Η στιγμή έφθασε. Την Τρίτη, η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι θα ζητήσει από τη Bουλή των Κοινοτήτων να εγκρίνει τη συμφωνία αποχώρησης της χώρας από την Ε.Ε., πυροδοτώντας καταιγιστικές εξελίξεις. Με δεδομένο ότι δεν υπάρχει πλειοψηφία υπέρ της συμφωνίας, η Μέι θα υποχρεωθεί εντός τριών ημερών από την ήττα να παρουσιάσει το Σχέδιο Β, την εναλλακτική λύση που προτείνει για τη χώρα.
Η Βρετανίδα πρωθυπουργός δεν έχει καταλήξει στο ποια θα πρέπει να είναι η λύση αυτή, ούτε και επεδίωκε να εγκλωβιστεί σε τόσο στενά χρονικά περιθώρια, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι έχει χάσει την πλειοψηφία στη Bουλή, η οποία της επέβαλε με ψηφοφορία την περασμένη Τετάρτη να μη χρονοτριβεί. Μία ημέρα νωρίτερα, η Bουλή είχε εκφράσει την αντίθεσή της σε μια άτακτη έξοδο από την Ε.Ε. χωρίς συμφωνία, «δένοντας» τα χέρια του υπουργείου Oικονομικών ώστε να μην μπορεί να εκταμιεύει κονδύλια σε περίπτωση άτακτου Brexit. (H έξοδος χωρίς συμφωνία είναι το φόβητρο που επικαλείται η Μέι για να πείσει τους βουλευτές να συνταχθούν πίσω από το σχέδιό της). Για να περάσουν οι τροπολογίες που δέσμευσαν τη Μέι, 20 βουλευτές των Συντηρητικών συντάχθηκαν με τους αντιπολιτευόμενους Εργατικούς, ενώ ο ίδιος ο Συντηρητικός πρόεδρος της Βουλής, Τζον Μπέρκοου, παρέβη τις συστάσεις των υπουργών, φέρνοντάς τες προς ψήφιση.
Ηταν άλλη μία ένδειξη ότι η Βουλή των Κοινοτήτων, ως σώμα, μπαίνει δυναμικά στο παιχνίδι, διερευνώντας ποια από τις πιθανές λύσεις έχει πλειοψηφική υποστήριξη.
Εναλλακτικές λύσεις όπως οι εκδοχές του ήπιου Brexit (μόνιμη παραμονή στην τελωνειακή ένωση, συμφωνία τύπου «Νορβηγία»), η προσφυγή στις κάλπες, ή η οργάνωση νέου δημοψηφίσματος θα δοκιμαστούν σε διαδοχικές ψηφοφορίες. Η ανάληψη του ελέγχου της διαδικασίας από τη Βουλή θα γίνει το αργότερο στις 28 Ιανουαρίου, εφόσον η Τερέζα Μέι δεν έχει επιτύχει συναίνεση γύρω από το σχέδιό της.
Το μέγεθος της ήττας
Πριν από όλα, ο ρυθμός των εξελίξεων θα καθοριστεί από το μέγεθος της ήττας της Τερέζα Μέι. Αναλυτές σημειώνουν ότι αν η Βουλή καταψηφίσει τη συμφωνία με διαφορά 30-40 ψήφων, η Μέι θα συνεχίσει τις προσπάθειες, ζητώντας από την Ε.Ε. νέες αλλαγές στην πολιτική διακήρυξη που συνοδεύει τη συμφωνία των 585 σελίδων.
Αν όμως η ήττα μετατραπεί σε συντριβή, με τους βουλευτές που εναντιώνονται να ξεπερνούν τους 100, ή και τους 150, τότε μπορεί η ψηφοφορία να είναι το τέλος της πρωθυπουργίας της Τερέζα Μέι. Το τέλος αυτό έχει προβλεφθεί πολλές φορές και πάντοτε αποτρέπεται, αλλά είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει άλλη τροπή σε περίπτωση συντριβής την Τρίτη. Στη διάρκεια των γιορτών το μέτωπο εναντίον της συμφωνίας, που αποτελείται από Συντηρητικούς οπαδούς του «σκληρού» Brexit, από δυσαρεστημένους Βορειοϊρλανδούς και από Εργατικούς που πιστεύουν στην παραμονή στην Ε.Ε. ή σε μια καλύτερη συμφωνία εξόδου, ενισχύθηκε αντί να αποδυναμωθεί.
Ισως γι’ αυτό τις τελευταίες ημέρες οι προσπάθειες της πρωθυπουργού μοιάζουν όλο και πιο απεγνωσμένες. Η Τερέζα Μέι από τη μία πλευρά επιχείρησε να βρει σανίδα σωτηρίας στα συνδικάτα και από την άλλη υποσχέθηκε στους βουλευτές του Συντηρητικού Κόμματος κάτι που δεν υπάρχει καμία περίπτωση να γίνει αποδεκτό από την Ε.Ε. Στους εκπροσώπους των δύο μεγαλύτερων συνδικάτων της χώρας η Μέι έδωσε διαβεβαιώσεις ότι η έξοδος από την Ε.Ε. δεν θα χρησιμοποιηθεί ως μοχλός για την επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων, ενώ στη μερίδα των βουλευτών που επιθυμούν ένα σκληρό Brexit έταξε δικαίωμα ψήφου πάνω σε ένα κομμάτι της συμφωνίας με την Ε.Ε. Ουσιαστικά τους υποσχέθηκε ότι θα μπορέσουν να ψηφίσουν επί του καθεστώτος της προσωρινής τελωνειακής ένωσης (Irish backstop – ιρλανδική δικλίδα ασφαλείας) που προβλέπεται στη συμφωνία, πριν αυτό τεθεί σε ισχύ.
Οπως αναμενόταν, ούτε οι συνδικαλιστικοί εκπρόσωποι πείστηκαν ούτε οι Συντηρητικοί βουλευτές, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η κατάσταση είναι στάσιμη. Οι διεργασίες είναι εντονότατες, απλώς ξεφεύγουν από τον έλεγχο της κυβέρνησης, καθώς προϋποθέτουν την κατάρτιση των ευρύτερων δυνατών συμμαχιών. Σε αυτό το πνεύμα, Συντηρητικοί βουλευτές που υποστηρίζουν την ήπια έξοδο συνομίλησαν αυτή την εβδομάδα με τον αρμόδιο για τη διαχείριση του Brexit από το Εργατικό Κόμμα, Κιρ Στάρμερ. Οπως μεταφέρουν οι «Τάιμς» του Λονδίνου, ο συντηρητικός Ολιβερ Λέτβιν ρώτησε τον Στάρμερ αν η αντιπολίτευση θα συνεργαζόταν ώστε να επιτευχθεί μια συμφωνία με την Ε.Ε. που θα κρατούσε τη Βρετανία μονίμως στην τελωνειακή ένωση και εν μέρει στην κοινή αγορά. «Προφανώς, αν πρόκειται να φύγουμε από την Ε.Ε. με οποιοδήποτε άλλο τρόπο πλην της άτακτης εξόδου, πρέπει κάποια στιγμή να υπάρξει συναίνεση στη Βουλή γύρω από κάτι», απάντησε ο Στάρμερ. Παράλληλα, ο αξιωματούχος των Εργατικών χαρακτήρισε «πιθανώς αναπόφευκτο» το να αιτηθεί η Βρετανία παράταση της εφαρμογής του άρθρου 50, το να ζητήσει δηλαδή από την Ε.Ε. να μην ισχύσει η έξοδος από τις 29 Μαρτίου.
Μετάθεση εξόδου
Οι Εργατικοί θα επιχειρήσουν να προκαλέσουν βουλευτικές εκλογές, σενάριο υπό το οποίο θα απαιτηθεί οπωσδήποτε μετάθεση της ημερομηνίας εξόδου. «Υπάρχουν λύσεις και η κακή συμφωνία της Τερέζα Μέι δεν είναι η μόνη», υποστήριξε ο επικεφαλής του κόμματος Τζέρεμι Κόρμπιν. «Η πολιτική μας για το Brexit είναι να διαπραγματευθούμε την παραμονή μας στην τελωνειακή ένωση και να μην επιτρέψουμε να πέσουν τα βρετανικά πρότυπα στις εργασιακές σχέσεις, στο περιβάλλον και στην προστασία του καταναλωτή κάτω από το ευρωπαϊκό μίνιμουμ», είπε ο Κόρμπιν στη συνέντευξή του για το Brexit.
Οι οπαδοί της παραμονής στην Ε.Ε. ήλπιζαν ότι ο Κόρμπιν θα χρησιμοποιούσε την ευκαιρία αυτή για να ανοίξει προοπτική προς ένα δεύτερο δημοψήφισμα. Ομως ο Κόρμπιν δήλωσε ότι δεν θέλει να αγνοήσει ούτε τα 17 εκατομμύρια που ψήφισαν έξοδο από την Ε.Ε., ούτε τα 16 εκατομμύρια που ψήφισαν παραμονή. «Θέλουμε να εκπληρώσουμε τις επιθυμίες και όσων ψήφισαν να φύγουμε και όσων ψήφισαν να μείνουμε. Δεν είστε οι μεν εχθροί των δε. Ο κόσμος σε αυτή τη χώρα, ό,τι και να ψήφισε, γνωρίζει ότι η χώρα δεν λειτουργεί», σημείωσε ο Κόρμπιν. Για τον επικεφαλής των Εργατικών, η διαχείριση του Brexit απέδειξε «την κυβερνητική αποτυχία των Συντηρητικών». «Εχουμε μια κυβέρνηση που δεν έχει πλειοψηφία, δεν μπορεί να ψηφίσει νομοθεσία, η μόνη λύση είναι βουλευτικές εκλογές», σημείωσε. Αλλά ούτε και γι’ αυτή τη λύση υπάρχει, τουλάχιστον για την ώρα, πλειοψηφία.
Εκφοβισμός
Οι εκκλήσεις για σύμπνοια γίνονται εν μέσω πρωτοφανούς όξυνσης του πολιτικού κλίματος, καθώς βουλευτές βρίσκονται αντιμέτωποι με οργισμένα πλήθη. Η βουλευτής Αννα Σάουμπρι ανήκει στη μειοψηφία του Συντηρητικού Κόμματος που ζητεί δεύτερο δημοψήφισμα για παραμονή στην Ε.Ε. Μετά τον προπηλακισμό που δέχθηκε τη Δευτέρα, καθώς εισερχόταν στη Βουλή, η Σάουμπρι αποκάλυψε στους «Τάιμς» ότι κυκλοφορεί με παπούτσια που της επιτρέπουν, αν χρειαστεί, να τρέξει, ενώ δεν στέκεται στην άκρη της αποβάθρας στο μετρό από φόβο μήπως κάποιος τη σπρώξει. Η οργή και η απογοήτευση όσων επέλεξαν την έξοδο μετρούν αρνητικά στους υπολογισμούς εκείνων που ζυγίζουν το ενδεχόμενο αναβολής του Brexit και προκήρυξης δεύτερου δημοψηφίσματος.