Οι υπόγειες διεργασίες για τις συγχωνεύσεις

Οι υπόγειες διεργασίες για τις συγχωνεύσεις

8' 40" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Πολιτικά οφέλη, συμμαχίες ανάμεσα στο υπουργείο Παιδείας και πρυτάνεις, προσωπικές φιλοδοξίες πανεπιστημιακών αλλά και αλληλομαχαιρώματα σκιαγραφούν τις υπόγειες διεργασίες ανάμεσα στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας και εκείνες των πανεπιστημίων και ΤΕΙ (ΑΕΙ, όπως ονομάζονται εν συνόλω και οι δύο τομείς ανώτατης εκπαίδευσης) για την αλλαγή του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ολα τα ΤΕΙ θα συγχωνευθούν με κάποιο πανεπιστήμιο και θα μετατραπούν σε πανεπιστήμια. Μάλιστα, το ΤΕΙ Κρήτης, το οποίο δεν κατάφερε να βρει σύμμαχο σε ένα από τα δύο ΑΕΙ της Μεγαλονήσου, θα αναβαθμιστεί από… μόνο του σε πανεπιστήμιο.

«Γιατί να μη θέλουν οι άνθρωποι των ΤΕΙ να απορροφηθούν από ένα πανεπιστήμιο; Μπορεί να χάσουν το βιλαέτι τους στο ΤΕΙ, ωστόσο θα αποκτήσουν τα προνόμια του πανεπιστημιακού. Να προσθέσω μάλιστα ότι θα αλλάξουν το θυροτηλέφωνό τους σε “καθηγητής πανεπιστημίου”» ανέφερε σκωπτικά στην «Κ» πρύτανης. Πόσο μάλλον που οι φοιτητές των ΤΕΙ, μεγάλη ομάδα εκλογικού σώματος, είναι σαφώς θετικοί αφού εισήλθαν σε ΤΕΙ και θα αποφοιτήσουν από πανεπιστήμιο!

Βασικός στόχος η ψηφοθηρία, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ χαϊδεύει τα αυτιά πολιτικών και κοινωνικών ομάδων. Βέβαια, με ακαδημαϊκά κριτήρια το εγχείρημα πάσχει. Χαρακτηριστικά, η ομοσπονδία των πανεπιστημιακών ΠΟΣΔΕΠ παρουσιάζεται κάθετα αντίθετη, όπως και η Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ). Αλλωστε, η μείωση του αριθμού των ΑΕΙ της χώρας είναι πλασματική, αφού ο αριθμός των τμημάτων παραμένει σχεδόν ο ίδιος, ενώ καμία πόλη δεν έχει «χάσει» τμήμα της.

Οι δυσκολίες

Ο κ. Γαβρόγλου υιοθετεί το σύνθημα «κάθε πόλη και (τουλάχιστον) ΤΕΙ». Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής και πανεπιστημιακός, Δημήτρης Σεβαστάκης, δήλωσε στην «Κ» ότι «τις συγχωνεύσεις τις επιθυμούν τα ΤΕΙ αλλά και οι τοπικές κοινωνίες. Βέβαια, το εγχείρημα έχει αρκετές δυσκολίες να υπερβεί για να κριθεί επιτυχημένο».

Ειδικότερα, η Ελλάδα διαθέτει σήμερα 21 πανεπιστήμια, συμπεριλαμβανομένου και του Διεθνούς με έδρα στη Θεσσαλονίκη. Ενα εξ αυτών –το Δυτικής Αττικής– διανύει μόλις τον πρώτο ακαδημαϊκό χρόνο λειτουργίας του, καθώς προήλθε από τη συγχώνευση των ΤΕΙ Αθηνών και Πειραιώς. Επίσης, στην Ελλάδα λειτουργούν 12 ΤΕΙ.

Στόχος του υπουργείου Παιδείας ήταν μέσω των συζητήσεων –κάποιες έχουν καταλήξει ήδη σε αποφάσεις και έχουν γίνει νόμος, άλλες συνεχίζονται– όλα τα ΤΕΙ να σβηστούν από τον χάρτη και η Ελλάδα να διαθέτει μόνο πανεπιστήμια. Και όλα δείχνουν ότι ο στόχος θα επιτευχθεί, τουλάχιστον σε μεγάλο βαθμό.

Η επιτυχία του σχεδίου του αρμόδιου υπουργού Κώστα Γαβρόγλου βασίστηκε στα πιθανά οφέλη μιας αναβάθμισης των ΤΕΙ, σε πολιτικές συμμαχίες, στην προσμονή επιπλέον χρηματοδότησης από ευρωπαϊκά κονδύλια, αλλά και σε πάρε-δώσε για νέες σχολές και τμήματα. Η πλευρά που έπρεπε να πεισθεί είναι των πανεπιστημίων, που έχουν κατοχυρώσει ένα ισχυρότερο θεσμικό βάρος στην ελληνική πολιτική και κοινωνική ζωή σε σύγκριση με τα ΤΕΙ. Ετσι, ο κ. Γαβρόγλου δημιούργησε επιτροπές διαλόγου για τις συγχωνεύσεις των ΑΕΙ ανά περιφέρεια, και παράλληλα αναζήτησε συμμαχίες μεταξύ των πρυτάνεων για καθηγητών φιλικά προσκείμενων στο κυβερνών κόμμα. Ενδεικτικά, βασικά στοιχεία του 18μηνου διαλόγου ανάμεσα στα διάφορα ΑΕΙ ανά περιφέρεια και τα στελέχη του υπουργείου είναι τα εξής:

• Η έναρξη έγινε από πανεπιστήμια με φιλικές ιδεολογικά ηγεσίες ή με αδύναμο ακαδημαϊκό στίγμα. Ετσι, παρατηρήθηκε στο πλαίσιο της απορρόφησης του ΤΕΙ από το πανεπιστήμιο σε μία περιφέρεια, απαξιωμένα τμήματα ΤΕΙ με μόλις και μετά βίας 20 εισακτέους ετησίως, να αναβαθμίζονται σε πανεπιστημιακά. Πόσο μάλλον που τα χαμηλής ζήτησης τμήματα των ΤΕΙ είχαν τη στήριξη (τότε) υπουργών, ενώ η μονοεδρική εκλογική περιφέρεια στην οποία έχουν την έδρα τους δεν επιτρέπει σκέψεις για… κατάργησή τους.

• Εύλογο πλεονέκτημα των διαπραγματεύσεων ήταν εάν ο πρύτανης φέρεται προσκείμενος στον ΣΥΡΙΖΑ ή εάν το κυβερνών κόμμα έχει και ισχυρή ομάδα πανεπιστημιακών εντός του ιδρύματος. Συνέβη σε ιστορικό πανεπιστήμιο της Κεντρικής Ελλάδος, όπου κάμφθηκαν οι αντιδράσεις μερίδας πανεπιστημιακών. Οσο για τη στάση του ΤΕΙ στην ίδια περιφέρεια, δέχθηκε με θέρμη να απορροφηθεί καθώς –πλην λίγων τμημάτων με δυναμική– τα υπόλοιπα ήταν χαμηλής ζήτησης. Βεβαίως, όπως ελέχθη τότε «αντί να λύνονται τα προβλήματα των πανεπιστημίων, τους προστίθενται επιπλέον βαρίδια».

• Μάλιστα, η πρόσφατη ρύθμιση που εξήγγειλε ο κ. Γαβρόγλου στη Βουλή για χορήγηση της δυνατότητας στους νυν πρυτάνεις να θέσουν εκ νέου υποψηφιότητα για τη θέση, αποτελεί «δώρο» προς εκείνους τους πρυτάνεις που ήταν θετικοί (ή έστω χαμηλών τόνων) στην απορρόφηση από το ίδρυμά τους κάποιου ΤΕΙ. Πρυτάνεις εντός της Συνόδου φωτογραφίζουν συγκεκριμένα ιδρύματα στο πλαίσιο των (συχνών) ενδοπανεπιστημιακών μαχαιρωμάτων.

• Σημαντικό «εργαλείο» στον διάλογο για τις συγχωνεύσεις είναι η αναβάθμιση των ιδρυμάτων. Ενδεικτικά, τα ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, τα οποία δέχθηκαν να χάσουν τον αυτόνομο χαρακτήρα τους, αφού μετά τη συγχώνευσή τους θα αποτελούν το «νέο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος». Το παλιό Διεθνές θα μετατραπεί σε Ινστιτούτο εντός του νέου, το οποίο θα αποτελείται από 32 τμήματα σε έξι πόλεις: Θεσσαλονίκη, Σέρρες, Καβάλα, Κιλκίς, Κατερίνη και Δράμα, που θα προσφέρει αγγλόφωνα προπτυχιακά. Ωστόσο, οι εξωτερικές αξιολογήσεις των υπό συνένωση ΤΕΙ χρονολογούνται εδώ και μία πενταετία, ενώ μεταξύ των παρατηρήσεων είναι ότι δεν προσφέρουν ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών.

• Επιχείρημα –πειστικό, όπως αποδείχθηκε– του υπουργείου Παιδείας για να κάμψει τις ενστάσεις των πανεπιστημίων ήταν η υπόσχεση για ίδρυση νέων τμημάτων. Ενδεικτικά, ελέχθη ότι στο πλαίσιο των συζητήσεων για την απορρόφηση του ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδος από το Πανεπιστήμιο Πατρών, το πανεπιστήμιο ζήτησε την ίδρυση Νομικής στην Πάτρα. Η πρύτανις Βενετσάνα Κυριαζοπούλου, μιλώντας στην «Κ», διέψευσε ότι το αίτημα ετέθη στο πλαίσιο μιας συμφωνίας δούναι-λαβείν, καθώς το αίτημα είναι προγενέστερο και ακαδημαϊκά τεκμηριωμένο.

Ωστόσο, δεν λείπουν οι ενστάσεις για τις συγχωνεύσεις. Στο ίδιο πανεπιστήμιο η Πολυτεχνική Σχολή σε ψήφισμά της αναφέρει ότι «θεωρεί εσφαλμένη την ουσιαστική κατάργηση της τεχνολογικής εκπαίδευσης και πιστεύει αντιθέτως ότι πρέπει να αναβαθμιστεί και να αναδρομολογηθεί στην κατεύθυνση της κάλυψης των παραγωγικών αναγκών της χώρας». Μάλιστα, η Πολυτεχνική θεωρεί ότι η διαδικασία που ακολουθείται είναι «αντικανονική και αντίθετη με την αυτονομία των ΑΕΙ και υποβαθμίζει την ποιότητα των σπουδών».

Πανεπιστήμιο Αθηνών με νέα τμήματα στα… Ψαχνά Ευβοίας

«Η θέση μας είναι ότι πρέπει να τηρούμε τα ακαδημαϊκά κριτήρια και πως οι καθηγητές μας εκλέγονται με ανοιχτές διαδικασίες στις οποίες μπορεί να θέσει υποψηφιότητα όποιος το επιθυμεί, και όχι με κλειστές, όπως συμβαίνει με τους διδάσκοντες ΤΕΙ που θα καταλάβουν θέσεις πανεπιστημιακών. Ενα πλεονέκτημα για την πρόοδο και σημερινή υψηλή θέση του Πανεπιστημίου Κρήτης είναι ότι δεν είχε ποτέ κλειστές διαδικασίες», δηλώνει στην «Κ» ο πρύτανης του ιδρύματος και προεδρεύων της Συνόδου Πρυτάνεων, Οδυσσέας Ζώρας. Το Πανεπιστήμιο όπως και το Πολυτεχνείο στο ίδιο νησί είναι τα μόνα που αρνήθηκαν την απορρόφηση του ΤΕΙ της περιφέρειάς τους.

Οι υπόγειες διεργασίες για τις συγχωνεύσεις-1

Ελέχθη ότι στο πλαίσιο των συζητήσεων για την απορρόφηση του ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδος, το Πανεπιστήμιο Πατρών (φωτ.) ζήτησε την ίδρυση Νομικής στην αχαϊκή πόλη. Η πρύτανις Βενετσάνα Κυριαζοπούλου διέψευσε ότι το αίτημα ετέθη στο πλαίσιο μιας συμφωνίας δούναι-λαβείν, καθώς είναι προγενέστερο και ακαδημαϊκά τεκμηριωμένο.

Βεβαίως, ο σχεδιασμός του υπουργείου Παιδείας αμφισβητείται από πολλούς που δηλώνουν ότι οι απορροφήσεις των ΤΕΙ από τα πανεπιστήμια δεν γίνονται με ακαδημαϊκά κριτήρια και κατόπιν αξιολόγησης και σοβαρού σχεδιασμού. «Εξαγγέλλεται από την κυβέρνηση ότι τα πολυάριθμα νέα τμήματα θα ενισχυθούν με ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους, οι οποίοι δεν υπάρχουν και δεν δίνονται για τις τεράστιες και επείγουσες ανάγκες και κενά που έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια στα υπάρχοντα ΑΕΙ. Χαρακτηριστικά, το 2018 δεν διορίστηκε κανένα μέλος ΔΕΠ από όσα εκλέχθηκαν από τις θέσεις που είχαν δοθεί, ενώ και για το 2019 δεν προβλέπεται καμία νέα θέση ΔΕΠ», σημειώνει η ομοσπονδία των πανεπιστημιακών ΠΟΣΔΕΠ, ενώ ο πρόεδρός της Στάθης Ευσταθόπουλος, μιλώντας στην «Κ», τόνισε ότι «τον πρώτο λόγο πρέπει να έχει η Σύγκλητος κάθε ιδρύματος, που αποφασίζει με ακαδημαϊκά κριτήρια».

Μάλιστα, ο ίδιος στηλίτευσε την άκριτη ένταξη του προσωπικού των ΤΕΙ σε πανεπιστημιακές βαθμίδες, ενώ όπου υπάρχει κάποιας μορφής διαδικασία κρίσης για ένταξη (για παράδειγμα στην πρώτη βαθμίδα), αυτή γίνεται με καινοφανείς διαδικασίες που δεν έχουν καμιά σχέση με την καθιερωμένη διαδικασία εκλογής μελών ΔΕΠ.

Τις ίδιες ενστάσεις έχει διατυπώσει και η ΑΔΙΠ, λέγοντας ότι «είναι ακατάλληλος ο τρόπος με τον οποίο αποφασίζεται η ένταξη των υφιστάμενων προγραμμάτων σπουδών ΤΕΙ σε πανεπιστήμια, χωρίς να προηγηθούν συνολική επιστημονική μελέτη, τεκμηρίωση, σχεδιασμός, πρόταση, συζήτηση, συμπεράσματα και, στη συνέχεια, να ληφθούν οι αποφάσεις». Η πρόεδρος της ΑΔΙΠ, καθηγήτρια ΑΠΘ Νικολέτα Παϊσίδου, τόνισε στην «Κ» ότι ενώ στις αιτιολογικές εκθέσεις των νομοσχεδίων για τις συγχωνεύσεις αναφέρεται από το υπουργείο Παιδείας ότι κατά το παρελθόν υπήρξε απρογραμμάτιστη αύξηση των τμημάτων, αλληλοεπικάλυψη γνωστικών αντικειμένων, χωρική τους διασπορά, τα ίδια στοιχεία χαρακτηρίζουν και το σημερινό εγχείρημα.

Στο ίδιο εστιάζει και η ηγεσία της ΠΟΣΔΕΠ, καταγγέλλοντας ότι ιδρύονται σχολές και πολυάριθμα νέα τμήματα σε ποικίλα γνωστικά αντικείμενα χωρίς να εντάσσονται σε έναν στρατηγικό σχεδιασμό, ενώ σε άλλα πανεπιστήμια το υπουργείο έχει απορρίψει την πρόταση ίδρυσης αντίστοιχων ακαδημαϊκών μονάδων χωρίς αιτιολόγηση.

Ενδεικτικά, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ιδρύονται συνολικά 22 νέα τμήματα, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο τρεις ακόμη σχολές και το ΕΚΠΑ αποκτά νέα σχολή με τρία τμήματα στα Ψαχνά Ευβοίας και άλλα τέσσερα τμήματα επίσης στα Ψαχνά.

«Η πολιτική του υπουργείου φαίνεται ότι είναι η κατάργηση του θεσμού των ΤΕΙ στη χώρα και η κάλυψη του χώρου της τεχνικής εκπαίδευσης από δομές διετούς φοίτησης εντός των πανεπιστημίων», παρατηρεί στην «Κ» ο καθηγητής και τέως πρύτανης του Παν. Αιγαίου Στέφανος Γκρίτζαλης. Και τονίζει: «Η ουσιαστική απουσία των ΤΕΙ με τον ρόλο που πραγματικά έπρεπε να επιτελούν για την αναβάθμιση της τεχνικής εκπαίδευσης, έχει οδηγήσει, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, την Ελλάδα στο μεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρώπη πτυχιούχων ΑΕΙ, οι οποίοι μετά την αποφοίτηση απασχολούνται σε θέσεις μειωμένων απαιτήσεων και προσόντων. Από πότε η εθνική στρατηγική για τα πανεπιστήμια ταυτίζεται τυφλά με το άθροισμα των –καθ’ όλα σεβαστών– ιδρυματικών στρατηγικών των πανεπιστημίων της χώρας; Από την άλλη, γιατί αγνοείται η διεθνής ακαδημαϊκή τάση συγχώνευσης πανεπιστημίων για δημιουργία αριθμητικά λιγότερων αλλά ακαδημαϊκά ισχυρότερων ακαδημαϊκών δομών;».

«Εύκολη λύση»

Ενστάσεις για το εγχείρημα έχει και η πλευρά των ΤΕΙ. Ενδεικτικά, ο Πέτρος Λάμψας, πρύτανης του ΤΕΙ Στερεάς, Ελλάδος, αναφέρει ότι «οι επιλογές του υπουργείου Παιδείας είναι προφανές ότι οδηγούν σε μείωση των ιδρυμάτων διά της εξαφάνισης του αδύναμου κρίκου της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, των ΤΕΙ. Θα τη χαρακτήριζα εύκολη λύση, η οποία θα γίνει μέρος του προβλήματος διότι δεν μειώνονται τα τμήματα ούτε τιθασεύεται η διασπορά τους στην ελληνική επικράτεια. Και αυτό υλοποιείται χωρίς ουσιαστικά πρόβλεψη για στελέχωση και χρηματοδότηση των νέων δομών, που θα υποδεχθούν φοιτητές.

Η επόμενη μέρα θα είναι αμείλικτη: οι δομές στις απομακρυσμένες περιοχές δεν θα είναι βιώσιμες, διότι δεν διαθέτουν υποδομές και είναι υποστελεχωμένες. Στο σημείο αυτό φαίνεται ότι η πολιτική της νυν ηγεσίας του ΥΠΕΠΘ είναι να μεταθέσει χρονικά την κατάργηση των απομακρυσμένων δομών και, ενδεχομένως, να μεταφέρει στα πανεπιστήμια την ευθύνη αυτή. Η πολιτική αυτή, αν και κατανοητή από την άποψη του κομματικού κόστους, χαρακτηρίζεται από έλλειψη θάρρους γιατί καθυστερεί τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν άμεσα».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή