Ανάλυση: Επικίνδυνα αυξημένος ο κίνδυνος του άτακτου Brexit

Ανάλυση: Επικίνδυνα αυξημένος ο κίνδυνος του άτακτου Brexit

6' 5" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η Βρετανική πολιτική του Brexit μοιάζει με ένα καλειδοσκόπιο σε όλα. Μικρές μετατοπίσεις των μικρών σωματιδίων μέσα στον θάλαμο των συμμετρικών κατόπτρων οδηγούν σε συνεχώς μεταβαλλόμενες θεωρήσεις.  Η εξαίρεση: οι συνεχώς μεταβαλλόμενες προοπτικές του μέλλοντος του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση περιγράφονται μάλλον κακειδοσκοπικές παρά καλειδοσκοπικές.

Τι δείχνει το κακειδοσκόπιο Brexit το πρωί την Παρασκευής 15 Μαρτίου; Κατ' αρχάς, η πρόταση της κ. ΜέΙ για το Brexit, ήδη ηττηθείσα δύο φορές με συντριπτική πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων (ΒτΚ), θα εμφανισθεί μια ακόμη φορά στην ερχόμενη εβδομάδα ζητώντας την έγκριση της ΒτΚ.

Αυτή η τρίτη επανεμφάνιση γίνεται δυνατή λόγω μετακίνησης δύο άλλων σωματιδίων στον θάλαμο του καλειδοσκοπίου.  Η πρώτη μετακίνηση αφορά την εξουσιοδότηση της κυβέρνησης από την ΒτΚ να ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση την παράταση της προθεσμίας εξόδου του άρθρου 50 του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία εκπνέει στις 29 Μαρτίου.  Η εξουσιοδότηση αφορά είτε μια πολύ σύντομη παράταση, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή πρακτικά η εφαρμογή του σχεδίου εξόδου της κ. Μέι, είτε, αν το σχέδιο της κ. Μέι δεν ψηφιστεί για μια ακόμα φορά, μια μακρά παράταση έτσι ώστε το Ηνωμένο Βασίλειο να μπορέσει να αποφασίσει τι άλλο συγκεκριμένο σχέδιο εξόδου θέλει να προτείνει. Η δεύτερη και κρίσιμη μετακίνηση στο κακειδοσκόπιο ήταν η ήττα στην ΒτΚ της πρότασης για ένα δεύτερο δημοψήφισμα.

Οι καλειδοσκοπικές εικόνες οφείλονται όχι μόνο στα μετατοπιζόμενα σωματίδια, αλλά και στην σταθερότητα της δομής του θαλάμου και των κατόπτρων, που παρέχεται, στη μεταφορά μας για το κακειδοσκόπιο, από την Ευρωπαϊκή Ένωση.  Οι Βρυξέλλες μπορεί να συμφωνήσουν για παράταση της ημερομηνίας του Brexit, αλλά μόνο με την ομόφωνη συγκατάθεση των υπολοίπων 27 μελών της.  Μια μακρά παράταση, πολύ επιθυμητή από ορισμένους Ευρωπαίους πολιτικούς, όπως ο Ντόναλντ Τουσκ, οι οποίοι βλέπουν στο Brexit ένα από τα πολλά πρόσωπα του ευρωπαϊκού λαϊκισμού που υπονομεύει την Ένωση, μπορεί να γίνει αποδεκτή μόνο εάν το αποτέλεσμα της παράτασης είναι πιθανό να φέρει ουσιαστικά διαφορετικές επιλογές από τις σημερινές.  Και οι σημερινές επιλογές είναι, είτε η πρόταση της κ. Μέι (αν η ΒτΚ την εγκρίνει την ερχόμενη εβδομάδα), είτε η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου χωρίς συμφωνία (αν δεν συμβεί τίποτε πριν από τις 29 Μαρτίου). 

Με το δεύτερο δημοψήφισμα προς το παρόν εκτός του κάδρου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να σταθμίσουν το κόστος μιας μακράς καθυστέρησης με αβέβαιο αποτέλεσμα, με το πιθανό όφελος της σύνταξης, σε εύθετο χρόνο, των πολιτικών δυνάμεων του Ηνωμένου Βασιλείου πίσω από μία εναλλακτική, αποδεκτή από όλους και ουσιαστικά καλύτερη πρόταση για την μελλοντική του σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση.  Δυστυχώς, κανένα από τα γεγονότα που συνέβησαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, από την απόφαση για το δημοψήφισμα το 2015 μέχρι σήμερα, δεν εμπνέει εμπιστοσύνη ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορέσει να πετύχει συντεταγμένα μια τέτοια καλύτερη πρόταση.

Ταυτόχρονα, ορισμένοι από τους διαφωνούντες με το σχέδιο εξόδου της κ. Μέι στον κυβερνητικό συνασπισμό του Συντηρητικού Κόμματος και του βορειοϊρλανδικού DUP, οι οποίοι από καιρό ανησυχούν ότι το σχέδιό της δεν είναι αρκετά τολμηρό και προδίδει την ουσία της λαϊκής εντολής για Brexit, φαίνεται να αλλάζουν γνώμη. Οι διαφωνούντες ανησυχούν ότι μια μακρά παράταση αφήνει χρόνο για περαιτέρω μετατοπίσεις στο κακειδοσκόπιο οι οποίες μπορεί να επιτρέψουν ακόμη και ένα δεύτερο δημοψήφισμα.  Άλλωστε, αν η κ. Μέι έχει την δυνατότητα να ζητήσει από τη ΒτΚ να ψηφίσει τρεις φορές για την ίδια πρόταση, γιατί πρέπει να αποκλειστεί εκ των προτέρων μια δεύτερη λαϊκή ετυμηγορία μέσα από ένα νέο δημοψήφισμα; Το φάντασμα μίας πλήρους μεταβολής της λαϊκής εντολής για το Brexit μπορεί να κάνει ακόμα και τους πιο ένθερμους Brexiteers να επανεξετάσουν την θέση τους γιά το σχέδιο εξόδου της κ. Μέι επιτρέποντάς του ακόμη να αναδυθεί, σαν Φοίνικας, μέσα από τις στάχτες της διπλής του ήττας.

Η επιχειρηματική κοινότητα, στο βαθμό που δεν έχει ήδη προχωρήσει σε εναλλακτικά σχέδια, πιέζει επίσης για ταχεία επίλυση και αντιτίθεται σε μια μακρά και αβεβαίου αποτελέσματος παράταση.  Παρόλο που γνωρίζει ότι το σχέδιο εξόδου της της κ. Μέι απέχει πολύ από το τέλειο, είναι διατεθειμένη να το δεχτεί διότι το κόστος της συνεχιζόμενης αβεβαιότητας έχει ένα βαρύ κόστος.

Το δεύτερο πράγμα που προκύπτει από μια πιο προσεκτική ματιά στο κακειδοσκόπιο είναι ότι, παρά τις μετατοπίσεις και τις αλλαγές των υπολοίπων σωματιδίων, ένα έχει κολλήσει πεισματικά.  Το Ηνωμένο Βασίλειο θα εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 29 Μαρτίου χωρίς συμφωνία, εκτός αν κάτι συμβεί στο μεταξύ.  Και το μόνο πράγμα που μπορεί να συμβεί στο μεταξύ είναι η ανάσταση του ήδη διπλά-νεκρού σχεδίου εξόδου της κ. Μέι. Για τους φλογερούς Brexiteers το σχέδιο της κ. Μέι είναι ανάθεμα λόγω του λεγομένου «ιρλανδικού back-stop», το οποίο, ενδεχομένως, να αναγκάσει το Ηνωμένο Βασίλειο είτε να παραμείνει εντός της ευρωπαϊκής τελωνειακής ένωσης ή να επαναφέρει ένα «σκληρό» σύνορο εντός του Ηνωμένου Βασιλείου, επιφέροντας έτσι τον ίδιο τον διαμελισμό του.  Για τους φανατικούς Bremainers , το σχέδιο της κ. Μέι είναι απορριπτέο γιατί μετατρέπει το Ηνωμένο Βασίλειο σε μέλος «τρίτης κατηγορίας» στην ευρωπαϊκή οικογένεια, χωρίς ουσιαστικά παράπλευρα οφέλη για να αντισταθμίσει τις απώλειες εξόδου από την Ένωση.  Επομένως, είναι πιθανό τόσο ένθερμοι Brexiteers όσο και οι φανατικοί Bremainers να καταψηφίσουν το σχέδιο εξόδου της κ. Μέι για τρίτη φορά: οι πρώτοι με την ελπίδα είτε για την απομάκρυνση του «ιρλανδικού back-stop», είτε για ένα Brexit χωρίς συμφωνία· οι δεύτεροι με την ελπίδα ακύρωσης του Brexit.

Η ήττα στη ΒτΚ της πρότασης για δεύτερο δημοψήφισμα δείχνει κάτι που σπάνια αναγνωρίζεται από τους Bremainers και αυτούς που βλέπουν την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ήττα και για τα δύο μέρη. Ένα σημαντικό ποσοστό των βουλευτών δεν είναι διατεθειμένο να αντιστρέψει την απόφαση για το Brexit, σε πολλές περιπτώσεις ανεξάρτητα από το τι μπορεί να πιστεύουν οι ίδιοι.  Τόσο η ήττα της πρότασης για δεύτερο δημοψήφισμα όσο και η διπλή ήττα του σχεδίου εξόδου της κ. Μέι πρέπει να εξεταστεί και υπό αυτό το φως.

Ο κίνδυνος να μην υπάρξει συμφωνία για το Brexit είναι κατά συνέπεια υψηλότερος από ότι αναγνωρίζεται ευρέως. Η κοινοβουλευτική διαδικασία στη ΒτΚ σημαίνει ότι μόνο η κυβέρνηση μπορεί να προτείνει νομοθεσία, επιτρέποντας έτσι στο σχέδιο εξόδου της κ. Μέι να είναι το μόνο προτεινόμενο, ξανά και ξανά.  Ο φόβος της ακύρωσης του Brexit μπορεί να έχει αυξηθεί, αλλά οι Brexiteers βλέπουν το ιρλανδικό back-stop ως Δούρειο Ίππο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν είναι διατεθειμένοι να το αποδεχτούν.  Παράλληλα, το back-stop είναι κάτι το οποίο θα περιλαμβάνεται πάντα σε οτιδήποτε είναι διατεθειμένη να αποδεχθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια ενός συναινετικού Brexit: χωρίς αυτό, υπονομεύεται στην ουσία της η αρχή του ελεύθερου εμπορίου, της ελευθερίας των μετακινήσεων αλλά και της υπεράσπισης των δικαιωμάτων που απολαμβάνουν τα κράτη-μέλη της βάσει διεθνών συνθήκών (στην προκειμένη περίπτωση της Ιρλανδίας και του Good Friday Agreement).

Αν λοιπόν το σχέδιο εξόδου της κ. Μέι ηττηθεί και πάλι την ερχόμενη εβδομάδα, θα είναι διατεθειμένοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες να παρατείνουν την αγωνία του Brexit για μεγάλο χρονικό διάστημα και, εάν ναι, με ποιο απώτερο στόχο; Εάν είναι απίθανο για το Ηνωμένο Βασίλειο να αποδεχτεί ποτέ μια λύση η οποία περιλαμβάνει το ιρλανδικό back-stop και αν η ΒτΚ έχει απορρίψει το δεύτερο δημοψήφισμα, ποιος είναι ο λόγος να ζητηθεί ή να συμφωνηθεί παράταση της ημερομηνίας εξόδου;

Ίσως η απάντηση να έρθει σύντομα, καθώς η κάθε μέρα φέρνει μια ακόμα στροφή του κακειδοσκοπίου, κάθε φορά με την ελπίδα ότι θα αποδειχθεί ότι είναι καλειδοσκόπιο.

*Ο κ. Γιάννης Μανουηλίδης είναι εταίρος στη δικηγορική εταιρεία Allen & Overy στο Λονδίνο.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή