Η ανακοίνωση δημιουργίας Ινστιτούτου Πετρελαϊκής Ερευνας στα Χανιά από το Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ) προκάλεσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς έρχεται να αναπτύξει την έρευνα σε έναν κρίσιμο τομέα, με πολλαπλές οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Πολύ περισσότερο καθώς σχεδιάζεται η διερεύνηση της ύπαρξης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες περιοχές κοντά στην Κρήτη.
Οπως σημειώνεται και σε σχετική ανακοίνωση του ΙΤΕ, «η ανάπτυξη του νέου αυτού ινστιτούτου πρόκειται να λειτουργήσει καταλυτικά στην ενδυνάμωση της πετρελαϊκής έρευνας στην Ελλάδα, μέσω της καλλιέργειας νέων συνεργειών με όλες τις σχετικές με την πετρελαϊκή έρευνα δομές σε πανεπιστήμια και ερευνητικούς φορείς της χώρας. Φιλοδοξεί δε να συμβάλει στην αναστροφή της διαρροής εγκεφάλων (brain drain) αποτελώντας σημαντικό πόλο έλξης νέων επιστημόνων (Ελλήνων και μη) από το εξωτερικό». Ας σημειωθεί πως το Ινστιτούτο Πετρελαϊκής Ερευνας θα είναι το όγδοο ινστιτούτο του ΙΤΕ. Με την ευκαιρία της ανακοίνωσης για τη δημιουργία του, η «Κ» επικοινώνησε με τον πρόεδρο του Δ.Σ. του ΙΤΕ και μέλος του Επιστημονικού Σώματος του Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Συμβουλίου (ERC) Νεκτάριο Ταβερναράκη.
Η πρώτη ερώτηση αφορά το πότε θα ξεκινήσει η λειτουργία του ινστιτούτου και πώς θα στελεχωθεί. «Το Ινστιτούτο Πετρελαϊκής Ερευνας θα ξεκινήσει άμεσα τη λειτουργία του, με την αξιοποίηση μελών ΔΕΠ από το Πολυτεχνείο Κρήτης και από άλλα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, καθώς και ερευνητών από τα ινστιτούτα του ΙΤΕ. Επίσης, θα προωθηθεί άμεσα η προκήρυξη για τον διευθυντή του νέου ινστιτούτου, ο οποίος πρέπει να εκλεγεί στους αμέσως επόμενους μήνες. Στη συνέχεια, θα ακολουθήσουν προκηρύξεις για ερευνητικό καθώς και για τεχνικό και διοικητικό προσωπικό που θα στελεχώσει το ινστιτούτο. Θα γίνει η επιλογή των κατάλληλων επιστημόνων, προκειμένου να εξασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη και αποτελεσματική λειτουργία του. Θα καταβληθεί προσπάθεια για άμεση στελέχωση με προσέλκυση νέων και έμπειρων επιστημόνων με εκτεταμένη εμπειρία σε πανεπιστήμια και σε ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού», απαντά ο κ. Ταβερναράκης.
Οπως σημειώνει ο πρόεδρος του ΙΤΕ, το ινστιτούτο «με την έναρξη της λειτουργίας του θα χρησιμοποιήσει διαθέσιμες σήμερα υποδομές του Πολυτεχνείου Κρήτης και του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας. Με τη λειτουργία του ινστιτούτου θα είναι δυνατή η παροχή υψηλής ποιότητας ερευνητικών υπηρεσιών σε εγχώριους και διεθνείς φορείς και εταιρείες πετρελαίου. Το κόστος των υπηρεσιών αυτών, λόγω της εξειδίκευσής τους και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της βιομηχανίας αξιοποίησης υδρογονανθράκων, είναι ιδιαίτερα υψηλό. Επομένως, αναμένεται σημαντική εισροή πόρων και αυτοχρηματοδότηση του ινστιτούτου».
Ο πρόεδρος του Δ.Σ. του ΙΤΕ Νεκτάριος Ταβερναράκης.
Σχετικά με τους τομείς που θα καλύπτει ερευνητικά το νέο ινστιτούτο, ο κ. Ταβερναράκης εξηγεί πως θα δραστηριοποιείται σε τρεις κύριες ερευνητικές κατευθύνσεις. «Η πρώτη αφορά την έρευνα για την ανεύρεση πετρελαίου και κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, στηριζόμενη στις επιστήμες της Γεωλογίας, της Βιοχημείας και της Γεωφυσικής. Η δεύτερη θα αφορά έρευνα σχετικά με την εξόρυξη και παραγωγή πετρελαίου/υδρογονανθράκων, η οποία θα βασίζεται στις επιστήμες της Μηχανικής Γεωτρήσεων και της Μηχανικής Ταμιευτήρων. Η τρίτη, πολύ σημαντική ερευνητική κατεύθυνση, αφορά την έρευνα σχετικά με την ασφάλεια των δραστηριοτήτων αξιοποίησης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της εξόρυξης και χρήσης υδρογονανθράκων».
Ερευνητική προσέγγιση
Το ζήτημα της περιβαλλοντικής προστασίας αποτελεί ισχυρό παράγοντα προβληματισμού, ακόμα και αντίθεσης στην εξόρυξη υδρογονανθράκων, τόσο από την πλευρά του κινδύνου εμφάνισης φαινομένων ρύπανσης όσο και από τη σκοπιά της κλιματικής αλλαγής. Πώς θα προσεγγίσει ερευνητικά την πλευρά αυτή το νέο ινστιτούτο; «Η ανάπτυξη της βιομηχανίας αξιοποίησης πετρελαίου και υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, που αποτελεί εξαιρετικά δημοφιλή τουριστικό προορισμό, πρέπει να γίνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, με γνώμονα πάντα την προστασία του περιβάλλοντος. Η πρόβλεψη και αντιμετώπιση των επιπτώσεων της βιομηχανικής δραστηριότητας που αφορά την αξιοποίηση του πετρελαίου και των υδρογονανθράκων είναι αντικείμενο της σύγχρονης περιβαλλοντικής έρευνας. Η ανάπτυξη καλών πρακτικών, προσαρμοσμένων στις τοπικές συνθήκες, ο έλεγχος της αποτελεσματικότητάς τους και η πρόβλεψη ενδεχόμενων κινδύνων αποτελούν τομείς επιστημονικής έρευνας υψηλών απαιτήσεων. Η αντιμετώπιση πιθανών ατυχημάτων που οδηγούν σε διαρροές υδρογονανθράκων σε μεγάλα βάθη είναι η πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει η Ελλάδα και ιδιαίτερα η Κρήτη. Επιμέρους τομείς της έρευνας αυτής καλύπτονται από πανεπιστημιακά και ερευνητικά εργαστήρια της χώρας, αλλά απουσιάζει μια ολοκληρωμένη δομή, ικανή να καλύψει συνολικά το επιστημονικό αυτό πεδίο», λέει στην «Κ» ο κ. Ταβερναράκης.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΙΤΕ, το νέο ινστιτούτο θα διεξαγάγει βασική και εφαρμοσμένη έρευνα σχετικά με την ασφαλή και περιβαλλοντικά φιλική εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών απορρύπανσης και παρακολούθησης διαρροών πετρελαιοειδών. Στον τομέα αυτό, θα υπάρξει στενή συνεργασία του νέου ινστιτούτου με το Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής του ΙΤΕ στην Πάτρα, όπου υπάρχει ήδη σχετική τεχνογνωσία και έχουν εκπονηθεί ή είναι υπό εκπόνηση αρκετά ερευνητικά έργα χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τη Γενική Γραμματεία Ερευνας και Τεχνολογίας, στον τομέα της απορρύπανσης εδαφών, επιφανειακών/υπογείων υδάτων από οργανικούς ρύπους, αλλά και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
«Συνεργασία θα υπάρχει και με το Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ στους τομείς της διατήρησης των οικοσυστημάτων και των συνεπειών που μπορεί να έχει στο περιβάλλον η αξιοποίηση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Επιπλέον, θα αναλυθούν οι βιολογικές διεργασίες και παράμετροι που αφορούν τη δημιουργία υδρογονανθράκων από βιομάζα, καθώς και την ταυτοποίηση και χρήση συστατικών του πετρελαίου ως βιοδεικτών. Θα μελετηθούν, τέλος, οι βιολογικές διεργασίες που σχετίζονται με την αποδόμηση του πετρελαίου και των υδρογονανθράκων, με στόχο την ανάπτυξη τεχνολογιών απορρύπανσης», εξηγεί ο κ. Ταβερναράκης, ο οποίος είναι και διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας.