To μπρα ντε φερ Ουάσιγκτον – Πεκίνου

To μπρα ντε φερ Ουάσιγκτον – Πεκίνου

8' 14" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ενώ θεωρείται σχεδόν δεδομένη η επιστροφή σε μια νέα εκδοχή του Ψυχρού Πολέμου, το πλησιέστερο ανάλογό του στην παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Το στοιχειοθετούν συλλήψεις στελεχών επιχειρήσεων, απειλές και διάχυτη ανησυχία για το άγνωστο που μπορεί να κρύβεται πίσω από όλα αυτά. Την ώρα που ο Καναδάς αναμενόταν να ανακοινώσει την Παρασκευή ότι εγκαινιάζει διαδικασία έκδοσης στις ΗΠΑ της Μενγκ Ουάνγκζου, διευθύντριας του κινεζικού κολοσσού των τηλεπικοινωνιών Huawei, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο καλούσε τον κόσμο να «έχει τα μάτια ανοικτά» με επίγνωση των κινδύνων που εγκυμονεί η χρήση της κινεζικής τεχνολογίας. Η Ουάσιγκτον έχει κατηγορήσει τη Huawei για απάτη, παραβίαση του εμπάργκο κατά της Τεχεράνης αλλά προπαντός για κατασκοπεία. Υποστηρίζει πως ο κινεζικός τεχνολογικός κολοσσός αποτελεί τον δούρειο ίππο του Πεκίνου που τον χρησιμοποιεί για να κατασκοπεύει τη Δύση.

Συλλαμβάνοντας, όμως, τη διευθύντρια της Huawei τον Δεκέμβριο καθ’ υπαγόρευσιν των ΗΠΑ, οι καναδικές αρχές γενίκευσαν μια αντιπαράθεση, έναν κυριολεκτικό Ψυχρό Πόλεμο, ανάμεσα στην Κίνα και στις ΗΠΑ. Αντικείμενο της αναμέτρησης η παγκόσμια κυριαρχία στην τεχνολογία με ιδιαίτερη αιχμή την τεχνολογία 5G, την τεχνολογία κινητής τηλεφωνίας πέμπτης γενιάς. Πρόκειται για το σύμπλεγμα τεχνολογιών που έχουν σχεδιαστεί και προγραμματιστεί για να λειτουργούν συντονισμένα και χωρίς καλωδιακή σύνδεση να δίνουν στους χρήστες τη δυνατότητα ελέγχου των συσκευών, οχημάτων και πολλών άλλων ταυτοχρόνως. Και, βέβαια, η κυριαρχία μιας χώρας στη νέα αυτή τεχνολογία εκτιμάται πως θα αποτελέσει προοίμιο, αν όχι συνώνυμο, της πλήρους κυριαρχίας στην παγκόσμια οικονομία.

Δεδομένου ότι η Huawei έχει ήδη κατισχύσει στην παγκόσμια αγορά εξοπλισμού τηλεπικοινωνιών με μερίδιο μεγαλύτερο από κάθε ανταγωνίστριά της, ο προβληματισμός για την ισχύ της είναι δικαιολογημένος. Οι κατηγορίες της Ουάσιγκτον για κατασκοπεία έχουν θορυβήσει πολλές χώρες και οι μυστικές υπηρεσίες χωρών παραδοσιακά προσκείμενων στις ΗΠΑ όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Βρετανία και η Νέα Ζηλανδία έχουν εκφράσει ανησυχία. Η δήλωση στην οποία προέβη την Παρασκευή ο Μάικ Πομπέο έπεται συντονισμένης προσπάθειας της Ουάσιγκτον να πείσει τους συμμάχους της να αποκλείσουν τον κινεζικό κολοσσό από τα δικά τους δίκτυα 5G. Δεν θα μπορούσε να πει κανείς ότι η εκστρατεία αυτή έχει στεφθεί με επιτυχία. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν εκφράσει προβληματισμό, αλλά οι Ευρωπαίοι, πάντως, δεν φαίνεται να πείθονται. Αρκούνται στο να εκδηλώνουν περιστασιακά διαθέσεις συστράτευσης με την Ουάσιγκτον κατά του ασιατικού οικονομικού γίγαντα. Δικαιολογημένα, καθώς η Ευρώπη έχει μείνει πίσω σε σχέση με την Κίνα και τις ΗΠΑ σε ό,τι αφορά την τεχνολογία 5G. Η Γερμανία, για παράδειγμα, που στοχεύει σε κάποιου είδους υπεροχή, εκτιμάται πως δεν θα μπορεί να αναπτύξει εκτεταμένα υπηρεσίες 5G πριν από το 2020. Την ίδια στιγμή, βέβαια, εμπειρογνώμονες επί θεμάτων ασφαλείας αμφισβητούν τις κατηγορίες της Ουάσιγκτον για κατασκοπεία. Ο Γιαν Πίτερ Κλάινχανς του Ινστιτούτου Berlin Neue Vernatwortung Stiftung, επισημαίνει πως αν οι Κινέζοι θέλουν να παρέμβουν στα παγκόσμια δίκτυα «θα το κάνουν ανεξάρτητα από το ποιας εταιρείας εξοπλισμό χρησιμοποιεί κανείς».

Ακόμη πιο κατηγορηματική η Πρισίλα Μοριούτσι, πρώην στέλεχος της αμερικανικής Εθνικής Υπηρεσίας Ασφάλειας (NSA) και νυν αναλύτρια στην αμερικανική εταιρεία ασφάλειας στον κυβερνοχώρο Recorded Future. Εκτιμά ότι ο κίνδυνος από τη Huawei «είναι ουσιαστικά μηδενικός» και υποστηρίζει πως τόσο η ίδια όσο και οι συνάδελφοί της στην NSA προσπάθησαν επανειλημμένως να εντοπίσουν κάποιο ύποπτο λογισμικό της Huawei και ποτέ δεν βρήκαν τίποτε.

Η διαμάχη για τον Nord Stream 2 και οι Ευρωπαίοι «πελάτες» των ΗΠΑ

Με ανάγλυφα τα χαρακτηριστικά ενός ψυχρού πολέμου που εκτυλίσσεται γύρω από την κατασκευή του, ο αγωγός Nord Stream 2 είναι αναμφίβολα το ενεργειακό σχέδιο της Ε.Ε. με τους περισσότερους εχθρούς. Εχει συσπειρώσει εναντίον του μια ετερόκλητη συμμαχία, αποτελούμενη από την Ουάσιγκτον, την Ουκρανία, την Πολωνία και ορισμένους αξιωματούχους της Ε.Ε., ανάμεσα στους οποίους βρίσκεται και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ. Οι πιέσεις, βέβαια, που θα μπορούσαν να ακυρώσουν το σχέδιο των 11 δισ. δολαρίων ήταν μόνον της υπερδύναμης. Προ ημερών, πάντως, επετεύχθη συμφωνία ανάμεσα στις χώρες-μέλη της Ε.Ε., το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Κομισιόν βάσει της οποίας υπάγεται και ο Nord Stream 2 στο ίδιο καθεστώς με οποιονδήποτε αγωγό μεταφέρει φυσικό αέριο από τρίτες χώρες. Ανεξάρτητα, επομένως, από το υπόβαθρο της διαμάχης, οι διεργασίες στους κόλπους της Ε.Ε. φαίνεται πως έχουν διασφαλίσει ότι το επίμαχο έργο θα ολοκληρωθεί.

Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει ασκήσει κάθε είδους πίεση στο Βερολίνο και στην Ε.Ε. για να εγκαταλείψουν τον επίμαχο αγωγό. Εχει, μάλιστα, απειλήσει να επιβάλει εμπάργκο στις πέντε ευρωπαϊκές εταιρείες που συνεργάζονται με τον ρωσικό κολοσσό της Gazprom για την κατασκευή του. Το Βερολίνο παραμένει μεν αποφασισμένο να ολοκληρώσει τον αγωγό, τα έργα του οποίου έχουν αρχίσει πριν από οκτώ χρόνια. Φαίνεται, όμως, πως τελευταία διαπραγματεύθηκε με την Ουάσιγκτον και, προκειμένου να εξασφαλίσει την έγκριση του αγωγού, αποφάσισε να εισαγάγει παράλληλα σημαντικές ποσότητες αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Για τον σκοπό αυτό έχει καλέσει τις ενδιαφερόμενες εταιρείες να υποβάλουν τις προσφορές τους για την ανέγερση τερματικών σταθμών.

Αυτό ενδέχεται να είναι, άλλωστε, και το ζητούμενο για την Ουάσιγκτον. Οπως έχουν επανειλημμένως τονίσει οικονομικοί αναλυτές, η γεωπολιτική διάσταση του πολέμου γύρω από τον Nord Stream 2 είναι προφανής. Και αυτό γιατί, όπως ακριβώς και ο Nord Stream 1, του οποίου αποτελεί παρακλάδι, θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία. Θα αυξήσει, έτσι, σημαντικά τις εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην Ε.Ε., ενώ παρακάμπτει την Ουκρανία. Η διαμάχη υπερβαίνει, όμως, τις σφαίρες επιρροής, καθώς είναι εξίσου σημαντικά τα οικονομικά συμφέροντα που διακυβεύονται. Η γεωγραφική εγγύτητα της Ρωσίας, αλλά και το χαμηλό λειτουργικό κόστος των ρωσικών επιχειρήσεων, καθιστούν το ρωσικό φυσικό αέριο ασύγκριτα φθηνότερο από το αμερικανικό LNG. Οπως έχουν επισημαίνει αναλυτές αλλά και πολιτικοί της Ευρώπης, πίσω από τις συστηματικές προσπάθειες της Ουάσιγκτον να επιτύχει την ακύρωση του Nord Stream 2 βρίσκεται η επιδίωξή της να διασφαλίσει ευρωπαϊκή πελατεία για το αμερικανικό LNG. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι, στο πλαίσιο της ανακωχής στον εμπορικό πόλεμο που συμφώνησε τον Ιούλιο του 2018 ο Ντόναλντ Τραμπ με τον πρόεδρο της Κομισιόν, η Ε.Ε. δεσμεύθηκε διά στόματος Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ να αυξήσει τις εισαγωγές αμερικανικού LNG.

Οι χώρες που ερίζουν για τον «θησαυρό» των υδρογονανθράκων της Αρκτικής

Πριν από έναν χρόνο, στα τέλη Φεβρουαρίου του 2018, ένα ρωσικό πλοίο διέσχιζε τη Βόρεια Θάλασσα στην Αρκτική και δεν ήταν παγοθραυστικό. Επρόκειτο περί δεξαμενοπλοίου που μετέφερε ρωσικό υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG). Ηταν η πρώτη φορά στην ιστορία που συνέβη κάτι τέτοιο μέσα στην καρδιά του χειμώνα. Μαζί με τη θερμοκρασία του πλανήτη, όμως ανεβαίνει το θερμόμετρο από τις εδαφικές και οικονομικές διεκδικήσεις στην Αρκτική, στο υπέδαφος της οποίας εκτιμάται πως υπάρχει ένας πακτωλός υδρογονανθράκων. Ο πακτωλός αυτός αποτελεί το μήλον της έριδος όχι μόνον ανάμεσα στις αρκτικές χώρες, μεταξύ των οποίων ΗΠΑ και Ρωσία, αλλά και για την ενεργειακή βουλιμία της Κίνας που φαίνεται ήδη να τον κατακτά.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της αμερικανικής Γεωλογικής Επιθεώρησης, στην Αρκτική βρίσκονται αποθέματα πετρελαίου που αγγίζουν τα 90 εκατ. βαρέλια και κοιτάσματα φυσικού αερίου που φθάνουν στα 47,26 τρισ. κυβικά μέτρα. Στον Βόρειο Πόλο εκτιμάται πως υπάρχουν μεγάλα αποθέματα σιδήρου, ψευδάργυρου, ουρανίου και σπάνιων γαιών. Oταν ακόμη ο Ρεξ Τίλερσον, πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, ήταν διευθύνων σύμβουλος της Exxon, είχε υπογράψει συμβόλαιο ύψους 500 δισ. δολαρίων με τη ρωσική Rosneft για τον εντοπισμό των αποθεμάτων υδρογονανθράκων στην Αρκτική. Η συμφωνία «πάγωσε» εξαιτίας του εμπάργκο που επέβαλαν στη Ρωσία οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. Τον Οκτώβριο, όμως, η αμερικανική ενεργειακή Hilcorp Alaska εγκαινίασε το αμφιλεγόμενο σχέδιο Liberty που περιλαμβάνει εξορυκτική δραστηριότητα και αγωγό στη θάλασσα Μποφόρ της Αρκτικής.

Παράλληλα, βέβαια, το υπέδαφος της Αρκτικής έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των αρκτικών χωρών, Καναδά, Δανίας, Φινλανδίας, Ισλανδίας, Νορβηγίας, Ρωσίας και ΗΠΑ.

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας από το 1982 (UNCLOS) τους δίνει το δικαίωμα να εκμεταλλευθούν την οικονομική ζώνη που εκτείνεται μέχρι 200 ναυτικά μίλια από τις ακτές. Η Δανία μέσω του εδάφους της Γροιλανδίας που της ανήκει έχει προβάλει διεκδικήσεις γύρω από τη Γραμμή Λομονόσοφ συμπεριλαμβανομένου και του Βόρειου Πόλου στον οποίο έχει διεκδικήσεις και η Ρωσία. Και βέβαια η παρουσία της Ρωσίας είναι έντονη στην Αρκτική. Σύμφωνα με την ακτοφυλακή των ΗΠΑ, στην Αρκτική δραστηριοποιούνται 46 ρωσικά παγοθραυστικά. Την ίδια στιγμή η Φινλανδία έχει στην περιοχή επτά παγοθραυστικά.

Παράλληλα, όμως, ο ορυκτός πλούτος της περιοχής έχει λειτουργήσει ως μαγνήτης και έχει φέρει στην παγωμένη ήπειρο την ενεργοβόρο Κίνα που σε αντίθεση με τη Γροιλανδία δεν φημίζεται για τις περιβαλλοντικές της ευαισθησίες. Ο ασιατικός οικονομικός γίγαντας έχει ήδη το προβάδισμα στην εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της περιοχής. Εχει εγκαταστήσει τις αναγκαίες υποδομές και ετοιμάζεται να εκμεταλλευθεί πλήρως το υπέδαφος στο όρος Κβάνεφιλντ στα νοτιοδυτικά της Γροιλανδίας. Υπολογίζει πως το 2021 θα εκμεταλλεύεται πλήρως τον ορυκτό πλούτο της περιοχής. Από τα τέλη του 2017, άλλωστε, το Πεκίνο έχει ανακοινώσει επένδυση ύψους 43 δισ. δολαρίων για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου που βρίσκεται στο υπέδαφος της Αλάσκας. Εχει προ πολλού επενδύσει, άλλωστε, σε δύο μεγάλα σχέδια εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου της Ρωσίας. Σε λιγότερο από πέντε χρόνια, η Κίνα έχει επενδύσει στην περιοχή 89 δισ. δολάρια και σύμφωνα με τον Μικάα Μερέντ, καθηγητή Γεωπολιτικής και Οικονομίας με ειδίκευση στην Αρκτική στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων του Παρισιού (ILERI), οι Κινέζοι είναι ήδη «κυρίαρχοι της Αρκτικής».

Διπλή απειλή

Σκιαγραφώντας την αμερικανική στάση απέναντι στον κινεζικό κολοσσό Huawei, αλλά και την ανησυχία ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών, ο επικεφαλής του FBI, Κρίστοφερ Ρέι, υπογράμμισε στα τέλη Ιανουαρίου ότι «εταιρείες όπως η Huawei στοιχειοθετούν διπλή απειλή, αφενός για την οικονομική μας ασφάλεια και αφετέρου για την εθνική μας ασφάλεια».

Το λάθος

Από τους δριμύτερους επικριτές του Nord Stream 2, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, έχει τονίσει ότι «πρόκειται για λάθος, είναι εναντίον των στρατηγικών μας συμφερόντων και δεν συνάδει με τους κανόνες μας για την ενέργεια». Ο αγωγός υπάγεται, όμως, πλέον στις ίδιες ρυθμίσεις της Ε.Ε. όπως οποιοσδήποτε άλλος μεταφέρει φυσικό αέριο από τρίτες χώρες.

Τα ψάρια

Διαπιστώνοντας την κινεζική επέλαση στην Αρκτική, που τείνει να υπερισχύσει των χωρών με εδαφικά δικαιώματα στην περιοχή, ο Κλάους Ντοντς, καθηγητής Γεωπολιτικής και Οικονομίας στο Royal Holloway Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, τόνισε προσφάτως πως «οι Κινέζοι δεν κρύβουν ότι έχουν τα μάτια τους στα ψάρια και στα μέταλλα της Αρκτικής».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή