Από όπου και να αρχίσει κανείς την εξερεύνηση του Κολωνού, είναι βέβαιον ότι αυτή η παλιά γειτονιά της Αθήνας θα τον κρατήσει για πολύ καιρό κοντά της. Είναι τόσα τα δρομάκια, τα φωτεινά, που απλώνονται τακτοποιημένα κάτω από τις γραμμές και γύρω από τον Λόφο Ιππίου Κολωνού, που χάνεις τον λογαριασμό. Ιδίως αν ακολουθείς ένα δικό σου χάρτη παλιών σπιτιών, από αυτά που διάσπαρτα δίνουν ακόμη φυσιογνωμία σε πολλούς δρόμους. Πριν από χρόνια, η πρώτη μου γνωριμία με τον Κολωνό είχε την αύρα μιας πορείας αφύπνισης σε έναν αστικό κόσμο που βρισκόταν τόσο κοντά στο κέντρο. Ο Κολωνός έχει άνιση ομορφιά και είναι δύσκολο να αποφύγεις τη δύναμη των συνειρμών που γεννά το όνομά του. Σε ένα άρθρο του 1958, στην «Καθημερινή», ο εξαίρετος Λέσβιος διανοούμενος Μίλτης Παρασκευαΐδης έγραφε για τον Κολωνό και για τον θάνατο του Οιδίποδα επιχειρώντας μια χαρτογράφηση.
Και ανέφερε επίσης κάτι συγκινητικό για τον προ 60ετίας Κολωνό: «Η δημιουργία του νέου άλσους, που αντικατέστησεν ελάχιστον τμήμα του αρχαίου άλσους που είχεν εξυμνήσει ο Σοφοκλής, κατέστησε κατά τα τελευταία έτη τον Κολωνόν υπολογίσιμον ύψωμα αναψυχής, από το οποίον ημπορεί να απολαύση κανείς ωραίαν θέαν, ακόμη και της Ακροπόλεως που ευρίσκεται προς τα νοτιοανατολικά του». Αναφέρει, επίσης, τα οικοδομικά τετράγωνα που έχουν «περισφίξει» τον λόφο, και καταλαβαίνουμε πως όλα είναι σχετικά, καθώς πολύ θα ήθελα να μπορούσα να περπατήσω στα στενά του Κολωνού το 1958.
Τις προάλλες, όμως, μια λαμπρή χειμωνιάτικη μέρα, το φως του ηλίου έκανε ακόμη και τις άχαρες πολυκατοικίες να δείχνουν συμπαθείς. Οχι τυχαία, η μεγάλη οδός Ισμήνης, με όνομα ταιριαστό στον Κολωνό, μου φανέρωσε πολλές ωραίες όψεις. Στο ύψος του δρόμου όπου βρισκόμουν, κοντά στη γωνία με την Καπανέως, πίσω από θαλερές νεραντζιές είδα δυο τρεις γλυκιές μονοκατοικίες, όλες από τα χρόνια του Μεσοπολέμου. Στον αριθμό 12, το παλιό σπίτι είχε εκείνο το ρόδινο χρώμα που τονιζόταν από τη γεωμετρία μιας αρ ντεκό με το ένα πόδι στον ρομαντισμό. Αυτά τα υβρίδια, πολύ τα συμπαθώ… Απέναντι, Ισμήνης 9, έβλεπα μια γνήσια αρ ντεκό γαλανή πόρτα κάτω από υπέρθυρο κίτρινο κροκί, χρώμα που το συνάντησα πάλι στην Αγίας Σοφίας 72, σε ένα σπίτι μυστηριακό μέσα στη σιωπή του, σαν «οι άνθρωποι» να «σκόρπισαν εμπρός στις μηχανές», όπως γράφει ο Σεφέρης στον «Ιππιο Κολωνό», εκεί όπου «τ’ αηδόνια και τα λιόδεντρα/τα σάρωσαν οι πολυκατοικίες».
Τα μικρά σπιτάκια στη Μεγίστης Λαύρας μου τράβηξαν την προσοχή. Τα βρίσκεις σκόρπια ή μεμονωμένα. Δεν είναι και μεγάλος ο δρόμος… Στο μικρό της αδιέξοδο, η πόρτα στον αριθμό 3 είναι καρφωμένη με σανίδια, βαλμένα σαν σε εικαστική εγκατάσταση, και πιο κάτω στη γωνία με την Αγίας Σοφίας, η φρίζα από τα σκόρπια ακροκέραμα έδινε ακόμη ένα τόνο σχεδόν τσαρουχικό στην παλιά γειτονιά. Αλλά στον αριθμό 25 της Μεγίστης Λαύρας, θα δείτε το σημείο συνάντησης δύο παλιών σπιτιών, σε μια καγκελόπορτα. Είναι τόσο ενωμένα τα σπίτια, αν και χτισμένα σε άλλη εποχή, που δεν ξέρεις πού χωρίζονται. Αλλά το ρόδινο αρτιφισιέλ του Μεσοπολέμου στέφει θαυμαστά μια νεοκλασική καγκελόπορτα, σε χρώμα αραιωμένης μόκας αυτή, ένα θέαμα ανεξήγητα ελκυστικό.
Ο Κολωνός σου δίνει δώρα. Πιο κάτω, στη γωνία Ανωμεράς 2 και Ραιδεστού, ο ήλιος φούσκωνε τον λευκό ασβέστη του μικρού σπιτιού. Εμοιαζε ακατοίκητο αλλά μπορεί και όχι. Ηταν σεμνό, ταπεινό από αυτά τα πολλά των παλαιών συνοικιών. Παράθυρο χωρίς κοσμήματα, απλά πράσινα παντζούρια, χωστά στον άσπρο σοβά, και από πάνω οι πήλινες μορφές στα ακροκέραμα, σαν αρχαίος χορός.