MARILYN YALOM
Πώς οι Γάλλοι επινόησαν τον έρωτα. 900 χρόνια πάθος και ειδύλλιο.
μτφρ.: Δάφνη Κιούση
εκδ. Αγρα
σελ. 406
«Σε αυτό το βιβλίο ανιχνεύω τον λεγόμενο “έρωτα α λα γαλλικά”. Αυτό που οι Γάλλοι επινόησαν πριν από 900 χρόνια και το οποίο επανεπινοούν ανά τους αιώνες». Ετσι ορίζει το περιεχόμενο της μελέτης της που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά η Αμερικανίδα επιστήμονας και συγγραφέας Μέριλιν Γιάλομ, πιάνοντας την ιστορία από τους τροβαδούρους του Μεσαίωνα και τον μύθο του Τριστάνου και της Ιζόλδης μέχρι τον σύγχρονο κινηματογράφο και ταινίες σαν τη «Γυναίκα της διπλανής πόρτας» και τη «Γοργόνα του Μισισιπή».
Αυτό που περισσότερο «τραβά» τον αναγνώστη σε αυτή την εμπεριστατωμένη και ταυτόχρονα προσιτή μελέτη της Γιάλομ για τον τρόπο και τις συνήθειες των Γάλλων σχετικά με τον έρωτα δεν είναι όμως η εμβρίθειά της. Είναι το χιούμορ και η τόλμη της, που ίσως ξαφνιάσουν τους ερευνητές. Βεβαίως, η συγγραφέας, έγκριτη πανεπιστημιακός –πρώην καθηγήτρια Γαλλικής Φιλολογίας και νυν διευθύντρια σπουδών του Ινστιτούτου Κλέιμαν για τις Σπουδές Φύλου στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ– και δηλωμένη φεμινίστρια διαθέτει πολυμάθεια. Αλλά εκείνο που σε κάνει να μην αφήνεις το βιβλίο από το χέρι είναι ο ενθουσιασμός με τον οποίο «βουτάει» στη γαλλική ερωτική κουλτούρα.
Υποφώσκων ερωτισμός
Αποτέλεσμα του γνήσιου, πηγαίου αμερικανικού θαυμασμού της για το πάθος και το ειδύλλιο α λα γαλλικά είναι το «Πώς οι Γάλλοι επινόησαν τον έρωτα», ένα έργο που εντρυφά στη λογοτεχνία της Γαλλίας από τον 12ο αιώνα μέχρι τον 21ο, αλλά το κάνει με τρόπο χαριτωμένο και παιχνιδιάρικο. Για χάρη των αναγνωστών της, η Γιάλομ ξεκλειδώνει με τόλμη κρυφά λογοτεχνικά «δωμάτια» και αποκωδικοποιεί συμπεριφορές με σκοπό να μας μυήσει στον αισθησιακό κόσμο των Γάλλων συγγραφέων της τελευταίας χιλιετίας και των λογοτεχνικών ηρώων τους.
Σε μια συνέντευξη που έδωσε η Μέριλιν Γιάλομ πριν από μερικά χρόνια, με την ευκαιρία της αμερικανικής κυκλοφορίας του βιβλίου της, περιέγραψε ζωντανά το κλίμα του Παρισιού που βίωσε στο πρώτο της ταξίδι εκεί, στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Η νεαρή τότε σπουδάστρια του συντηρητικού Κολεγίου Γουέλσλεϊ, που όφειλε να επιστρέφει στην εστία πριν από τα μεσάνυχτα περιφρουρώντας άγρυπνα τις πουριτανικές αρχές και την παρθενία της, βρέθηκε σε μια πόλη που την κατέκλυζε, όπως λέει, ένας διαρκής και υποφώσκων ερωτισμός. Τα ζευγάρια περπατούσαν αγκαλιασμένα στις όχθες του Σηκουάνα και φιλιούνταν δημόσια στους κήπους και στα πάρκα.
Ηταν η εποχή του πολυσυζητημένου ζεύγους Σιμόν ντε Μποβουάρ και Ζαν Πολ Σαρτρ, που ζούσε μια ελεύθερη σχέση περιτρυγυρισμένο από πλήθος εραστών και ερωμένων. «Η ελευθερία στον έρωτα και στις σεξουαλικές σχέσεις ήταν το σύνθημα εκείνων των χρόνων», θυμάται η Γιάλομ με νοσταλγία. Και συμπληρώνει: «Οι Αμερικανοί της γενιάς μου θεωρούσαν πως οι Γάλλοι αποπνέουν έρωτα».
Από εκείνα τα νεανικά της χρόνια και μέχρι σήμερα η συγγραφέας δηλώνει θαυμάστρια της Σιμόν ντε Μποβουάρ και της αφιερώνει το δέκατο τέταρτο κεφάλαιο του βιβλίου με τίτλο «Ερωτευμένοι υπαρξιστές». Στην άλλη της μεγάλη αγάπη, τον Μαρσέλ Προυστ, παραχωρεί το δωδέκατο κεφάλαιο που ονομάζει «Πόθος και απόγνωση: οι νευρωτικοί εραστές του Προυστ». Στις σχεδόν τετρακόσιες σελίδες του βιβλίου το πάθος της Γιάλομ για τη γαλλική λογοτεχνία μάς προσφέρει εύστοχες φιλολογικές, λογοτεχνικές, γλωσσολογικές παρατηρήσεις που διανθίζονται με απολαυστικές λεπτομέρειες για την ιδιωτική ζωή των συγγραφέων, αλλά και τη δική της και των φίλων της.
Τα πολλά ανεκδοτολογικά στοιχεία προσδίδουν στην έρευνα εξομολογητικό χαρακτήρα και πραγματικά κάπου ανάμεσα στην Πριγκίπισσα ντε Κλεβ, στη Γεωργία Σάνδη, στην Κολέτ και στη Γερτρούδη Στάιν περιμένεις να μάθεις την επόμενη ιστορία για τον τυπικά γαλλικό τρόπο που χειρίστηκε ένα παθιασμένο menage a trois το φιλικό ζευγάρι της συγγραφέως και λίγο πιο κάτω αναφερόμενη στον Ιρβιν Γιάλομ: «Ο σύζυγός μου, που δεν είχε ξαναδεί ποτέ τόπλες στην παραλία, εξέφρασε τη βαθιά του εκτίμηση για τις θηλυκές απογόνους των λαχταριστών νεαρών γυναικών του Προυστ».