Χάρης Παμπούκης: Ο δημοκρατικός διάλογος υπό τη βάσανο του Μακεδονικού

Χάρης Παμπούκης: Ο δημοκρατικός διάλογος υπό τη βάσανο του Μακεδονικού

4' 27" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Είναι αναμφισβήτητο δικαίωμα του κάθε πολίτη να διαμορφώνει και να έχει άποψη για ένα θέμα ιστορικής σημασίας, χωρίς να συνεπάγεται διαίρεση των Ελλήνων σε προδότες και μη. Δεν πρέπει ποτέ να διχάζονται οι Ελληνες. Αλλά ιδίως όχι για λάθος λόγους και με ανακριβή επιχειρήματα.

Ενόψει της προσεχούς συζήτησης στη Βουλή, σε αυτό το πνεύμα, θα επιθυμούσα να απευθύνω έκκληση να επικρατήσουν στον διάλογο η ποιότητα και η υπευθυνότητα. Να φωτισθεί ο λαός (στον οποίο οφείλεται η ακρίβεια και όχι ψευδο-επιχειρήματα κομματικού φανατισμού) και το Κοινοβούλιο (που έχει την ευθύνη εντέλει) και να ψηφίσουν οι βουλευτές κατά συνείδηση, όπως το Σύνταγμα, αν δεν επιβάλλει, πάντως επιτρέπει για θέμα εθνικής σημασίας. Πρέπει να υποτάξουμε τη πολιτική στον ορθό λόγο και όχι τον ορθό λόγο στη δημαγωγική μυωπική κομματική λογική. Να υπάρξει καθαρή συζήτηση και όχι να αναχθεί το θέμα αυτό σε παιχνίδι κομματικών τακτικισμών με βάση το διαφαινόμενο αρνητικό μάλλον πλειοψηφικά συναίσθημα των συμπολιτών μας.

Μια τέτοια θέση από όλα τα κόμματα, δηλαδή η ελεύθερη κατά συνείδηση ψήφος των βουλευτών, θα αναβάθμιζε τον διάλογο-αντιπαράθεση και θα αποτρεπόταν το φαινόμενο μετακινήσεων βουλευτών. Η κομματική πειθαρχία και η πολιτική σκοπιμότητα υπονομεύουν το κύρος του Κοινοβουλίου και την ποιότητα της δημοκρατίας. Δεν χωρούν σε εθνικά θέματα «γραμμές». Δεν μπορεί το μείζον (το εθνικό θέμα) να υποτάσσεται στο έλασσον (την πολιτική συγκυρία).

Υπάρχουν θέσεις κριτικές έναντι της συμφωνίας των Πρεσπών που είναι καθαρές. Τέτοια είναι η θέση εκείνων που είναι αντίθετοι με τη συμφωνία γιατί δεν θέλουν το όνομα της γειτονικής χώρας να περιλαμβάνει κανένα παράγωγο της Μακεδονίας.

Αλλά ακούγονται και κριτικές «ύποπτες» από τη σκοπιά του ορθού λόγου, συνθηματολογικές, πιασάρικες. Θέσεις ανακριβείς και άρα αντιπαραγωγικές. Σταχυολογώ: «Δώσατε την εθνότητα». Απολύτως εσφαλμένο. Η συμφωνία κάνει λόγο για ιθαγένεια/υπηκοότητα, όχι για εθνότητα. Η κριτική μεταλλάσσεται σε όπλο για να πληγεί ο αντίπαλος.

«Αναγνωρίσατε μακεδονική γλώσσα και ιστορία» (συμπληρώνω για να βελτιώσω την ποιότητα της κριτικής: έθνος = όμαιμον, ομόθρησκον, ομόγλωσσον, επομένως έμμεσα, κατά τη κριτική αυτή, αναγνωρίζοντας τη γλώσσα και την ιστορία αναγνωρίζεται έθνος). Το επιχείρημα δεν είναι ακριβές ως προς τη γλώσσα. Η «αναγνώριση» της μακεδονικής γλώσσας έχει γίνει εδώ και δεκαετίες στο διεθνές επίπεδο. Η συμφωνία των Πρεσπών απλώς διορθώνει την πραγματικότητα διευκρινίζοντας επωφελώς ότι δεν είναι η γλώσσα του Αλεξάνδρου (γιατί πολλοί είχαμε καταλάβει ότι το ζητούμενο ήταν ο ιστορικός μη αλυτρωτισμός). Ως προς την ιστορία, πάλι, η συνθήκη δεν ρυθμίζει την ιστορία της γείτονος (και ούτε θα μπορούσε)· απλώς υποχρεώνει σύμβολα ιστορικού αλυτρωτισμού να αποσυρθούν. Το να λέγεται ότι διά της συμφωνίας των Πρεσπών αναγνωρίζεται γλώσσα, ιστορία και συνεπώς(;) έθνος έχει ένα σοβαρό μειονέκτημα: είναι λάθος.

Αντιθέτως, ένα σημείο στο οποίο όλοι θα έπρεπε να επιμείνουν είναι το θέμα της ιθαγένειας. Αναγράφεται όχι «μακεδονική» σκέτο αλλά «μακεδονική/πολίτης της Βορείου Μακεδονίας». Εχω αλλού υποστηρίξει ότι η ορθή ερμηνεία αυτής της πρόδηλα συμβιβαστικής λύσης, η οποία παρέχει πεδίο κριτικής ως προς το ότι δεν πέτυχε η συμφωνία τη σκέτη ονομασία «Βορειομακεδόνας», είναι ότι πρέπει να χρησιμοποιείται όλη. Και πιστεύω ότι αυτή είναι και η εθνικά ωφέλιμη εκδοχή. Και αυτό επίσης γιατί το «πολίτης της Βορείου Μακεδονίας» καλύπτει και τους αλβανικής καταγωγής Βορειομακεδόνες. Η κατηγορία ότι με τη συμφωνία η ελληνική πλευρά παραχώρησε στους γείτονες το δικαίωμα να αποκαλούνται «Μακεδόνες» δεν είναι παραγωγική και δεν πρέπει, κατά την ταπεινή μου γνώμη, να επιμείνουμε σε αυτήν.

Το θέμα του βορειομακεδονικού έθνους συνεπώς είναι και ήταν πάντα εκτός συμφωνίας των Πρεσπών. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, γιατί το έθνος υπερβαίνει το κράτος και δεν είναι υποκείμενο διεθνούς δικαίου. Η συμφωνία πάντως δεν δίνει παραπάνω επιχειρήματα από ό,τι πριν, π.χ. ως προς το ζήτημα της αναγνώρισης ή μη «μακεδονικής» μειονότητας.

Αντιθέτως, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η αποσαφήνιση διά της συνθήκης των Πρεσπών νομικά μάλλον βοηθάει την Ελλάδα να αποφύγει καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, όπως στις υποθέσεις Σιδηρόπουλος κ.λπ. κατά Ελληνικής Δημοκρατίας (1998) και Στέγη Μακεδονικού Πολιτισμού (2015). Εάν η άρνηση της Ελλάδας είχε θεμελιωθεί σε μια συμφωνία τύπου Πρεσπών, δεν θα είχαμε καν καταδικαστεί.

Δεν υπάρχουν θέματα όπου πάσχει η συμφωνία; Ασφαλώς, αλλά δεν έχουν ακουστεί στον δημόσιο διάλογο. Ενα θέμα τραχύ που θέλει προσοχή κατά την εκτέλεση της συμφωνίας, εφόσον κυρωθεί, είναι, για παράδειγμα, η ρύθμιση των σημάτων.

Ακούγονται επίσης και σενάρια που γεννούν κινδύνους και ανησυχία. Ενα από αυτά, το ονομάζω σενάριο της «μπαγαποντιάς», είναι αυτό που υποθέτει ότι μετά την είσοδο στο ΝΑΤΟ με την ονομασία erga omnes ως Βόρεια Μακεδονία (νυν συνταγματική ονομασία) υπάρχει το ενδεχόμενο να αλλάξουν ξανά το όνομά τους – να γίνουν ξανά «Μακεδονία».

Εδώ το ερώτημα είναι εάν η συμφωνία των Πρεσπών παρέχει κάποια μεγαλύτερη ασφάλεια, εάν έχει κυρωθεί από την Ελλάδα, από τη περίπτωση κατά την οποία δεν κυρούται (οπότε δεν ισχύει). Και η απάντηση είναι ότι ασφαλώς παρέχει μεγαλύτερη προστασία νομική και πολιτική (τα μικρά σε ισχύ κράτη δεν έχουν δυνατότητα να είναι «μπαγαπόντηδες»).

Ας εκτεθούν οι κίνδυνοι και οι ωφέλειες από τη συνθήκη των Πρεσπών νηφάλια. Και ας υπάρξει ένας διάλογος υψηλού επιπέδου – μια αντιπαράθεση για τη συμφωνία και όχι επί τη ευκαιρία της συμφωνίας (και με απεχθείς προσωπικούς χαρακτηρισμούς). Γιατί τότε θα έχουμε σίγουρο κέρδος για τη δημοκρατία μας και την εμπιστοσύνη των πολιτών μας στην πολιτική (που έχει σοβαρά διαρραγεί). Με δεδομένο ότι τελικός κριτής της συμφωνίας θα είναι η Ιστορία στο μέλλον, πρέπει να ενθυμούμαστε στο παρόν ότι την Ιστορία θα τη συνδιαμορφώσουμε με τις θέσεις μας και την εθνική μας ισχύ.

* Ο κ. Χάρης Παμπούκης είναι πρώην υπουργός.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή