«Δεν μου αρέσει να μιλώ για τον εαυτό μου. Βέβαια, είτε το θέλω είτε όχι, το έργο μου αποτελεί ένα είδος αυτοβιογραφίας. Οταν ήμουν μικρή, είχα έναν σκύλο, ένα μαύρο πεκινουά. Κι ήμουν σίγουρη ότι είχε όλες τις απαντήσεις για τα μυστήρια της ζωής. Πίστευα ότι ήξερε τα πάντα, ότι είχε όλη τη σοφία του κόσμου. Ακόμα το πιστεύω! Γι’ αυτό και θα το δείτε σε πολλούς πίνακές μου. Κι αν δεν το βλέπετε, ψάξτε το. Σίγουρα θα είναι κάπου κρυμμένο».
Στο φιλμ που προβάλλεται σε ένα δωμάτιο της Tate Modern, στο πλαίσιο της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης της Δωροθέας Τάνινγκ, που φιλοξενείται εκεί μέχρι τον Ιούνιο, η Aμερικανίδα ζωγράφος, γλύπτρια και ποιήτρια ξεναγεί τον Γερμανό σκηνοθέτη Πέτερ Σαμόνι στο ατελιέ της για τις ανάγκες του φιλμ «Insomnia». Είναι 1978 και η Τάνινγκ ζει πλέον στη Νέα Υόρκη μετά τοn θάνατο του άνδρα με τον οποίο συμπορεύθηκε επί τρεις και πλέον δεκαετίες, στη ζωή αλλά και στην τέχνη: του ζωγράφου και γλύπτη Μαξ Ερνστ, πρωτοπόρου του σουρεαλισμού και ενός από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Χαμογελαστή δείχνει στην κάμερα μερικά από τα έργα της. «Μη μου ζητήσετε να σας εξηγήσω τι σημαίνουν», προλαβαίνει την ερώτηση. «Δεν ξέρω. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να τα τιτλοφορώ, αφού τα έχω ολοκληρώσει. Να, αυτό εδώ λέγεται “Οικογενειακό πορτρέτο”». Ο φακός εστιάζει σε ένα σύμπλεγμα γυμνών σωμάτων. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το κεφάλι ενός μαύρου πεκινουά με λαμπερά μάτια…
Η καλλιτέχνις στο Λονγκ Αϊλαντ το 1944.
Η έκθεση του λονδρέζικου μουσείου αφηγείται την πορεία της Δωροθέας Τάνινγκ, από τα πρωτόλεια έργα της, ως νέας ζωγράφου τη δεκαετία του ’30, μέχρι τη μύησή της στον σουρεαλισμό και τα πιο αφηρημένα μοτίβα της· κι από τα εντυπωσιακά γλυπτά της, εμπνευσμένα από την γκόθικ λογοτεχνία και τα παραμύθια, μέχρι τους τελευταίους πίνακές της, από το 1980 και μετά, που απηχούν πόσο την είχε επηρεάσει η άλλη ιδιότητά της, της ποιήτριας. Και μολονότι ο επισκέπτης της Tate Modern, περιδιαβαίνοντας την έκθεση, θα δει πώς εξελίσσονται η θεματολογία και η τεχνοτροπία της μέσα στα χρόνια, η ίδια λες και προσπαθεί, και πάλι, να προλάβει τα λανθασμένα συμπεράσματα. «Καθετί στους πίνακές μου είναι ένα βήμα στον ίδιο δρόμο. Δεν υπάρχουν διακοπές ούτε παρακάμψεις. Τις ίδιες εμμονές έχω από την αρχή», διαβάζουμε στην πρώτη αίθουσα.
Σπουδή στη Δωροθέα Τάνινγκ από νεαρή επισκέπτρια της Tate.
Γεννήθηκε τo 1910 σε μια μικρή πόλη του Ιλινόι, όπου η μοναδική επαφή των ανθρώπων με την τέχνη, όπως συχνά έλεγε, ήταν μέσα από τις… ταπετσαρίες των σπιτιών τους! Το 1930 «δραπέτευσε» για το Σικάγο και στη συνέχεια για τη Νέα Υόρκη, με το όνειρο να ασχοληθεί με την τέχνη. Το 1936 έκανε το ντεμπούτο της, στο ΜοΜΑ, και το 1939 έφυγε για το Παρίσι, όμως το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου την ανάγκασε να επιστρέψει στις ΗΠΑ. Το 1942, σε μια γκαλερί γνώρισε τον Μαξ Ερνστ, παντρεμένο τότε με τη συλλέκτρια Πέγκι Γκούγκενχαϊμ. Εκείνος της ζήτησε να δει έργα της. Στο ατελιέ της, παίζοντας μια παρτίδα σκάκι, ερωτεύθηκαν παράφορα ο ένας τον άλλο. Ο Γερμανός καλλιτέχνης εγκατέλειψε την Γκούγκενχαϊμ για να ζήσει μαζί της.
«Φινάλε – Σκάκι» (1944)
Ο γάμος τους έγινε το 1946. Μέχρι τον θάνατο του, το 1976, δεν χώρισαν ποτέ. Εγκαταστάθηκαν στην Αριζόνα, περνούσαν αρκετούς μήνες κάθε χρόνο στη Γαλλία και δημιουργούσαν μαζί, «πλάθοντας» ο ένας τον άλλο. Το 1960, ο Ερνστ φιλοτέχνησε το πορτρέτο της. Εκείνη, μόλις το είδε, είπε ότι αισθάνθηκε τόσο πλήρης και ευτυχισμένη, που θα μπορούσε να πεθάνει την ίδια στιγμή. Τελικά, έμελλε να φύγει από τη ζωή πολύ αργότερα, το 2012, σε ηλικία 101 ετών.