Μάρκος Βερέμης: Σιωπηλή επανάσταση
Το 2019 θα είναι μια καλή χρονιά. Στην Ελλάδα της κρίσης, σιωπηλά αλλά συστηματικά μια κρίσιμη μάζα εργατικών, μορφωμένων ανθρώπων με φαντασία προκόβουν όλο και περισσότερο. Κάποιοι βρίσκονται στην Ελλάδα και κάποιοι εργάζονται στο εξωτερικό. Θέτουν δύσκολους στόχους, φτιάχνουν καλές ομάδες, συνεργάζονται και χτίζουν. Οπως έκαναν οι παππούδες μας μετά τον πόλεμο. Οι ομάδες αυτές αυξάνονται κάθε χρόνο τα τελευταία δέκα χρόνια.
Τα αποτελέσματα της δουλειάς τους είναι ήδη φανερά σε όποιον κοιτάξει με μεγαλύτερη προσοχή. Οπως το παγόβουνο στο οποίο τελικά προσκρούσαμε το 2009 ήταν φανερό σε κάποιους μέσα στην ευφορία του 2004.
Μερικά παραδείγματα: H Αθήνα έχει γίνει ένας από τους πιο επιθυμητούς προορισμούς στον κόσμο, όχι μόνο για την ιστορία της αλλά και το παρόν της. Ως τουριστικό προϊόν δεν θυμάμαι στα 45 μου χρόνια την πόλη μου τόσο ζωντανή και δημιουργική. Η Νέα Λυρική και το ΚΠΙΣΝ, οι εξαιρετικές παραστάσεις όπως ο «Βυσσινόκηπος», η «Δεύτερη φωνή» και το «Σωτηρία με λένε», η αναγέννηση ολόκληρων περιοχών με καλαίσθητα μικρά ξενοδοχεία, εστιατόρια και μπαρ, και οι τόσες πολιτιστικές εκδηλώσεις (από Documenta, Singularity U και TedX μέχρι ενδιαφέρουσες γκαλερί και τις συγκεντρώσεις των startups όπως το Open Coffee).
Στον επιχειρηματικό στίβο οι νέες εταιρείες τεχνολογίας έχουν ξεπεράσει σε μέγεθος παραδοσιακούς τομείς, όπως το ελαιόλαδο, και εξάγουν λογισμικό σε κάθε άκρη του κόσμου. Στη Βόρεια Ελλάδα, εταιρείες σε τομείς από αλουμίνιο, ανελκυστήρες και χρώματα μέχρι τρόφιμα έχουν μεταμορφωθεί σε δυναμικές εξαγωγικές επιχειρήσεις με μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης. Ακόμη και σε τομείς όπως τα κοσμήματα και η μόδα συναντά πλέον κάποιος Ελληνες σχεδιαστές στα καλύτερα καταστήματα της Νέας Υόρκης και του Λονδίνου.
Τίποτε από τα παραπάνω δεν αναιρεί την κατάντια της χώρας μας συνολικά. Αλλά η αισιοδοξία είναι μια απόφαση, μια στάση ζωής.
Αυτοί οι άνθρωποι που επιμένουν είναι η ραχοκοκαλιά της χώρας – αυτοί που έχουν ήδη ξεκινήσει να μας βγάζουν από τον βούρκο. Πείτε τους μεσαία τάξη, νοικοκυραίους, προκομμένους. Δεν έχει σημασία. Ολοι ξέρουμε ποιοι είναι.
Και δεν διαφέρουν από τους υπόλοιπους, εκτός από το ότι παλεύουν να είναι ο καλύτερός τους εαυτός. Αυτοί μπορούν να παρασύρουν και τους άλλους.
* Ο κ. Μάρκος Βερέμης είναι εκτελεστικός πρόεδρος της Upstream.
Kώστας Κωστής:Δυσοίωνο μέλλον
Σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και επιτεινόμενης διεθνούς αβεβαιότητας, οι στόχοι για την Ελλάδα θα έπρεπε να είναι μάλλον αυτονόητοι: προσέλκυση στο εθνικό έδαφος όσο το δυνατόν περισσότερων επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας, δημιουργία ενός εκπαιδευτικού συστήματος που να μπορεί να υποστηρίζει τις επενδύσεις αυτές και, τέλος, μια πολιτική αναδιανομής του εισοδήματος, που δεν θα αποτελούσε βάρος στην παραγωγική δραστηριότητα, μα, συνάμα, θα εξασφάλιζε και ένα στοιχειωδώς αξιοπρεπές επίπεδο διαβιώσεως σε όσους έχουν ανάγκη. Θα μπορούσε, επομένως, κάποιος να υποστηρίξει ότι θα δικαιούμασταν να αισιοδοξούμε για το 2019 εφόσον διαπιστώναμε ότι οι παραπάνω στόχοι έχουν υιοθετηθεί από την κυβέρνηση που θα βρίσκεται στην εξουσία και επιδιώκεται η εφαρμογή των επιμέρους μέτρων που απαιτούνται για την υλοποίησή τους.
Φοβάμαι, ωστόσο, ότι τα δέκα χρόνια που πέρασαν έχουν πείσει τους πάντες ότι τίποτα τέτοιο δεν θα συμβεί. Το πρόβλημά μας δεν αφορά τα πρόσωπα, παρά σε πολύ μικρή έκταση, αλλά γενικότερα ένα πολιτικό σύστημα που διαχειρίστηκε το κράτος με τη λογική της λεηλασίας και που έδειξε την αδυναμία του να αυτο-μεταρρυθμιστεί προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καιρών. Και αυτό, βεβαίως, δεν ισχύει μόνο για την οικονομία αλλά και για την ποιότητα της δημοκρατίας στην Ελλάδα, που επιδεινώνεται με επιταχυνόμενους ρυθμούς. Την ίδια στιγμή, οι ελίτ της χώρας αποδείχθηκαν απρόθυμες ή ανίκανες να προωθήσουν ένα διαφορετικό παράδειγμα για το μέλλον της χώρας.
Η Ελλάδα, έτσι όπως είναι αυτήν τη στιγμή, δεν έχει μέλλον. Μισή μονάδα πάνω ή κάτω στη μεγέθυνση της οικονομίας της μέσα στο 2019 μικρή σημασία θα έχει. Δέκα χρόνια μετά την κρίση εξακολουθούμε να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας και να μην έχουμε λύσει ουσιαστικά κανένα από τα προβλήματα που την κατέστησαν μη ανταγωνιστική διεθνώς. Η χώρα χρειάζεται δραματικές αλλαγές σε όλους τους τομείς για να μπορέσει να σταθεί στο διεθνές περιβάλλον, αλλά και να ανταποκρίνεται στις στοιχειώδεις απαιτήσεις των πολιτών της.
Αντ’ αυτού, εξακολουθεί να βρίσκεται στο έλεος των πολιτικών σκοπιμοτήτων, των ομάδων πίεσης και μιας κουλτούρας του βολέματος και της αναξιοκρατίας, που ενθαρρύνει τον φανατισμό και τον αυταρχισμό.
Ολα αυτά δεν πρόκειται να αλλάξουν το 2019.
Εύχομαι και ελπίζω να πέφτω τελείως έξω στις προβλέψεις μου.
* O κ. Κώστας Κωστής είναι καθηγητής του ΕΚΠΑ.