Ταλέντο σε δωμάτιο με πολλά βλέμματα

Ταλέντο σε δωμάτιο με πολλά βλέμματα

4' 13" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ

Ενα δικό της δωμάτιο

εισαγωγή-μτφρ. Βάσια Τζανακάρη,

εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 257

Ταλέντο σε δωμάτιο με πολλά βλέμματα-1

Οσες φορές και αν διαβάσει κάποιος ένα κλασικό κείμενο στη ζωή του, φωτίζεται πάντα από διαφορετική γωνία, ανάλογα με την εσωτερική του εξέλιξη. Εχουν περάσει πάνω από είκοσι χρόνια όταν πρωτοδιάβασα το κείμενο της Βιρτζίνια Γουλφ, με τίτλο «Ενα δικό σου δωμάτιο». Το δοκίμιο περιλαμβάνει τις ομιλίες της συγγραφέως, που διαβάστηκαν στην Arts Society στο κολέγιο Νιούναμ και στην ODTAA του Γκίρτον τον Οκτώβριο του 1928. Το θέμα των ομιλιών ήταν οι γυναίκες και η λογοτεχνία.

Πριν από λίγες μέρες, επανακυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση και εισαγωγή από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Η συγγραφέας και μεταφράστρια Βάσια Τζανακάρη ανέλαβε να δώσει μια νέα μετάφραση αυτού του τόσο σημαντικού κειμένου και να συνθέσει μια εισαγωγή που μας μεταφέρει τις σκέψεις της πάνω στο υλικό όσο και τις σκέψεις της πάνω στον τίτλο.

Επέλεξε να μιλήσει για το δωμάτιο της Βιρτζίνια Γουλφ, αλλάζοντας την κτητική αντωνυμία, και να μιλήσει για όλα αυτά τα πραγματικά και ψυχικά δωμάτια που χρειάζονται οι συγγραφείς, εν προκειμένω οι γυναίκες, για να γράψουν.

Προϋποθέσεις

Η Τζανακάρη έχοντας ιδία εμπειρία της γραφής, αναδεικνύει τη σημασία και τη διαχρονικότητα που έχει ακόμη και σήμερα η οικονομική ανεξαρτησία και το μοίρασμα των οικογενειακών ευθυνών για μια γυναίκα, ιδίως αν αυτή είναι συγγραφέας.

Θα έλεγε κανείς, εκ πρώτης ανάγνωσης, ότι το κείμενο της Βιρτζίνια Γουλφ, γραμμένο στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, είναι παρωχημένο. Ετσι και αλλιώς μελετά γυναίκες ποιήτριες ή συγγραφείς ακόμη πιο πίσω στον χρόνο –αυτές τις ελάχιστες που υπήρχαν– τον 15ο, 16ο και 17ο αιώνα, για να στηρίξει το επιχείρημά της, στο γιατί δεν μπορούσαν οι γυναίκες να γράψουν τη δική τους ιστορία, γιατί δεν έχουν τη δική τους φωνή;

Είναι γνωστή η ιστορία της ανισότητας των φύλων. Οι γυναίκες τους προηγούμενους αιώνες δεν είχαν δικά τους έσοδα, δεν είχαν ανεξαρτησία, ήταν καταπιεσμένες, ετεροβαρείς, χωρίς μόρφωση. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, αν μια γυναίκα είχε γεννηθεί με αυτό το ταλέντο, θα κατέληγε τρελή, απόκοσμη, θλιμμένη ή θα είχε αυτοκτονήσει. Το βάρος αυτής της δυσκολίας, του να μην εξωτερικεύεται κάτι, θα ήταν δυσβάστακτο. Αλλωστε, οι γυναίκες δεν είχαν πείσει ότι μπορούσαν να έχουν ακροατήριο. Οτι θα είχαν κάτι άξιο λόγου να πουν, πέρα από τα οικογενειακά καθήκοντα και τη φροντίδα των μωρών και των ηλικιωμένων. Η οργή και το παράπονο σίγουρα θα έστεκαν εμπόδια στην έκφραση της όποιας αυθεντικής φωνής.

Οι γυναίκες σήμερα φαινομενικά δεν αντιμετωπίζουν αυτά τα προβλήματα. Κάποιες έχουν κατακτήσει τη θέση τους στον χώρο της συγγραφής, της τέχνης, των επιχειρήσεων, της πολιτικής. Οι γυναίκες έχουν ανεξαρτησία και φωνή.

Γιατί όμως είναι ακόμη επίκαιρο ένα τέτοιο δοκίμιο, πέρα από την προφητική και τολμηρή γραφή της Γουλφ; Διότι οι αλλαγές συμβαίνουν σε κοινωνικό επίπεδο, δεν έχουν όμως ακόμη ολοκληρωθεί σε ψυχικό. Το δωμάτιο είναι ένας τόπος πραγματικός όσο και ψυχικός. Στα γυναικεία δωμάτια κατοικούν πολλοί, ζητούν ικανοποίηση διάφορες φωνές, ενεργητικές και παθητικές. Δεν είναι ήσυχα δωμάτια, ανεμπόδιστα.

Η νέα δίνη

Βρισκόμαστε σήμερα ξανά σε μια δίνη. Η κοινωνική συζήτηση που έχει ξεκινήσει αφορά στα φύλα. Τα δύο φύλα έγιναν τρία, τέσσερα κ.λπ. Ενώ ακόμα η γυναίκα αναζητά την ψυχοσεξουαλική ταυτότητά της, το βλέμμα στρέφεται και μαζί εμπλουτίζεται από άλλα μεγάλα ζητήματα που αφορούν στο έμφυλο των όντων.

Είναι ακόμη δύσκολο σήμερα για μια γυναίκα στην Ελλάδα του 2019 να είναι συγγραφέας, καλλιτέχνης, να είναι πρωτοπόρος. Οχι γιατί δεν έχει χρήματα, αλλά γιατί έχει μεγαλώσει με επιρροές που θέλουν πολλά κότσια για να γκρεμιστούν.

Η Γουλφ δεν αναφέρεται γενικά σε όλους όσοι επιθυμούν απλώς να γράψουν, τα παραδείγματά της αφορούν σε σημαντικές φωνές. Αναφέρεται στο πώς θα ζούσε η αδερφή του Σαίξπηρ, αν δηλαδή μια γυναίκα είχε ένα αντίστοιχο ταλέντο.

Σήμερα νομίζουμε ότι οι γυναίκες είναι ανεμπόδιστες να γράψουν. Οι κοινωνίες το ευνοούν. Παρ’ όλα αυτά, θα τολμούσα να πω ότι είναι δύσκολο ακόμη και σήμερα για μια γυναίκα να ξεπεράσει όλα τα εσωτερικά βλέμματα και να ζήσει τη ζωή που απαιτεί το ταλέντο της. Ακόμη και σήμερα, οι γυναίκες παλεύουν με το εσωτερικό βλέμμα των ανδρών και των γυναικών για το τι είναι αποδεκτό και μη για μια γυναίκα. Ιδίως στην Ελλάδα, που παραμένουμε μια βαθιά συντηρητική και υποκριτική χώρα, και που ο θεσμός της οικογένειας σαρώνει την ατομικότητα, κάποιες γυναίκες παλεύουν ακόμη με τους δαίμονές τους.

Αν ο Σαίξπηρ…

Οσο πιο μεγάλο το ταλέντο, τόσο πιο δυνατοί οι δαίμονες. Αν ο Σαίξπηρ ήταν γυναίκα και γεννιόταν στην Ελλάδα του σήμερα, θα είχε πολλαπλά εμπόδια και ζητήματα να αντιμετωπίσει.

Ποιος θα την τροφοδοτούσε, ποιος θα της επέτρεπε να κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα, ποιος δεν θα τολμούσε να τη συγκρίνει ή να την εξομοιώσει, ποιος θα έκανε στην άκρη για να τη φροντίσει, να την πιστέψει. Πώς θα στέκονταν οι γονείς απέναντι σε μια τέτοια κόρη; Ή οι σύντροφοι και σύζυγοι; Και φυσικά, αν υπήρχαν παιδιά, πάλι εκείνη δεν θα έπρεπε να τα φροντίσει;

Ας μη μιλήσουμε φυσικά για την πραγματική σχέση της χώρας με τη διανόηση και την ελευθερία σκέψης. Τη σχέση της χώρας με το διαφορετικό, με το ακατάτακτο, με το αληθινά φωτεινό, πέρα από συμφέροντα και μικρόνοες πρακτικές.

Εκεί, υπεράνω φύλων, η Βιρτζίνια Γουλφ θα έγραφε για εμάς πολλά πονεμένα δοκίμια.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή