Άγκυρα: Η γοητευτική «άγνωστη»

Ο θρύλος αναφέρει ότι στην Άγκυρα κατοικούσε ο άπληστος βασιλιάς της Φρυγίας, ο Μίδας, δίπλα στον χρυσοφόρο ποταμό Πακτωλό, και ο πατέρας του, ο ξακουστός Γόρδιος, που έδεσε τον περίφημο κόμπο τον οποίο ο Μέγας Αλέξανδρος έκοψε με το σπαθί του. Καραβάνια πέρασαν από αυτή τη γη, αυτοκρατορίες γεννήθηκαν και καταστράφηκαν. Βυζαντινοί, Άραβες, Σταυροφόροι, Σελτζούκοι, Μογγόλοι, ακόμα και ο Ατατούρκ, «ο πατέρας του έθνους», του οποίου οι φωτογραφίες σε ακολουθούν παντού στην Τουρκία, αγάπησαν αυτόν τον τόπο.

Σήμερα η Άγκυρα, τοποθετημένη στην καρδιά της χώρας, είναι ένα κομμάτι της «αληθινής» Τουρκίας που παραμένει αναλλοίωτο από τον τουρισμό. Βρίσκεται πραγματικά στα σύνορα όπου η Ανατολή συναντάει τη Δύση. Οι ευρωπαϊκές επιρροές, σε συνδυασμό με αυτές της Μέσης Ανατολής, έχουν χρωματίσει την αρχιτεκτονική, τη γαστρονομία, τις τέχνες, τη νυχτερινή ζωή.

Eπίσκεψη στο Μουσείο Ανατολικών Πολιτισμών. (Φωτογραφία: Getty Images/Ideal Image)

Διαφορετικοί πολιτισμοί έχουν συγχωνευτεί, για να χτίσουν μια πόλη με ιδιαίτερη ταυτότητα.

Όταν λοιπόν κανείς φτάνει στην πρωτεύουσα της Τουρκίας, το πρώτο πράγμα που αισθάνεται είναι –ας μου επιτραπεί ο όρος– «ελευθερία», με τη χωροταξική έννοια της λέξης. Η Άγκυρα είναι μια ευρύχωρη πόλη με ψηλά κτίρια, που δεν σε πολιορκούν, ούτε κρέμονται από πάνω σου. Αντίθετα με το αντίπαλον δέος της, την πολυδιαφημισμένη και κοσμοπολίτικη Κωνσταντινούπολη, η Άγκυρα παραμένει άγνωστη και ατμοσφαιρική, αφήνεται στα χέρια του έμπειρου ταξιδιώτη να την ανακαλύψει και να καταλήξει στα δικά του συμπεράσματα.

Σε αυτή την πόλη δεν είναι αυτονόητο, όπως αλλού στην Τουρκία, ότι μπορείς να κάνεις τις αγορές σου σε ευρώ ή δολάρια. Όλοι προτιμούν τις λίρες. Δεν ακούς ρωσικά ή κινέζικα σε κάθε γωνιά, ούτε θα συναντήσεις τα ενοχλητικά τεράστια γκρουπ τουριστών. Σε κάποια πράγματα είναι πιο ευρωπαϊκή από την Κωνσταντινούπολη, σε άλλα πολύ πιο τουρκική από άλλες περιοχές. Όπου και να στρέψεις το βλέμμα, θα «συναντήσεις» τον Ατατούρκ. Δρόμοι, δημόσια κτίρια και πλατείες φέρουν το όνομά του. Επισφραγίζοντας τη μοναδικότητά του ως ηγέτη, το κοινοβούλιο έχει μάλιστα ψηφίσει την απαγόρευση χρήσης του ονόματος Ατατούρκ, ακόμα και για τους απογόνους του.

ΚΟΣΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΟ

Η Άγκυρα, παρότι έχει ηλικία 2.700 ετών, πήρε το χρίσμα της πρωτεύουσας λιγότερο από εκατό χρόνια πριν και έγινε το σύμβολο του αγώνα του τουρκικού λαού για την εθνική απελευθέρωση και της έναρξης μοντέρνων μεταρρυθμίσεων και θεσμικών αλλαγών στη χώρα και στην κοινωνία. Ακόμα και πίσω στις μέρες του σουλτανάτου, ήταν στην Άγκυρα που έλαβε χώρα η πρώτη εθνοσυνέλευση στο παλιό κοινοβούλιο, το οποίο σήμερα έχει μετατραπεί σε μουσείο. Από το μπαλκόνι του, στις 29 Οκτωβρίου 1923, ο Μουσταφά Κεμάλ ανακοίνωσε την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Γιατί όμως διάλεξε την Άγκυρα ως νέα πρωτεύουσα; Πρώτον, γιατί αποτέλεσε ένα σημείο καμπής στην ιστορία – η νέα πρωτεύουσα συμβόλιζε τη μετάβαση από το σουλτανάτο, με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, σε ένα κοσμικό κράτος με μοντέρνο σύνταγμα, ποινικό και αστικό κώδικα, αλφάβητο και σύστημα παιδείας. Δεύτερον, λόγω της γεωγραφικής θέσης της πόλης. Εκατοντάδες χιλιόμετρα αχανούς γης αποτέλεσαν φυσικό οχυρό και προστάτευαν την πόλη από ξαφνικές επιθέσεις, αντίθετα με την Κωνσταντινούπολη, η οποία ήταν πιο ευάλωτη λόγω της εγγύτητάς της με τη θάλασσα.

Το λευκό τζαμί Kocatepe Camii είναι το μεγαλύτερο της Τουρκίας. (Φωτογραφία: VISUALHELLAS.GR)

Ουσιαστικά πρόκειται για δύο πόλεις σε μία. Το μοντέρνο κοσμικό κράτος συνυπάρχει με τη βαθιά θρησκοληψία. Εδώ βρίσκεται ο πολιτικά «ιερός ναός» του κεμαλισμού, το μαυσωλείο του Ατατούρκ (Anitkabir) στην κορυφή του λόφου Rasattepe, εδώ και το θρησκευτικό ορόσημο της Άγκυρας, το μεγαλοπρεπές λευκό τζαμί Kocatepe Camii (Dr. Mediha Eldem Sk. No.67), το μεγαλύτερο της Τουρκίας, που αποτελεί τον λαμπρότερο χώρο λατρείας του ισλαμισμού στη χώρα.

Είναι η πόλη των επισήμων, των διπλωματών και των φοιτητών –όλοι οι μεγάλοι κρατικοί θεσμοί, η έδρα της κυβέρνησης, οι πρεσβείες και τα μεγάλα πανεπιστήμια βρίσκονται εδώ–, μια μοντέρνα μητρόπολη χτισμένη με ένα πολύ προσεκτικό ρυμοτομικό σχέδιο και προγραμματισμό. H ταχύτατη ανάπτυξη που ακολούθησε την ανακήρυξη της Άγκυρας σε νέα πρωτεύουσα, συμπεριλαμβανομένης της συνεχιζόμενης μετανάστευσης από τις αγροτικές περιοχές, ενθάρρυνε αυτή τη μοναδική ανατολική νεωτερικότητα. Μέχρι τότε, η επαρχιακή πόλη των μόλις 75.000 κατοίκων ήταν γνωστή αποκλειστικά για τις πανέμορφες γάτες της και το μοχέρ (μαλλί από κατσίκες). Οι γάτες ακόμα και σήμερα χαίρουν μεγάλου σεβασμού. Σε ολόκληρη την πόλη υπάρχουν αυτόματοι πωλητές για γατοτροφές, που για να τις αγοράσει κανείς δεν χρειάζεται χρήματα. Αρκεί να τοποθετήσει αντί νομίσματος ένα ανακυκλώσιμο είδος σε πλαστικό ή γυαλί.

Γκαλερί, στούντιο τέχνης και μουσικές σκηνές ξεπηδούν από παντού, σε κάθε γωνιά, και ενισχύουν την ακμάζουσα τοπική καλλιτεχνική κοινότητα. Ο Nuri Abac υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Τούρκους εικαστικούς με καταγωγή από την Άγκυρα. Οι πίνακές του είναι περιζήτητοι: είχε ζωγραφίσει την καθημερινή ζωή, σε συνδυασμό με σουρεαλιστικά στοιχεία του φολκλόρ της Ανατολίας και της μυθολογίας. Τέλος, λίγοι Τούρκοι μουσικοί υπήρξαν τόσο αγαπητοί όσο ο Baris Manco – από τους πρωτοπόρους του ροκ της Ανατολίας, που συνδύαζε τις μελωδίες της λαϊκής μουσικής με τους ψυχεδελικούς ήχους της δεκαετίας του 1970. Η συναυλία του το 1985 στην Άγκυρα ακόμη συζητιέται και μνημονεύεται.

ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ

H θέα από την ακρόπολη της Άγκυρας (Hisar). (Φωτογραφία: Shutterstock)

Σιωπηλός μάρτυρας μιας εποχής αρχαίων μαχών είναι η ακρόπολη της Άγκυρας (Hisar), χτισμένη σε έναν από τους ψηλότερους λόφους της πόλης. Τα εξωτερικά τείχη του φρουρίου χρονολογούνται από τον 9ο αιώνα, ενώ τα εσωτερικά από τον 7ο αιώνα. Όταν περιπλανιέσαι εντός της οχύρωσης μέσα στα στενά σοκάκια –κάποια από τα οποία κατοικούνται ακόμα–, έχεις την αίσθηση ότι ο χρόνος έχει σταματήσει.

Παλαιά κτίρια έχουν μετατραπεί σε πολύχρωμα καφέ και μικρά μαγαζάκια με περιποιημένες προσόψεις. Όλα είναι διατηρημένα και συντηρημένα με μεγάλη φροντίδα. Όχι μακριά από τη νότια πύλη του κάστρου βρίσκεται ο μιναρές ενός από τα πιο παλιά μουσουλμανικά κτίρια της πόλης: το τζαμί Allaaddin χτίστηκε το 1231 και περιβάλλεται από έναν από τους πιο όμορφους κήπους της πόλης, που την άνοιξη είναι στα καλύτερά του.

H κεντρική αγορά, που συνδυάζει τον σκεπαστό χώρο με τα εμπορικά μαγαζιά, βρίσκεται στο ίδιο σημείο από τον 15ο αιώνα. Χωρίζεται σε επιμέρους τμήματα, σε καθένα από τα οποία πωλούνται διαφορετικά αγαθά, όπως δέρματα, κοσμήματα, μπαχάρια κ.ά. Το παλιό οθωμανικό μπαζάρ Mahmut Pasa έχει ανακαινιστεί και μετατραπεί στο Μουσείο των Ανατολικών Πολιτισμών (Gözcü Sk. No.2). Κάθε γωνιά του σηματοδοτεί τη μετάβαση σε μια διαφορετική περίοδο της τουρκικής ιστορίας μέσα από έναν πλούτο συλλογών και εκθεμάτων (παλαιολιθικών, νεολιθικών, ασσυριακών, φρυγικών, ρωμαϊκών κ.ά.), υψώνοντας ταυτόχρονα ένα πέπλο μυστηρίου για τον επισκέπτη.

Πολλά από τα όμορφα οθωμανικά κτίρια της γειτονιάς Χαμάμονου στεγάζουν σήμερα καφέ και εστιατόρια. (Φωτογραφία: Getty Images/Ideal Image)

Η μικρή γειτονιά Χαμάμονου (Hamamönü) πολύ εύκολα μπορεί να σε «βυθίσει» στους χρόνους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Είναι μια ιστορική συνοικία με στενά λιθόστρωτα δρομάκια που περιστρέφονται σαν λαβύρινθος, αποκαλύπτοντας πανέμορφα οθωμανικά κτίρια, τα οποία τώρα στεγάζουν πολυάριθμα μικρά καφέ και εστιατόρια που σε παρασύρουν στις νοστιμιές της παραδοσιακής τουρκικής κουζίνας: μην παραλείψετε να δοκιμάσετε μαντέ (χειροποίητα ζυμαρικά) και κουζού ταντίρ (αρνίσιο κρέας). Εδώ βρίσκεται και το ανακαινισμένο σπίτι του ποιητή Μεχμέτ Ακίφ Ερσόι, συγγραφέα των στίχων του εθνικού ύμνου της Τουρκίας. Τα σημεία ενδιαφέροντος στο Χαμάμονου είναι πολλά· ξεχωρίζουν το χαμάμ Karacabey (Talatpasa Blv No.101), που χρονολογείται από τον 15ο αιώνα, και το τζαμί Taceddin Sultan (Mehmet Akif Ersoy Sk. No.5). Κατά μήκος του δρόμου Sanat Sokagi, οι επισκέπτες μπορούν να παρατηρήσουν διάφορους καλλιτέχνες και παραδοσιακούς τεχνίτες επί το έργον, έχοντας την ευκαιρία να αγοράσουν τις δημιουργίες τους. Ολοκληρώστε τη βόλτα σας με μια στάση στο Bahcem Cafe (Sarikadi Sokak No.5) για καφέ στη χόβολη και μεζέδες.