότεχνοι). Εξ ετέρου, η νέα πλειοψηφία δύναται να απορρίψει όλες τις προτάσεις ή μερικές εξ αυτών.
Σχετικά με το άρθρο 16, πάντως, από τη δεύτερη σύνοδο της επόμενης Βουλής η Νέα Δημοκρατία, ως πλειοψηφία, μπορεί να ξεκινήσει αμέσως τη διαδικασία αναθεώρησής του. Αυτό βασίζεται στην πρόσφατη και ορθότερη ερμηνεία του Συντάγματος, σύμφωνα με την οποία η δεσμευτική προθεσμία της πενταετίας για την εκκίνηση νέας αναθεωρητικής διαδικασίας (άρθρο 110, παρ. 6) ισχύει μόνον για εκείνες τις διατάξεις που τελικά αναθεωρήθηκαν κατά την πρώτη σύνοδο της αναθεωρητικής Βουλής και τέθηκαν σε ισχύ με ειδικό ψήφισμα (άρθρο 110, παρ. 5). Εξ ου και έχουμε ήδη υποστηρίξει ότι η «Κάθε Βουλή είναι αναθεωρητική» («Καθημερινή», 16.3.2018).
Ειδικά, λοιπόν, για το άρθρο 16, μια κυβέρνηση της Ν.Δ., μέχρι την τελευταία σύνοδο της επόμενης Βουλής (π.χ. το 2022) μπορεί να προτείνει την αναθεώρησή του για την πρόβλεψη ιδιωτικών πανεπιστημίων. Το ευκταίο δε θα ήταν να συγκεντρώσει εν προκειμένω 180 ψήφους, ώστε η αμέσως επόμενη Βουλή, με 151 πλέον ψήφους, να το τροποποιήσει.
Τα ανωτέρω όμως ισχύουν υπό δύο προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι να δεχθεί και η Νέα Δημοκρατία, διότι τώρα το αρνείται, ότι η δεύτερη Βουλή δεσμεύεται από την «κατεύθυνση» της πρώτης Βουλής, δηλαδή ως προς το γιατί επιβάλλεται η αναθεώρηση ορισμένης συνταγματικής διάταξης, όπως έχει ήδη δεχθεί και ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν ως προς το σημείο αυτό συμφωνήσει τελικά και η Νέα Δημοκρατία, τότε θα έχει πλεονέκτημα στην επόμενη Βουλή, διότι η πρότασή της για ιδιωτικά πανεπιστήμια θα δεσμεύει προς αυτή την κατεύθυνση την εν συνεχεία αναθεωρητική Βουλή.
Η δεύτερη προϋπόθεση είναι να δεχθεί η Νέα Δημοκρατία και τη δοθείσα πρόσφατη ερμηνεία της πενταετούς προθεσμίας του άρθρου 110, παρ.6 του Συντάγματος, προς την οποία τάσσονται και άλλοι συνταγματολόγοι. Πιστεύω ότι κανένα δικαστήριο δεν θα θελήσει εδώ να εναντιωθεί (βλ. κείμενό μου στην «Καθημερινή» 15.1.2014).
Αν γίνουν δεκτά τα παραπάνω, θεωρώ ότι το πολύ ύστερα από πέντε χρόνια θα έχουμε στην Ελλάδα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Ετσι θα μπορέσει να ξεκινήσει η παλιννόστηση των δεκάδων χιλιάδων φοιτητών που έφυγαν στο εξωτερικό, οι οποίοι δεν θα απειλούνται πλέον από τις όποιες άναρχες συλλογικότητες και θα παρακολουθούν χωρίς καταλήψεις τα μαθήματά τους, μέσα σε κτίρια που δεν θα κατακλύζονται από άσχετους, ναρκομανείς και εμπόρους κάθε είδους. Το καθεστώς ανομίας που έχει εξαπλωθεί στο δημόσιο πανεπιστήμιο δεν νοείται να εξακολουθήσει. Από αυτό δε κάποτε πρέπει να αποστασιοποιηθεί και ο ΣΥΡΙΖΑ.
* Ο κ. Πέτρος Ι. Παραράς είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου και επίτιμος αντιπρόεδρος του ΣτΕ.