Μπορεί μια ψαραγορά να είναι τουριστική ατραξιόν; Μπορεί, αν είναι το Τσουκίτζι, η μεγαλύτερη στον κόσμο, με έκταση 230.000 τ.μ., στην οποία πωλούνταν 1.628 τόνοι ψαριών και θαλασσινών την ημέρα, κόστους 14 εκατομμυρίων δολαρίων. Περισσότερα από 480 είδη συγκεντρώνονταν από κάθε γωνιά του κόσμου μαζί με 270 άλλα προϊόντα, από φθηνά φύκια μέχρι πανάκριβο χαβιάρι, από μικρές σαρδέλες μέχρι τόνους 300 κιλών και διάφορα είδη φάλαινας. Περισσότεροι από 900 έμποροι δραστηριοποιούνταν στην αγορά, ενώ ήταν δηλωμένοι 65.000 εργαζόμενοι.
Τον Οκτώβριο του 2018, όμως, ήρθε το τέλος μιας ένδοξης εποχής. Η αγορά μεταφέρθηκε στην περιοχή του Τογιόσου, λίγα χιλιόμετρα μακριά, σε χώρο διπλάσιο σε μέγεθος και με υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις. Όσο κι αν πολλοί αντιδρούσαν στη μεταφορά, κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει τους ξεπερασμένους κανονισμούς ασφαλείας και τους ελλιπείς ελέγχους υγιεινής στο Τσουκίτζι. Ταυτόχρονα, η περιοχή προγραμματιζόταν να αξιοποιηθεί για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2020. Το αρχικό χρονοδιάγραμμα προέβλεπε πως η αγορά θα μεταφερόταν τον Νοέμβριο του 2016. Το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς όμως αναβλήθηκε, καθώς η νέα τοποθεσία βρέθηκε μολυσμένη από το εργοστάσιο γκαζιού που φιλοξενούσε παλαιότερα. Τα κτίρια είχαν στο μεταξύ κατασκευαστεί, και έτσι οι αρχές προχώρησαν σε μια επιχείρηση καθαρισμού διάρκειας δύο χρόνων, που κάποιους δεν τους έχει πείσει ακόμη για την επάρκειά της… Παρ’ όλα αυτά, εκεί γράφεται πλέον η ιστορία της ψαραγοράς του Τόκιο.
Αξιοθέατο κατά λάθος
Πώς ξεκίνησε όμως η ιστορία του Τσουκίτζι; Όταν το 1935 στήθηκε για πρώτη φορά στην περιοχή η αγορά, για να αντικαταστήσει την προηγούμενη, που καταστράφηκε από σεισμό, δεν προοριζόταν να γίνει τουριστικό μέρος. Παρ’ όλα αυτά έγινε, λίγο αυθόρμητα στην αρχή και με πολλή βοήθεια από τις αρχές του Τόκιο και τους τουριστικούς πράκτορες στη συνέχεια, οι οποίοι μονίμως παρουσίαζαν το Τσουκίτζι ως ατραξιόν για τους επισκέπτες και προσέφεραν ένα tour στην ψαραγορά.
Οι έμποροι, από την άλλη, δεν ήταν το ίδιο ευχαριστημένοι με αυτή την εξέλιξη. Οι τουρίστες δυσκόλευαν τη δουλειά τους και εμπόδιζαν τα πηγαινέλα των εμβληματικών πλέον ηλεκτρικών μονοθέσιων αυτοκινήτων Τουρέτ, που μετέφεραν τα εμπορεύματα και έγιναν σήμα κατατεθέν αλλά και αιτία για δεκάδες –ακόμα και θανατηφόρα– δυστυχήματα με θύματα τουρίστες, που δεν ήξεραν πώς να κινηθούν στην υπερ-συνωστισμένη αγορά. Ταυτόχρονα, οι έμποροι δεν είχαν τίποτα να κερδίσουν από τους τουρίστες, οπότε σύντομα τέθηκαν περιορισμοί. Η εσωτερική αγορά για τους χονδρεμπόρους έδινε περιορισμένη πρόσβαση στους επισκέπτες, ενώ η εξωτερική λιανική αγορά, τα εστιατόρια και τα συναφή καταστήματα παρέμεναν προσβάσιμα.
Τα street food εστιατόρια έγιναν must προορισμοί και κάθε ξημέρωμα ουρές ανθρώπων, Ιαπώνων και ξένων, περίμεναν να φάνε σε εστιατόρια όπως το sushi dai των 12 θέσεων. Ο Αντώνης Δρακουλαράκος, σεφ του εστιατορίου Sushimou στο Σύνταγμα, που πέρασε έναν χρόνο στο Τόκιο σπουδάζοντας σε σχολή για σούσι, θυμάται τη δική του εμπειρία. «Έμενα μακριά και, καθώς δεν λειτουργεί μετρό το βράδυ, κοιμήθηκα σε ένα manga café κοντά στην αγορά. Τα manga café σού διαθέτουν έναν ιδιωτικό χώρο για να διαβάσεις βιβλία μάνγκα, όμως το βράδυ ο κόσμος πάει για να κοιμηθεί. Στις 4.10 ήμουν έξω από το sushi dai και υπήρχαν ήδη 30 άτομα πριν από εμένα, παρότι άνοιγε στις 5. Περίμενα τελικά τρεισήμισι ώρες για να φάω, αλλά άξιζε η αναμονή».
Ο τόνος των 2,7 εκατομμυρίων
Η μέρα στο Τσουκίτζι ξεκινούσε έτσι κι αλλιώς αξημέρωτα. Στις 3 το πρωί έφταναν τα προϊόντα –με πλοία από το ποτάμι Σουμίντα, στο οποίο το Τσουκίτζι έχει λιμανάκι, με φορτηγά ή αεροπλάνα– και γύρω στις 5 ξεκινούσαν οι δημοπρασίες τόνων. Άλλη μία ατραξιόν για τους τουρίστες, αφού εκεί βγαίνουν σε πλειστηριασμό τεράστια και πανάκριβα ψάρια, που «πιάνουν» εξωφρενικά υψηλές τιμές και γίνονται συχνά είδηση σε όλο τον κόσμο. Πριν από λίγες ημέρες, στην πρώτη δημοπρασία της χρονιάς στη νέα αγορά στο Τογιόσου, ένας τόνος 278 κιλών πωλήθηκε πιο ακριβά από οποιοδήποτε άλλο ψάρι στην ιστορία, στην τιμή των 2,7 εκατομμυρίων ευρώ, για 10.000 ευρώ το κιλό δηλαδή! «Οι τιμές είναι υψηλές γιατί πρόκειται για τόνους εξαιρετικής ποιότητας, που αλιεύονται στη βόρεια Ιαπωνία, που έχει τον καλύτερο τόνο, υπό δύσκολες συνθήκες», λέει ο Αντώνης Δρακουλαράκος. «Οι ψαράδες εκεί είναι ικανοποιημένοι αν πιάσουν ένα ή δύο τέτοια ψάρια τον χρόνο. Όμως, κανονικά η τιμή τους δεν ξεπερνά τα 200 ευρώ το κιλό. Ο συγκεκριμένος τόνος –όπως και άλλοι που έχουν κάνει ρεκόρ στο παρελθόν– είχε το ιδιαίτερο ότι ήταν ο πρώτος της χρονιάς. Το να αγοράσεις τον τόνο με το νούμερο 1 θεωρείται ότι φέρνει καλοτυχία, ενώ προσφέρει και τεράστια δημοσιότητα».
Όλα αυτά τραβούν τους τουρίστες σαν το μέλι, όμως λόγω της αύξησής τους και των προβλημάτων που προκαλούσαν, η αγορά απαγόρευσε σε αρκετές περιπτώσεις την πρόσβαση επισκεπτών σε όλες τις δημοπρασίες τόνου. Μετά την τελευταία απαγόρευση, οι δημοπρασίες ξανάνοιξαν με μέγιστο όριο 120 επισκεπτών ημερησίως – οι 120 πρώτοι.
Τρεις μήνες αργότερα, πάντως, πολλοί νοσταλγούν ακόμη το Tσουκίτζι. Για ορισμένους βετεράνους η ολοκαίνουργια, απολυμανθείσα και κλειστή αρένα δημοπρασιών στο Τογιόσου έχει στερήσει λίγη από την ψυχή της αγοράς. «Δεν είναι η ίδια ατμόσφαιρα», δήλωσε ο σεφ, με αστέρι Μισελέν, Lionel Beccat. «Σε επαγγελματικό επίπεδο, ίσως το Τογιόσου είναι καλύτερο, αλλά σε συναισθηματικό κερδίζει το Τσουκίτζι. Το μυαλό λέει ναι, η καρδιά λέει όχι…» ■