Οι αρχιτέκτονες Δημήτρης και Κωνσταντίνος Καραμπατάκης έχουν δημιουργήσει ένα από τα πιο πρωτοποριακά αρχιτεκτονικά γραφεία της Αθήνας, το K-studio, και δραστηριοποιούνται σε όλη τη χώρα, αλλά και στο εξωτερικό, από το Λονδίνο μέχρι το Ισραήλ και την Ταϊλάνδη. Ανάμεσα στα έργα τους είναι το ξενοδοχείο Perianth στην πλατεία Αγίας Ειρήνης στην Αθήνα, οι ιδιωτικές κατοικίες και το εστιατόριο Barbouni του ξενοδοχειακού συγκροτήματος Navarino Dunes της Costa Navarino, η ανακαίνιση του εμβληματικού καφεστιατορίου Zonar’s και οι Vora Villas στη Σαντορίνη. Μιλήσαμε μαζί τους για την ελληνική «καλοπέραση», τον τουρισμό και τη σύνδεσή του με σύγχρονες αρχιτεκτονικές πρακτικές.
Την ομάδα σας, εκτός από αρχιτέκτονες, απαρτίζουν και άλλες ειδικότητες. Ποια είναι η κοινή συνισταμένη που συνδέει όλους τους συνεργάτες σας;
Προσφέρουμε υπηρεσίες αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, μελέτης εσωτερικών χώρων, σχεδιασμού επίπλων (product design), διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου (hardscape). Είμαστε όμως και οι art directors όλων των μελετητών, δηλαδή καθοδηγούμε την υπόλοιπη ομάδα σχεδίασης και τους συνεργάτες από άλλους χώρους, όπως για τη μελέτη φωτισμού, τη δημιουργία εταιρικής ταυτότητας, το web design, οτιδήποτε απαιτεί κάθε κύκλος μελετών. Αυτό που παράγουμε είναι μια ταυτότητα και όχι μεμονωμένα ένα κτίριο, ένα μπαρ ή ένα ξενοδοχείο. Το κτίριο είναι μόλις ένα κομμάτι αυτής της ταυτότητας, η οποία θέλουμε να είναι ολιστική.
Έχετε επηρεαστεί από άλλους γνωστούς αρχιτέκτονες;
Μεγαλώσαμε σε ένα περιβάλλον που είχε άμεση σχέση με την αρχιτεκτονική: ο πατέρας μας είναι αρχιτέκτονας και κατασκευαστής. Από μικρούς μάς συνεπήρε η διαδικασία της κατασκευής, των υλικών και των τεχνικών θεμάτων. Σπουδάζοντας αργότερα στο Λονδίνο, επηρεαστήκαμε και εμπνευστήκαμε από αρχιτέκτονες της εποχής, όπως ο Will Alsop, ο Rem Koolhaas, ο Peter Cook. Γρήγορα συνειδητοποιήσαμε ότι δεν μας ενδιαφέρει συγκεκριμένα κάποιο ρεύμα ή αισθητική, αλλά όλη η μεθοδολογία ενός project: πώς παίρνεις τα δεδομένα από τον πελάτη, πώς τα επεξεργάζεσαι και πώς ανταποκρίνεσαι σε αυτά. Από αυτή τη διαδικασία προκύπτει ουσιαστικά ένα concept που αποτελεί την αφετηρία για να επιλέξεις το υλικό που θα χρησιμοποιήσεις, τη διαδικασία παραγωγής και τελικά τη σύνθεση ενός προϊόντος και όχι ένα προϊδεασμένο αποτέλεσμα ταύτισης με το τάδε ή το δείνα κίνημα.
Η εναρμόνιση με το φυσικό ή το αστικό τοπίο, στο οποίο επεμβαίνετε κάθε φορά, είναι ένα από τα κύρια μελήματά σας;
Σίγουρα θέλουμε να ανταποκριθούμε. Δεν είναι απαραίτητο όμως να εναρμονιστείς, μπορεί να θέλεις να ξεχωρίσεις. Ξεκινάμε πάντα aναλύοντας τα δεδομένα του χώρου. Προσπαθούμε δηλαδή να κατανοήσουμε το μέρος στο οποίο θα επέμβουμε, είτε πρόκειται για οικόπεδο είτε για κτίριο, αν πρόκειται για ανακαίνιση. Nα αντιληφθούμε σε βάθος την κουλτούρα που το περιβάλλει, τους ανθρώπους του, ακόμα και τους γείτονες.
Δραστηριοποιείστε έντονα σε χώρους εστίασης και φιλοξενίας. Τι είναι αυτό που σας ελκύει στον χώρο του τουρισμού;
Οι Έλληνες διαθέτουμε μια… εξειδίκευση στην καλοπέραση. Ξέρουμε καλύτερα από άλλους λαούς να περνάμε καλά. Και επειδή θέλαμε οπωσδήποτε το γραφείο μας να μπορεί να εξάγει αυτό που παράγεται εγχώρια, εστιάσαμε σε μια αρχιτεκτονική εξειδίκευσης. Μας ιντριγκάρει η έννοια του leisure, χωρίς όμως να μας περιορίζει τυπολογικά. Μία από τις δουλειές που «τρέχουμε» αυτή την εποχή μαζί με το γραφείο μελετών Betaplan είναι το αεροδρόμιο της Μυκόνου. Μας προσέγγισαν από τη Fraport, ακριβώς επειδή ήθελαν το αεροδρόμιο να λειτουργεί ως η βιτρίνα της Μυκόνου, ενός νησιού όπου καταλαβαίνεις αμέσως ότι θα περάσεις καλά. Δημιουργούμε δύο μαρίνες, στην Ελούντα της Κρήτης και στο Kaplankaya της Τουρκίας, με ένα πάρκο στη μία και μία προμενάδα στην άλλη. Η αξιοποίηση μιας ακτογραμμής με ευαισθησία απέναντι στη φυσική ομορφιά της είναι κάτι πολύ σημαντικό.
Σε μια χαοτική και πυκνά δομημένη πόλη, όπως η Αθήνα, τι περιθώρια δημιουργικής επέμβασης υπάρχουν;
Το χάος είναι απελευθερωτικό. Στο Λονδίνο, για παράδειγμα, όπου όλα τα σπίτια είναι ίδια, το να κάνεις κάτι διαφορετικό είναι σχεδόν αδύνατον, οπότε καλείσαι να συμβιβαστείς ως αρχιτέκτονας. Όταν υπάρχει χάος, υπάρχει ελευθερία, πράγμα που είναι καλό και κακό. Η Αθήνα έχει πάρα πολλά ερεθίσματα, πολιτιστικά και κατασκευαστικά, ηλικίας ακόμα και 2.000 ετών, στο «παλίμψηστο» του αστικού της ιστού. Ως αρχιτέκτονας μπορείς να διαλέξεις με ποια στοιχεία αυτού του τρισδιάστατου χάους θέλεις να συνδεθείς. Είναι τόσο πλούσιο που, όταν αρχίζεις σιγά σιγά να το τακτοποιείς και να αναγνωρίζεις με ποια σημεία του θα συντονιστείς, η όλη διαδικασία γίνεται πολύ δημιουργική.
Πόσο παγκοσμιοποιημένη είναι η αρχιτεκτονική σας πρόταση;
Προσπαθούμε να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο. Συνηθισμένοι στο ελληνικό ήπιο κλίμα και στην ομορφιά του τοπίου, ακόμα και σε μέρη όπου δεν συνηθίζεται η σύνδεση του εσωτερικού με τον εξωτερικό χώρο, εμείς την προτείνουμε διατηρώντας μια μεσογειακή ματιά. Θεωρούμε πολύ σημαντικό αυτόν τον διάλογο. Μεταφέρουμε πάντα μαζί μας την αγάπη για τα υλικά και τις τεχνικές κατασκευής, αλλά σε κάθε τόπο αναδεικνύουμε τις δικές του πρακτικές. Στην Ταϊλάνδη χρησιμοποιήσαμε τοπικά υλικά, όπως τροπική ξυλεία και ένα απίστευτο τούβλο με το οποίο φτιάχνουν ναούς, και εμείς το επιλέξαμε αποκλειστικά για την κατασκευή ενός κτιρίου. Στις Κυκλάδες, στο Vora Villas της Σαντορίνης, δουλέψαμε με την άσπα, τη στάχτη από το ηφαίστειο, και τον μαύρο καμένο βράχο. Προσπαθούμε το τελικό αποτέλεσμα να έχει πάντοτε αναφορές στην τοπική αρχιτεκτονική και παράδοση.
Βλέπετε τον τουρισμό σαν ένα μέσο εκσυγχρονισμού της εικόνας της χώρας μας;
Γενικά, για να υπάρξει αρχιτεκτονική έκφραση και πρόοδος, χρειάζεται μια υγιής αγορά και οικονομία. Δεν είναι τυχαίο ότι τη δεκαετία του 1950, με την πρωτοβουλία του ΕΟΤ και της Εθνικής Τράπεζας να δοθεί εντολή σε μοντερνιστές αρχιτέκτονες της εποχής για μια εθνική ταυτότητα τουρισμού, δημιουργήθηκαν έργα που ακόμα και σήμερα ξεχωρίζουν. Πίσω από όλο αυτό υπήρχε συγκεκριμένο επιχειρησιακό πλάνο. Χρειάζεται ένα υγιές οικονομικό πλαίσιο για να λειτουργήσουν δυναμικές ομάδες – η αρχιτεκτονική δεν είναι one man show, είναι σύνθετη διαδικασία. Εμείς είμαστε συνολικά 52 άτομα στο K-studio.
Αυτή τη στιγμή υπάρχει αντίστοιχη δυναμική στην ελληνική αγορά;
Επενδυτικός συντονισμός δεν υπάρχει. Υπάρχει συντονισμός στο θέμα των κανονισμών οι οποίοι έχουν σώσει την Ελλάδα, και ειδικά τις ακτές μας. Είμαστε από τους αρχιτέκτονες που πιστεύουν ότι οι σκληροί πολεοδομικοί κανονισμοί έχουν σώσει την ακτογραμμή μας σε σχέση με εκείνη, για παράδειγμα, της Ισπανίας ή της Τουρκίας.
Σχέδια για το μέλλον;
Επιθυμούμε να εξάγουμε την αρχιτεκτονική που παράγεται εδώ. Έχουμε ήδη ξεκινήσει να δουλεύουμε σε άλλες χώρες και να διευρύνουμε το δίκτυο των ανθρώπων με τους οποίους συνεργαζόμαστε.
Θέλουμε όμως να έρθουν και άλλες τυπολογίες, πέρα από εστιατόρια, ξενοδοχεία και βίλες. Μακάρι, αφού ολοκληρωθούν το αεροδρόμιο και οι μαρίνες, να έρθουν νέα έργα κοινής χρήσης, όπως βιβλιοθήκες.