Ως γνωστόν, ο νέος ασφαλιστικός νόμος 4387/2016, ο οποίος ισχύει από την 1/1/2017, εντάσσει μεταξύ άλλων στην κατηγορία των αυτοαπασχολουμένων/ελεύθερων επαγγελματιών (άρθρο 39) τα μέλη και τους μετόχους κάθε μορφής εταιρειών (πλην ανωνύμων και ΙΚΕ) π.χ. εταίρους ΕΠΕ, ομόρρυθμων και ετερορρύθμων εταιρειών κ.λπ., τα μέλη διοικητικών συμβουλίων ανωνύμων εταιρειών με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 3%, τους διαχειριστές ΙΚΕ και τον μοναδικό εταίρο μονοπρόσωπης ΙΚΕ.
Οι εισφορές των ανωτέρω προσώπων (εφόσον δεν έχουν ταυτόχρονα την ιδιότητα του μισθωτού) υπολογίζονται κυρίως με βάση τα κέρδη ή τα μερίσματα που εισέπραξαν το προηγούμενο φορολογικό έτος. Εάν το προηγούμενο έτος δεν έλαβε χώρα διανομή κερδών ή η εταιρεία δεν είχε κέρδη, οι ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζονται στο ελάχιστο πλαφόν (ήτοι επί του κατώτατου μισθού).
Στην πράξη υπάρχει αρκετή περιπτωσιολογία ως προς την ασφαλιστική κυρίως μεταχείριση των διανεμόμενων κερδών:
Ανώνυμες εταιρείες – μερίσματα και αμοιβές μελών Δ.Σ. από τα κέρδη
(i) Φορολόγηση: Τα μερίσματα, αλλά και οι αμοιβές που καταβάλλονται από τα κέρδη της ανώνυμης εταιρείας σε μέλη του Δ.Σ. θεωρούνται από πλευράς φορολογίας εισόδημα από μερίσματα και υπόκεινται σε παρακράτηση φόρου με συντελεστή 10% (σύμφωνα με την πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση, που μείωσε τον προϊσχύοντα συντελεστή που ήταν 15%). Για τα εισοδήματα αυτά δεν οφείλεται περαιτέρω φόρος, αλλά υπάγονται κανονικά σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης κατά την εκκαθάριση της δήλωσης του φορολογουμένου.
(ii) Ασφαλιστικές εισφορές στα μερίσματα: Εφόσον τα ανωτέρω μέλη Δ.Σ. συμμετέχουν και στο μετοχικό κεφάλαιο της Α.Ε. με ποσοστό τουλάχιστον 3%, οφείλονται και ασφαλιστικές εισφορές υπολογιζόμενες επί των μερισμάτων που έλαβαν το προηγούμενο φορολογικό έτος.
Αντίθετα, για τα μερίσματα που διανέμονται σε μέλη Δ.Σ., τα οποία συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο της Α.Ε. με ποσοστό λιγότερο του 3%, δεν οφείλονται ασφαλιστικές εισφορές δεδομένου ότι τα πρόσωπα αυτά δεν αποκτούν ασφαλιστέα ιδιότητα μόνο εξ αυτού του λόγου.
Για τους μετόχους Α.Ε. που δεν είναι μέλη Δ.Σ. δεν οφείλονται ασφαλιστικές εισφορές επί των μερισμάτων.
(iii) Ασφαλιστικές εισφορές στις αμοιβές Δ.Σ. εκ των κερδών: Τα μέλη Δ.Σ. Α.Ε. (μέτοχοι ή μη) που λαμβάνουν αμοιβή από τα κέρδη λόγω της συγκεκριμένης ιδιότητάς τους, καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για τους μισθωτούς, υπολογίζονται δηλαδή επί της αμοιβής κατ’ αποκοπήν και πρέπει να απεικονιστούν στην ΑΠΔ.
Οι αμοιβές αυτές καταβάλλονται ως αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες που παρέχουν τα μέλη Δ.Σ. στην εταιρεία. Βάσει δε της φορολογικής νομοθεσίας χαρακτηρίζονται μερίσματα, από ασφαλιστικής πλευράς όμως θεωρούνται μισθός και συνυπολογίζονται με τυχόν λοιπές αμοιβές που λαμβάνουν τα ανωτέρω πρόσωπα από την Α.Ε. για τον υπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών.
ΕΠΕ και ΙΚΕ. Τα κέρδη που διανέμουν οι ΕΠΕ και ΙΚΕ στους εταίρους φορολογούνται όπως και τα μερίσματα των Α.Ε. υπόκεινται δηλαδή σε παρακράτηση φόρου 10% και υπάγονται κανονικά σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης.
Από πλευράς ασφαλιστικών εισφορών, τα κέρδη των εταίρων ΕΠΕ και τα κέρδη του εταίρου της μονοπρόσωπης ΙΚΕ υπάγονται σε ασφαλιστικές εισφορές υπολογιζόμενες επί των κερδών που έλαβαν το προηγούμενο φορολογικό έτος.
Αντίθετα, τα κέρδη που λαμβάνουν οι εταίροι των μη μονοπρόσωπων ΙΚΕ δεν υπάγονται σε ασφαλιστικές εισφορές.
Ο.Ε. και Ε.Ε. Τα κέρδη που διανέμουν στους εταίρους οι ομόρρυθμες και οι ετερόρρυθμες εταιρείες με διπλογραφικά βιβλία φορολογούνται όπως και τα μερίσματα των Α.Ε., υπόκεινται δηλαδή σε παρακράτηση φόρου 10% και υπάγονται κανονικά σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης.
Αντίθετα, τα κέρδη των εταίρων Ο.Ε. και Ε.Ε. με απλογραφικά βιβλία δεν υπόκεινται σε παρακράτηση φόρου στο πρόσωπο των εταίρων αλλά μόνο σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Ουσιαστικά, η φορολόγηση των κερδών αυτών γίνεται μόνο στο επίπεδο της εταιρείας με συντελεστή 28% (για το 2019).
Περαιτέρω, τα κέρδη των εταίρων Ο.Ε. και Ε.Ε. υπάγονται σε ασφαλιστικές εισφορές υπολογιζόμενες επί των κερδών που έλαβαν το προηγούμενο φορολογικό έτος.
Σημειώνουμε ότι ο ΕΦΚΑ ενημερώνεται από την ΑΑΔΕ για όλα τα ανωτέρω εισοδήματα των φορολογουμένων και εφόσον υπάρχει ασφαλιστέα ιδιότητα, τα εισοδήματα αυτά λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών και εκδίδονται τα σχετικά ειδοποιητήρια.
* Η κ. Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του φορολογικού τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr).
** Ο κ. Γιώργος Σαμοθράκης είναι ορκωτός ελεγκτής-λογιστής.