Η έκθεση των τεκμηρίων της Εθνικής Βιβλιοθήκης για τον Λεονάρντο ντα Βίντσι φιλοξενείται σε ένα από τα κλειστά αναγνωστήρια, στον 4ο όροφο του Πύργου Βιβλίων. Οι προθήκες όπου εκτίθενται σπάνιες εκδόσεις –αντιπροσωπευτικές για τη σπουδή πάνω στο έργο του Λεονάρντο– δεσπόζουν στην αίθουσα. Οι τοίχοι είναι γεμάτοι βιβλία. Αυτός ο κόσμος της γνώσης είναι πραγματικά ο τόπος του «δασκάλου» Λεονάρντο Ντα Βίντσι, του «οικουμενικού» ανθρώπου της Αναγέννησης. Ο επισκέπτης μπορεί να δει, μεταξύ άλλων, δύο σημαντικές εκδόσεις της περίφημης «Πραγματείας περί Ζωγραφικής» του Ντα Βίντσι, καθώς εκτίθεται η πρώτη έκδοση που πραγματοποιήθηκε σε ιταλικό έδαφος (Νάπολη, 1733), όπως και η πρώτη έκδοση του πλέον πλήρους χειρογράφου της ίδιας «Πραγματείας» (Ρώμη, 1817). Επίσης, παρουσιάζεται το χειρόγραφο «Τέχνη Ζωγραφίας» (1724), που συνέθεσε ο Ελληνας ζωγράφος Παναγιώτης Δοξαράς, ακολουθώντας το κείμενο και την εικονογράφηση της έκδοσης του 1651, και μεταφράζοντας στην καθομιλουμένη γλώσσα της εποχής τις σημειώσεις του Ντα Βίντσι.
Συναντήσαμε τον Παναγιώτη Ιωάννου, αναπληρωτή καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και κεντρικό ομιλητή στην εκδήλωση του κύκλου «Λόγος 6», που διοργανώνει η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος στο ΚΠΙΣΝ, με θέμα «Λεονάρντο ντα Βίντσι, από τον homo universalis στον προφήτη και στον μάγο» λίγο πριν πάρει τον λόγο. Για το 2019 έχουν προγραμματιστεί σε όλον τον κόσμο επετειακές εκδηλώσεις – διοργανώσεις συνεδρίων, εκθέσεων, εκδόσεων– και έχουν ήδη αρχίσει να δημοσιοποιούνται νέες αποδόσεις έργων του «κάπως ευκαιριακές», σχολιάζει ο κ. Ιωάννου. Ομως, η συμπλήρωση 500 χρόνων από τον θάνατο του μεγάλου Ιταλού καλλιτέχνη δίνει την ευκαιρία για «έναν αναστοχασμό γύρω από τη σημασία του έργου του και τους τρόπους με τους οποίους μας έχει γίνει γνωστό», συνεχίζει. «Ποια είναι η επικαιρότητα της “οικουμενικής”, όπως συχνά λέγεται, σκέψης του Λεονάρντο για τον κόσμο μας;».
Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι συγκαταλέγεται πλέον στα μυθικά πρόσωπα του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού, το όνομά του είναι οικείο σε όλους, γι’ αυτό και μοιάζει να ανήκει σε όλους, μολονότι το πορτρέτο που έχει σκιαγραφηθεί κατά καιρούς από πλήθος ειδικών και μη δημιουργεί «μια γοητευτική αλλά αλλοπρόσαλλη εικόνα. Ο μύθος του Λεονάρντο συγκροτήθηκε μέσα και από τις ερμηνείες που έχουν δοθεί στην προσωπικότητα και στο έργο του, με αποτέλεσμα να έχουν διαμορφωθεί πολλές, και εν μέρει διαφορετικές και αντιφατικές εικόνες. Γενικεύοντας, θα λέγαμε ότι αυτές οι εικόνες του Λεονάρντο σχηματίστηκαν κατ’ αρχάς βάσει δύο διαφορετικών προσεγγίσεων: εκείνη της ιστορίας, της επιστήμης και της λογικής εξέτασης των εικαστικών και γραπτών τεκμηρίων του ίδιου και εκείνη της λογοτεχνίας, συχνά-πυκνά της παραλογοτεχνίας, των μύθων και του ανορθολογικού».
Σε αυτή την τελευταία περίπτωση, που συχνά γνωρίζει μεγάλη εμπορική επιτυχία, η τοποθέτηση της μορφής του Λεονάρντο σε μια σφαίρα μυστηρίου και αινίγματος αποτελεί συχνά προτεραιότητα. Η έκθεση των τεκμηρίων της ΕΒΕ δεν τροφοδοτεί τη μανία με τον «σταρ» Λεονάρντο. Συμβάλλει, όμως, στην ανάδειξη της προσωπικότητας αυτού του πολυσχιδούς στοχαστή.
Η έκθεση της ΕΒΕ διαρκεί έως τις 22/3.