Με ένα διάλειμμα μιας τετραετίας, τα δύο μεγάλα στρατόπεδα στη Γερμανία, η συντηρητική παράταξη αποτελούμενη από τους Χριστιανοδημοκράτες (CDU) και τους Βαυαρούς Χριστιανοκοινωνιστές (CSU) από τη μία και οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) από την άλλη, συγκυβερνούν στο Βερολίνο από το 2005. Με την αντιλαϊκή κληρονομιά του προκατόχου της Αγκελα Μέρκελ, Γκέρχαρντ Σρέντερ, υπό μάλης και το προφίλ της καγκελαρίου να διεμβολίζει μεγάλο κομμάτι της εκλογικής τους βάσης, οι Σοσιαλδημοκράτες έμοιαζαν εσχάτως να έχουν απολέσει πλήρως το ιδεολογικό τους στίγμα και τον διακριτό τους χαρακτήρα.
Την ίδια στιγμή η τολμηρή μεταναστευτική πολιτική των ανοιχτών θυρών που ακολούθησε η Μέρκελ το 2015 μπορεί να της εξασφάλισε δημοφιλία στην Ευρώπη και στο κεντρώο εκλογικό ακροατήριο της χώρας της, είχε όμως συνέπεια τη γιγάντωση της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) και τη σύγκρουσή της με τους Βαυαρούς συμμάχους της υπό τον υπουργό Εσωτερικών της, Χορστ Ζεεχόφερ. Η σταθερή κατάρρευση του CDU και η άνοδος της ξενοφοβικής AfD υποχρέωσε την καγκελάριο να παραιτηθεί από την ηγεσία του κόμματος προς όφελος της ευνοούμενής της Ανεγκρετ Κραμπ Κάρενμπαουερ (ΑΚΚ) και να δεσμευτεί ότι η τρέχουσα είναι και η τελευταία της θητεία. Την περασμένη Κυριακή λοιπόν, στο πλαίσιο δύο παράλληλων ημερίδων, οι δύο κυβερνητικοί εταίροι αποπειράθηκαν να ξαναβρούν τις διαχωριστικές τους γραμμές, να αποκαταστήσουν τα ιδεολογικά τείχη που ανέκαθεν τους χώριζαν μέσα από ενδοσκόπηση και εσωκομματική ζύμωση.
Νόμος και τάξη
Ετσι, το CDU αποφάσισε να επανεξετάσει τις απόψεις του στο μεταναστευτικό και να σταματήσει να εκχωρεί τον τίτλο του ως το κόμμα του νόμου και της τάξης στην AfD. «Το CDU κλείνει τους λογαριασμούς του με τη Μέρκελ», ήταν ο τίτλος της Bild, αν και τα περισσότερα ΜΜΕ δεν παρέλειψαν την επόμενη μέρα να αστειευτούν με το γλωσσικό ολίσθημα της ΑΚΚ που αποκάλεσε τους ομοϊδεάτες της κατά λάθος «σοσιαλδημοκράτες». Ταυτόχρονα το SPD αποφάσισε να επανεφεύρει εαυτό στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής, διατυπώνοντας για πρώτη φορά έπειτα από μια και πλέον δεκαπενταετία ρηξικέλευθες και κοινωνικά ευαίσθητες προτάσεις, όπως η θέσπιση κατώτατης εγγυημένης σύνταξης, η παράταση των επιδομάτων ανεργίας σε μεγαλύτερης ηλικίας ανέργους και η επινόηση συνολικότερα ενός νέου κοινωνικού κράτους. «Το SPD σκίζει το Hartz IV», ήταν το σχόλιο της Sueddeutsche Zeitung, σε μια αναφορά στο ομώνυμο αμφιλεγόμενο μεταρρυθμιστικό πακέτο στην αγορά εργασίας επί καγκελαρίας Σρέντερ. Μπορεί η δέσμη μέτρων να βοήθησε τότε τη γερμανική οικονομία, τον μεγάλο ασθενή της Ευρωζώνης κατά τη δεκαετία του ’90, να βγει από την εντατική, οδήγησε όμως στη σταδιακή και συστηματική απαξίωση της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας. Η αδυναμία της σημερινής επικεφαλής του SPD, Αντρέα Νάλες, να αναστήσει δημοσκοπικά το κόμμα έχει προκαλέσει παρεμβάσεις πατερναλιστικού τύπου από ηγέτες όπως ο Σρέντερ και ο πρώην αντικαγκελάριος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ. Ο πρώτος έφτασε στο σημείο να την κατηγορήσει για ερασιτεχνικά λάθη και να πλέξει το εγκώμιο του δεύτερου ως του πλέον ταλαντούχου στελέχους του κόμματος, ενώ ο Γκάμπριελ, αν και δοκιμάστηκε και απέτυχε, φαίνεται ότι τρέφει εκ νέου φιλοδοξίες για τις προσεχείς εκλογές.
Οι διεργασίες στο εσωτερικό των δύο εταίρων είναι πιθανό να δημιουργήσουν εκατέρωθεν τριβές, παρόλο που προς το παρόν αμφότερες οι πλευρές εμφανίζονται να έχουν κηρύξει ανακωχή και αμοιβαία ανοχή.
Μαραθώνια διαβούλευση
Eπί έξι ώρες διαβουλεύονταν εκπρόσωποι των κυβερνητικών εταίρων στην καγκελαρία υπό τη Μέρκελ και όταν η συνάντηση ολοκληρώθηκε νωρίς τα ξημερώματα της Πέμπτης όλοι βγήκαν έξω σιωπηλοί, πλην –υποτίθεται– σε αγαστή συμφωνία. Ολες οι πλευρές ισχυρίστηκαν ότι επετεύχθη συναίνεση χωρίς όμως να υπεισέλθουν σε λεπτομέρειες, ενώ οι διαρροές εξέλιπαν αυτήν τη φορά. Θέμα της συνάντησης ήταν η στάση του μεγάλου συνασπισμού σε καίρια ζητήματα όπως η βασική σύνταξη, η σταδιακή κατάργηση του φόρου αλληλεγγύης, η προστασία του περιβάλλοντος και το μέλλον της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας. Σε τέτοιου είδους συνεδριάσεις συμμετέχουν εκτός από τη Μέρκελ οι ηγέτες των κομμάτων και οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι καθώς και οι αρμόδιοι υπουργοί. Ηδη στις 14 Μαρτίου έχει προγραμματιστεί η επόμενη συνάντηση των κυβερνητικών εταίρων. Στόχος των επαφών είναι να διασκεδαστεί η εντύπωση ότι ο μεγάλος συνασπισμός βρίσκεται σε αέναη κρίση με τους εταίρους να τσακώνονται για όλα τα επιμέρους θέματα. Τα δύο παραδοσιακά κόμματα της χώρας βρίσκονται άλλωστε μπροστά σε τέσσερις σημαντικούς εκλογικούς σκοπέλους, τις ευρωεκλογές τον Μάιο και τις τοπικές αναμετρήσεις σε Σαξονία, Βραδεμβούργο και Θουριγγία, στο τέλος του καλοκαιριού και το φθινόπωρο, με τα ποσοστά τους να μαρτυρούν το τέλος του δικομματισμού στη χώρα: οι μεν Σοσιαλδημοκράτες δεν ξεπερνούν το 17% στις δημοσκοπήσεις και το CDU κυμαίνεται από 28% έως 32%.
H κατώτατη σύνταξη
Σύμφωνα με το περιοδικό Spiegel, η πρόταση του Σοσιαλδημοκράτη υπουργού Απασχόλησης Χουμπέρτους Χάιλ για τη θέσπιση κατώτατης σύνταξης συναντά σοβαρές αντιδράσεις από το CDU και το CSU. Η συντηρητική παράταξη φοβάται έκρηξη των δημοσίων δαπανών και κατά τη συνάντηση της Πέμπτης δεν υπήρξε κάποια προσέγγιση των δύο πλευρών στο ζήτημα. Οι Σοσιαλδημοκράτες, ωστόσο, εμφανίζονται αποφασισμένοι να προωθήσουν την πρότασή τους αλλά και ενοχλημένοι που δεν αναγνωρίζεται πως είναι μία από τις σπάνιες φορές που το SPD διατυπώνει μια τόσο σοβαρή πρωτοβουλία. «Δεν ενδιαφέρονται αυτή τη φορά για έναν εσπευσμένο συμβιβασμό», σημειώνει το Spiegel. «Γιατί σε αυτήν την περίπτωση θα διακινδύνευε το νέο αριστερό του προφίλ, για το οποίο τόσους επαίνους έχει εξασφαλίσει εσχάτως το κόμμα», υπογραμμίζει. Μεσοπρόθεσμα, ωστόσο, αναμένεται να καταλήξουν σε συμφωνία οι εταίροι, μεταξύ άλλων, επειδή ακόμη και στελέχη της συντηρητικής παράταξης με επικεφαλής τον Χριστιανοκοινωνιστή Χορστ Ζεεχόφερ έχουν εκφραστεί θετικά για την πρόταση. Παράλληλα, η θέσπιση κατώτατης σύνταξης θα μπορούσε να εξασφαλίσει εκλογικά κέρδη στην κυβέρνηση στις τρεις τοπικές αναμετρήσεις σε πρώην ανατολικογερμανικά κρατίδια, στα οποία η δύναμη της AfD είναι ανησυχητικά μεγάλη. Πάντως, ακόμη η πρόταση του Χάιλ δεν έχει διαμορφωθεί πλήρως. Οταν ο υπουργός Απασχόλησης καταθέσει το σχετικό νομοσχέδιο, τότε θα ξεκινήσει η πραγματική μάχη μεταξύ των εταίρων.