Τους συναντάμε παντού, στον δρόμο ή στην πόρτα μας, «τους κοιτάμε, αλλά δεν τους βλέπουμε». Ο λόγος για τους χιλιάδες διανομείς, τους «ντελιβεράδες», που όλο τρέχουν χωρίς όμως να φτάνουν σε αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας. Δύο τραγικά δυστυχήματα στα Χανιά με νεκρούς δύο διανομείς, το ένα παραμονή Πρωτοχρονιάς και το άλλο στις 17 Ιανουαρίου έριξαν λίγο (πρόσκαιρο) φως σε έναν «γύρο κινδύνου» στους δρόμους της χώρας, με καθημερινούς ήρωες 15.000-20.000 διανομείς. Σημειώνεται ότι 12 διανομείς έχουν σκοτωθεί εν ώρα εργασίας τους τελευταίους 22 μήνες. «Σίγουρα υπάρχουν και άλλα θανατηφόρα περιστατικά, τα οποία δεν καταγράφηκαν ως εργατικά δυστυχήματα, λόγω μη ασφάλισης του εργαζομένου», λέει στην «Κ» ο κ. Ανδρέας Διαμαντόπουλος, 27 χρόνων, διανομέας σε μεγάλη αλυσίδα εστίασης. «Οι περισσότεροι ντελιβεράδες εμφανίζονται να δουλεύουν για τέσσερις ώρες την ημέρα, παρότι στην πράξη δουλεύουν σίγουρα 8ωρο, 10ωρο ή και 12ωρο! Σε άλλες περιπτώσεις, παίρνουν ένα ή δύο ένσημα την εβδομάδα και ας δουλεύουν πέντε ή και έξι μέρες. Σε μικρά μαγαζιά μπορεί να μην είναι και κανένας ασφαλισμένος», υποστηρίζει ο Ανδρέας. «Τέσσερις ώρες είμαστε νόμιμοι, μετά αρχίζουν οι μαύρες ώρες», συμπληρώνει. Μαύρες ώρες για τα «φαντάσματα» της μαύρης εργασίας…
Εάν συμβεί σύγκρουση ή πτώση με το μηχανάκι σε «μαύρη ώρα», ο εργοδότης συχνά αποποιείται κάθε ευθύνη. «Προ μηνών είχε πέσει διανομέας σε μαγαζί της γειτονιάς και έπαθε κάταγμα στο χέρι του. Επρεπε να μείνει πέντε μέρες εκτός δουλειάς, ενώ και το μηχανάκι είχε πάθει ζημιές. Ο άνθρωπος, με γυναίκα και παιδί, απελπίστηκε όταν ο εργοδότης είπε πως δεν τον είχε δηλώσει για εκείνες τις ώρες, άρα δεν δικαιούται τίποτα! Ευτυχώς αντέδρασαν οι εργαζόμενοι και δικαιώθηκε», λέει στην «Κ» ο κ. Ορέστης Κατής, διανομέας στο κέντρο της Αθήνας.
Κακοσυντηρημένα μηχανάκια, ανύπαρκτα μέσα ασφαλείας (συχνά οι διανομείς δεν φορούν ούτε κράνος), άγχος και ταχύτητα στον δρόμο, ατέλειωτες ώρες και μέρες εργασίας με ελάχιστα ρεπό, αποτελούν ορισμένες από τις συνθήκες που σε συνδυασμό με την κακή κατάσταση των ελληνικών δρόμων και την απαράδεκτη συμπεριφορά των οδηγών, εξηγούν το βαρύ φόρο αίματος που πληρώνουν οι ντελιβεράδες. «Ο κίνδυνος είναι τεράστιος. Καταλαβαίνεις πως είναι να οδηγείς διαρκώς μέσα στο κυκλοφοριακό χάος; Με κούραση απίστευτη, 35-40 παραγγελίες, πάνω-κάτω τις σκάλες», λέει ο Ορέστης.
Το επάγγελμα εμφανίζει «άνθιση», καθώς η πολύ φτηνή εργασία και ο ισχυρός παράγων της «παραγγελίας» οδηγούν ακόμα και μικρά καφενεία να κάνουν διανομή. «Με ωρομίσθιο γύρω στα 3 ευρώ, χωρίς το παραμικρό έξοδο για το μηχανάκι, αφού το φέρνει ο εργαζόμενος (τότε μπορεί να πάρει μέχρι 4 ευρώ την ώρα), η διανομή γίνεται συμφέρουσα για πολλά μαγαζιά. Από την άλλη, υπάρχει μεγάλη προσφορά διανομέων. Δεν είναι μόνο οι νέοι που θέλουν ένα ξεκίνημα ή ένα συμπλήρωμα. Ερχονται και 50άρηδες που έμειναν άνεργοι, βρήκαν ένα μηχανάκι και προσπαθούν να επιβιώσουν και να συμπληρώσουν τα ένσημα για τη σύνταξη», λέει ο Ορέστης.
Σύνταξη στο μηχανάκι… Η ανάπτυξη της παραγγελίας μέσω Διαδικτύου έχει αυξήσει και τις αποστάσεις που κάνουν οι διανομείς.
Αφόρητη πίεση
Παραγγελίες από το κέντρο της Αθήνας στη Νέα Σμύρνη και σε άλλους δήμους μεγαλώνουν την κούραση, τα έξοδα και τον κίνδυνο ατυχήματος. Πολύ περισσότερο, καθώς οι διανομείς λειτουργούν και οδηγούν συνήθως υπό πίεση. «Τρέχεις για να πας τις παραγγελίες γρήγορα, με την κατάλληλη θερμοκρασία. Συχνά το ύψος του φιλοδωρήματος εξαρτάται κι απ’ αυτό. Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις εάν αργήσεις η παραγγελία μπορεί να επιστραφεί και τότε τη ζημιά συχνά τη χρεώνεται ο εργαζόμενος», συμπληρώνει ο Ορέστης. Σε μεγάλες εταιρείες, λέει ο Ανδρέας, υπάρχει και σύστημα που καταγράφει πότε έφυγες και πότε γύρισες.
Οι ντελιβεράδες πιέζονται να εργαστούν και με πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες. «Ακόμα και τις ημέρες του χιονιά στην Αθήνα μάς έλεγαν να δουλέψουμε. Δεν δεχθήκαμε. Στα Χανιά όμως με τις πλημμύρες βγήκαν πολλά παιδιά έξω. Συνάδελφος που γέννησε η γυναίκα του και είχε πάει στο μαιευτήριο, δεχόταν τηλεφωνήματα να τελειώνει και να πάει για διανομή! Μερικές φορές αισθανόμαστε πιο φτηνοί και από τα μηχανάκια μας», καταλήγει με πίκρα ο Ανδρέας.
Η νομοθεσία
Η άθλια κατάσταση που επικρατεί στον κλάδο και οι αντιδράσεις των διανομέων υποχρέωσαν το υπουργείο Εργασίας να προχωρήσει σε εγκύκλιο τον Δεκέμβριο του 2018, με την οποία ορίζονται τα μέτρα ασφαλείας που οφείλουν να τηρούν οι επιχειρήσεις. Σύμφωνα με την εγκύκλιο, το δίκυκλο πρέπει να συντηρείται με ευθύνη του εργοδότη, ώστε να διατηρείται στην κατάλληλη κατάσταση. Ο εργοδότης οφείλει να παρέχει τα προβλεπόμενα από τη νομοθεσία μέσα ατομικής προστασίας στους διανομείς και να ελέγχει ότι τα φορούν κατά τη διάρκεια της εργασίας τους. «Δυστυχώς, τα μέτρα δεν τηρούνται. Σε καταστήματα μεγάλων εταιρειών μπορεί να υπάρχει ένα εταιρικό μηχανάκι για 3-4 διανομείς, που βασικά έχουν τα δικά τους. Οταν ζητήσαμε ένα απλό αδιάβροχο, όχι ειδικό μπουφάν μηχανής, είπαν να φέρουμε τα δικά μας!», λέει ο Ανδρέας. Κανονικά ένας δικυκλιστής που είναι όλη την ημέρα στον δρόμο, πρέπει να φορά κράνος, μπουφάν μηχανής, γάντια με κόκαλο, μποτάκια, παντελόνι με προστασία, να έχει αδιάβροχο. Ολα αυτά αγγίζουν τη σφαίρα του εξωπραγματικού στον κλάδο των διανομέων. «Δυστυχώς, αρκετοί ντελιβεράδες, ειδικά οι πολύ νέοι σε ηλικία, αισθάνονται προσωρινοί στη δουλειά και δεν διεκδικούν τα δικαιώματά τους», συμπληρώνει ο Ορέστης.