Το πρωί της Πέμπτης, μηχανήματα εκσκαφής έπιασαν δουλειά στο μικρό λιμάνι Ράμσγκεϊτ της νότιας Αγγλίας. Το λιμάνι είναι πολύ ρηχό για τα περισσότερα σύγχρονα οχηματαγωγά, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τη βρετανική κυβέρνηση να το συμπεριλάβει στους σχεδιασμούς εκτάκτου ανάγκης σε περίπτωση εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ενωση χωρίς συμφωνία. Αν από το πρωί της 30ής Μαρτίου απαιτούνται διατυπώσεις, έστω και ολιγόλεπτες, για τις νταλίκες στα βρετανικά λιμάνια, ο κίνδυνος είναι να δημιουργηθεί το αδιαχώρητο στο Ντόβερ, τη βασική πύλη εισόδου και εξόδου εμπορευμάτων στη Βρετανία.
Οι προετοιμασίες για το ενδεχόμενο εξόδου χωρίς συμφωνία θα ενέπνεαν περισσότερη εμπιστοσύνη σε περίπτωση που η εταιρεία Seaborne Freight, που ανέλαβε το συμβόλαιο για το Ράμσγκεϊτ, διέθετε έστω και ένα καράβι ή είχε ασχοληθεί ξανά με τη ναύλωση οχηματαγωγών ή τη μεταφορά εμπορευμάτων. Η εταιρεία που πήρε το συμβόλαιο των 14 εκατ. στερλινών φαίνεται ότι στήθηκε τόσο πρόχειρα, που οι όροι χρήσης των υπηρεσιών της αντιγράφηκαν από εταιρεία εστίασης χωρίς καν τις απαραίτητες αλλαγές στην ορολογία. Η απάντηση του αρμόδιου υπουργού στις επικρίσεις ήταν ότι δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να ευνοείται η νεοφυής επιχειρηματικότητα – στην πραγματικότητα όμως, η απάντηση είναι ότι η βρετανική κυβέρνηση ενδιαφέρεται λιγότερο να προετοιμαστεί και περισσότερο να φανεί ότι προετοιμάζεται. Στόχος της προετοιμασίας είναι να ασκηθεί πίεση στους Ευρωπαίους, που επίσης χάνουν από μια έξοδο χωρίς συμφωνία.
Εκστρατεία ενημέρωσης
Το θέμα θα λάβει περισσότερη δημοσιότητα από μεθαύριο, με διαφημιστικές καταχωρίσεις και εκστρατεία στα βρετανικά μέσα ενημέρωσης, ώστε να γνωρίζουν οι ιδιώτες, οι επιχειρήσεις αλλά και οι πολίτες της Ε.Ε. που κατοικούν στη Βρετανία τι μπορούν να περιμένουν σε περίπτωση εξόδου χωρίς συμφωνία. Πάντως τα σενάρια καταστροφής, του τύπου «δεν θα πετούν αεροπλάνα», έχουν φύγει από το τραπέζι, μετά την πρόταση της Κομισιόν για παράταση 12 μηνών στο ισχύον καθεστώς πτήσεων, ακόμη και σε περίπτωση εξόδου χωρίς συμφωνία. Επίσης, οι Βρετανοί τουρίστες προχωρούν κανονικά στα σχέδια για διακοπές στην Ε.Ε. το καλοκαίρι, αφού σε κάθε περίπτωση η Ε.Ε. έχει αποφασίσει ότι δεν θα χρειάζονται βίζα για διαμονή έως 90 ημέρες.
Την ίδια στιγμή όμως, οι βρετανικές επιχειρήσεις αγοράζουν περισσότερες πρώτες ύλες και υλικά από όσα χρειάζονται, γεμίζοντας τις αποθήκες λόγω της αβεβαιότητας του νέου καθεστώτος των συνόρων, ενώ ο υπουργός Περιβάλλοντος Μάικλ Γκόουβ ενημερώνει τους Βρετανούς γεωργούς ότι η Ε.Ε. μπορεί να επιβάλει δασμούς έως και 40% στα προϊόντα τους και να καθυστερεί τις εξαγωγές με αυστηρούς φυτοϋγειονομικούς ελέγχους. Εν μέσω σφιχτών προϋπολογισμών, τα κονδύλια που διατίθενται για την προετοιμασία μιας άτακτης εξόδου ανέρχονται σε δύο δισ. στερλίνες, ενώ η κυβέρνηση έχει διατάξει να τεθούν σε επιφυλακή 3.500 στρατιώτες, κίνηση όχι ιδιαίτερα καθησυχαστική.
Η έξοδος την 29η Μαρτίου χωρίς συμφωνία είναι μία από τις τρεις πιθανές εκδοχές και αυτή στην οποία η χώρα θα καταλήξει de facto σε περίπτωση που διατηρηθεί το παρόν πολιτικό αδιέξοδο στη Βουλή των Κοινοτήτων. Οι πολυήμερες διακοπές της Βουλής δεν φαίνεται να άλλαξαν τίποτα στους συσχετισμούς, που παραμένουν απαγορευτικοί για τη συμφωνία που διαπραγματεύτηκε η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι με τις Βρυξέλλες. Η Μέι ανέβαλε ήδη μία φορά την ψηφοφορία, στις 11 Δεκεμβρίου, για να αποφύγει τη βέβαιη ήττα, ενώ το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα συμβεί την επόμενη εβδομάδα (14-18 Ιανουαρίου) όταν θα το επιχειρήσει εκ νέου.
Αυτό το δεύτερο σενάριο, η έγκριση της συμφωνίας, προϋποθέτει να αλλάξουν γνώμη οι Συντηρητικοί βουλευτές που βρίσκουν τη συμφωνία υπερβολικά «ενδοτική» και οι βουλευτές του βορειοϊρλανδικού DUP που θεωρούν ότι δημιουργεί αόρατα σύνορα ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο. Αν η εσωκομματική «ανταρσία» είναι έτοιμη να ξεφουσκώσει, τότε οι αντάρτες κάνουν πολύ καλή συνωμοτική δουλειά, γιατί κανείς δεν έχει αντιληφθεί κάτι τέτοιο. Αντιθέτως, οι προσδοκίες ότι όσο πλησιάζει ο καιρός, τόσο περισσότεροι θα πιεστούν να αλλάξουν στάση δεν φαίνεται μέχρι στιγμής να υλοποιούνται.
Το ενδεχόμενο εκλογών
Η πίεση υποτίθεται ότι θα προέλθει από το τρίτο σενάριο, που δεν είναι άλλο από τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη εκλογών. Αν η Μέι αποτύχει και την ερχόμενη εβδομάδα, μπορεί να κάνει άλλη μία προσπάθεια τον επόμενο μήνα και εν συνεχεία να απειλήσει ότι θα στήσει πρόωρες κάλπες. Με τη δυναμική που παρουσιάζει το Εργατικό Κόμμα, το τελευταίο που θα επιθυμούσαν πολλοί Συντηρητικοί βουλευτές θα ήταν να προκαλέσουν εκλογές και να χάσουν την έδρα τους. Και αυτό το σενάριο φαίνεται «τραβηγμένο», γιατί ακόμη και στη χειρότερη περίπτωση, που η συμφωνία της ενταφιαστεί οριστικά, η Μέι το πιθανότερο είναι ότι θα προτιμήσει να παραμείνει στην εξουσία για όσο χρόνο οι βουλευτές δεν την ανατρέπουν.
Οι Εργατικοί
Από την άλλη πλευρά, οι ίδιοι οι Εργατικοί είναι βαθύτατα διχασμένοι. Ενώ ο επικεφαλής Τζέρεμι Κόρμπιν κάνει τα πάντα για να πάει τη χώρα σε εκλογές, μερίδα στελεχών θεωρεί ότι ο στόχος του κόμματος θα έπρεπε να είναι η προκήρυξη νέου δημοψηφίσματος, ώστε να αντιστραφεί το Brexit. Ερευνα του ινστιτούτου YouGov μεταξύ 1.000 στελεχών του κόμματος έδειξε ότι το 72% επιθυμεί νέο δημοψήφισμα, μείωση 14 μονάδων σε σχέση με την αντίστοιχη έρευνα του Σεπτεμβρίου, στην οποία το ποσοστό των Εργατικών που επιθυμούσε νέο δημοψήφισμα ήταν 86%. Κατά πλήρη αντιστοιχία με τα όσα συμβαίνουν στο Συντηρητικό Κόμμα, όπου το σκληρό Βrexit έχει μετατραπεί σε εργαλείο στα χέρια όσων θέλουν να ανατρέψουν την Τερέζα Μέι, στους Εργατικούς το αίτημα για νέο δημοψήφισμα που θα ακυρώσει το Brexit χρησιμοποιείται ως ακόμη ένας μοχλός στις απόπειρες ανατροπής του Τζέρεμι Κόρμπιν.
O Κόρμπιν παρουσιάζεται ως το μοιραίο πρόσωπο, που θα μπορούσε να σταματήσει το Brexit ζητώντας νέο δημοψήφισμα, αλλά δεν το κάνει. Στην πραγματικότητα, το νέο δημοψήφισμα δεν βρίσκεται στην ατζέντα της βρετανικής Βουλής και οι επιλογές που έχουν όλοι οι βουλευτές, μεταξύ αυτών και ο Κόρμπιν, είναι Brexit με τη συμφωνία της Τερέζα Μέι ή Brexit χωρίς αυτήν.
Η στρατηγική του Κόρμπιν, να απευθύνεται τόσο στο 52% που ψήφισε Brexit όσο και στο 48% που ψήφισε Remain, εξακολουθεί να εγκρίνεται από τους υποστηρικτές του κόμματός του. Ομως η στρατηγική αυτή πλησιάζει στο τέλος της, καθώς μια ομάδα βουλευτών που υποστηρίζουν την παραμονή στην Ε.Ε. ετοιμάζεται, μετά την ψηφοφορία, να καταθέσει τροπολογία για νέο δημοψήφισμα. Τότε θα είναι η στιγμή των ιστορικών αποφάσεων.
Οι δισταγμοί του Τζέρεμι Κόρμπιν
Η σύγκρουση απόψεων στο εσωτερικό του Εργατικού Κόμματος ενδιαφέρει το σύνολο της Ευρώπης, καθώς από αυτήν μπορεί να προκύψει επιβεβαίωση ή αντιστροφή του Brexit. Οι οπαδοί της παραμονής της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση υποστηρίζουν ότι αν το Εργατικό Κόμμα επιβάλει νέο δημοψήφισμα, πρέπει να κρατήσει σαφή στάση υπέρ της παραμονής, υπενθυμίζοντας ωστόσο στους ψηφοφόρους ότι για το νέο δημοψήφισμα ευθύνονται οι Συντηρητικοί, που δεν κατόρθωσαν να διαπραγματευθούν ένα επωφελές Brexit. Το στρατόπεδο αυτό υποστηρίζει ότι μια τέτοια στάση στο επιδιωκόμενο δημοψήφισμα του καλοκαιριού 2019 θα ανοίξει τον δρόμο για την εκλογική νίκη στις επόμενες βουλευτικές εκλογές. Οι δισταγμοί του Κόρμπιν για ένα δεύτερο δημοψήφισμα αφορούν την αίσθηση θυμού που θα προκληθεί σε ένα εκλογικό σώμα που θα νιώσει ότι η απόφαση του 2016 ακυρώνεται από τους πολιτικούς. Επίσης, ο Κόρμπιν θεωρεί ότι αν κυβερνήσει μια χώρα που θα έχει ήδη αποδεσμευθεί από τις επιταγές των Βρυξελλών, θα έχει μεγαλύτερη ελευθερία στην άσκηση πολιτικών που ξεφεύγουν από τα νεοφιλελεύθερα πρότυπα.