Πόσο κοστίζει μια διάσωση;

5' 45" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Τα ατυχήματα στα βουνά μπορούν να αποφευχθούν εάν ακολουθούνται οι βασικοί κανόνες ασφαλείας.

Το πάθος για περιπετειώδεις εξορμήσεις στο βουνό μεγαλώνει τα τελευταία χρόνια – μερικές φορές η έλξη της κορυφής είναι τόσο δυνατή, που αρκετοί αγνοούν τους κανόνες ασφαλείας και τα ακραία καιρικά φαινόμενα προκειμένου να την κατακτήσουν. Οι διασώστες ρισκάρουν ακόμα και τις ζωές τους για να τους σώσουν, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις είναι πολύ αργά.

Ορειβάτες, αναρριχητές, σκιέρ, όσοι ασχολούνται με την ορεινή ποδηλασία, αλλά και απλοί πεζοπόροι, με την πρώτη ευκαιρία παίρνουν τα βουνά. Ωστόσο, οι εξορμήσεις δεν γίνονται πάντα οργανωμένα, καθώς αρκετοί είναι αυτοί που δεν λαμβάνουν μέτρα προστασίας και αντιμετωπίζουν το βουνό με ελαφρότητα. «Με σταματούν ζευγάρια σε μονοπάτια της Πάρνηθας και με ρωτούν πού είναι η επόμενη διασταύρωση», λέει ο ορειβάτης Αντώνης Παπάδης. «Δεν κρατούν καν έναν χάρτη της περιοχής». Η αναζήτηση της περιπέτειας έξω από οριοθετημένα μονοπάτια και διαδρομές είναι μια τάση που ενισχύεται διαρκώς σε όλο τον κόσμο. «Η μόδα του… off έχει υπερδιπλασιάσει τα ατυχήματα που συμβαίνουν στα βουνά», παρατηρεί ο Λάζαρος Ρήγος, διοργανωτής αγώνων ορειβατικού τρεξίματος.

ΕΚΤΟΣ ΟΡΙΩΝ

Πρόσφατα, ένας 28χρονος έκανε snowboard εκτός πίστας, στις πίσω πλαγιές του χιονοδρομικού κέντρου του Ελατοχωρίου, και χάθηκε για δέκα ώρες, χωρίς να έχει μαζί του κινητό. «Για καλή του τύχη, ο αδελφός του γνώριζε σε ποια περιοχή ήταν και δεν είχε χιονοθύελλα. Έπειτα από μια οδύσσεια ειδικής ομάδας της πυροσβεστικής στο δάσος, ο snowboarder βρέθηκε στις 23.30 κάτω από έναν βράχο, που τον προστάτευε. Εάν έμενε εκεί τη νύχτα, θα πέθαινε, γιατί δεν ήταν κατάλληλα εξοπλισμένος», λέει ο πρώην περιφερειάρχης Πυροσβεστικού Σώματος Κεντρικής Μακεδονίας, αρχιπύραχος Mανώλης Τσολάκης. Εκτός πίστας, πριν από περίπου έναν χρόνο είχε επιλέξει να κάνει snowboard και ένας άλλος 32χρονος, στο χιονοδρομικό της Βασιλίτσας στα Γρεβενά, ο οποίος παρασύρθηκε από χιονοστιβάδα. Όταν οι διασώστες έφτασαν, ήταν πολύ αργά.

Τραγικά περιστατικά συμβαίνουν και σε σχετικά ήπια βουνά. Πριν από λίγα χρόνια, μια γυναίκα γύρω στα εξήντα έχασε τη ζωή της σε πεζοπορία που έκανε μόνη της στην Κοζάνη, σε υψόμετρο 1.000 μ. Κάποια στιγμή το πόδι της σφήνωσε σε ένα κλαδί. Η γυναίκα κάλεσε βοήθεια μέσω του κινητού της, αλλά υπέστη υποθερμία. Αν είχε παρέα μαζί της –όπως συστήνεται–, τα πράγματα θα είχαν ίσως εξελιχθεί πολύ διαφορετικά, σημειώνει ο διευθυντής εκπαίδευσης της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης, Ζαφείρης Τρόμπακας.

Η υπέρβαση, η αμέλεια και η άγνοια κινδύνου είναι οι βασικές αιτίες που οδηγούν σε άσχημες καταστάσεις στο βουνό. Υπάρχουν έμπειροι ορειβάτες που υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους και αρχάριοι που δεν έχουν ούτε την ορειβατική κουλτούρα ούτε τις γνώσεις. «Δεν αρκεί να τελειώσεις μια σχολή βουνού. Μπορεί να έχεις τεχνικές γνώσεις, αλλά δεν διαθέτεις εμπειρία», λέει ο Πάνος Γιάκας, ορειβάτης και νομικός σύμβουλος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ορειβασίας-Αναρρίχησης. Στατιστικά, τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν στην κατάβαση, λόγω κούρασης ή χαλάρωσης. Όπως υπογραμμίζει ο Νίκος Μαγγίτσης, ο μοναδικός Έλληνας που έχει κατακτήσει τις επτά ψηλότερες κορυφές του κόσμου, «σε υψηλού ρίσκου διαδρομή οι αναρριχητές οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τους τις δυσκολίες της, τις καιρικές συνθήκες, αλλά και τις δυνατότητες της ομάδας».

Πάντως, τα ακραία περιστατικά, αναλογικά με όσους εξορμούν στα βουνά, είναι λίγα. Στην Κεντρική Μακεδονία, όπου και ο κύριος ορεινός όγκος της χώρας, πραγματοποιήθηκαν 26 επιχειρήσεις διάσωσης το 2017 και 23 το 2018. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ΕΟΔ, οι μεγαλύτερες τραγωδίες σημειώνονται τον χειμώνα (Δεκέμβριο), αλλά και το καλοκαίρι (Ιούνιο). Στην Ελλάδα υπάρχουν 21 χιονοδρομικά κέντρα και 83 ορειβατικοί σύλλογοι με 15.000 εγγεγραμμένα μέλη, όμως ο αριθμός όσων αποδρούν συστηματικά στα βουνά είναι τουλάχιστον υπερτριπλάσιος. Κάθε χρόνο, περισσότεροι από 100.000  Έλληνες και ξένοι ανεβαίνουν στον Όλυμπο και περίπου 130.000 διασχίζουν το φαράγγι της Σαμαριάς. Το καταφύγιο Σπήλιος Αγαπητός στον Όλυμπο είναι το δεύτερο σε επισκεψιμότητα στην Ευρώπη και η Κάλυμνος έχει τουρισμό σχεδόν όλο τον χρόνο από  Έλληνες και ξένους αναρριχητές.

ΟΙ ΔΙΑΣΩΣΕΙΣ

Οι διασώσεις στη χώρα μας πραγματοποιούνται δωρεάν από το κράτος και από εθελοντές. «Τα τελευταία χρόνια, σε τρεις περιπτώσεις αντιμετώπισα μεγάλα προβλήματα από την άγνοια κινδύνου και την αδιαφορία ανθρώπων, που προκάλεσαν την κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού, αλλά και ιδιωτών. Και όλα αυτά με υψηλό κόστος. Όταν κάποιος παράτολμος λάτρης της περιπέτειας αμελεί τους κανόνες ασφαλείας, οφείλει να αναλαμβάνει το κόστος των πράξεών του και είναι υπεύθυνος όχι μόνο για τον εαυτό του, αλλά και για τα προβλήματα που δημιουργεί σε άλλους», λέει ο Νίκος Μαγγίτσης. «Όταν βγαίνουμε στο εξωτερικό (π.χ. Ιμαλάια), ασφαλιζόμαστε υποχρεωτικά για διάσωση και αερομεταφορά. Αν όχι, τότε η εκάστοτε διάσωση εξαρτάται από τυχαίες και όχι υποχρεωτικές και οργανωμένες ενέργειες», συμπληρώνει.

«Το χιονοδρομικό κέντρο είναι υπεύθυνο μόνο για ό,τι συμβαίνει εντός των ορίων του. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι υπάλληλοι του κέντρου πολλές φορές ρισκάρουν ακόμα και τις ζωές τους, υπό αντίξοες συνθήκες, χωρίς να είναι υποχρεωμένοι. Στο εξωτερικό οι διασώσεις δεν είναι δωρεάν. Στις Άλπεις, ο λογαριασμός της διάσωσης έρχεται στο σπίτι σου, ενώ, εάν έχεις θέσει σε κίνδυνο άλλους, τότε μπορεί να γίνει ακόμα και μήνυση εναντίον σου», επισημαίνει η Μαρούσα Πάππου, προπονήτρια χιονοδρομίας και πρώην πρωταθλήτρια snowboard, με μεγάλη εμπειρία σε βουνά της κεντρικής Ευρώπης.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού Spiegel, μια επιχείρηση διάσωσης στο Γκάρμις, ορεινή περιοχή της Γερμανίας στα σύνορα με την Αυστρία, όπου βρίσκεται το ψηλότερο βουνό της χώρας, μπορεί να στοιχίσει πολύ ακριβά. Ανάλoγα με την περίπτωση, εάν χρειαστεί ελικόπτερο, το κόστος ανεβαίνει σε αρκετές χιλιάδες ευρώ. Τα μέλη της ορειβατικής λέσχης Deutscher Alpenverein (DAV), για παράδειγμα, είναι ασφαλισμένα μέχρι το ποσό των 25.000 ευρώ. Μερικές φορές, κατά την επιχείρηση διάσωσης οι ορειβάτες βγάζουν την κάρτα DAV, για να δείξουν ότι δεν χρειάζεται να πληρώσουν.

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ

Η ανθρώπινη ζωή είναι πάνω από όλα, αλλά είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε ότι το κόστος για τις διασώσεις είναι πολύ υψηλό. «Ανάλογα με τη χρονική διάρκεια –μπορεί να φτάσει από λίγες ώρες έως τέσσερις ημέρες– και τα μέσα που χρησιμοποιούνται, η διάσωση κοστίζει μέχρι 20.000 ευρώ και σε κάποιες περιπτώσεις φτάνει και τις 40.000 ευρώ», εκτιμά ο κ. Τσολάκης. «Αν τρυπήσουν τρεις στολές διασωστών, η δαπάνη αντικατάστασης φτάνει στις 3.000 ευρώ», λέει ο διοικητής της 8ης ΕΜΑΚ Θεσσαλίας, Λάμπρος Κίτσιος. Οι εξορμήσεις σε δύσκολα και ψηλά βουνά έχουν αντικειμενικά τις δυσκολίες τους. Σε κάποιες περιπτώσεις, συμβαίνει μια αλληλουχία καταστάσεων που οδηγούν σε τραγωδίες, τις περισσότερες φορές όμως μπορούν να αποφευχθούν εάν ακολουθούνται οι βασικοί κανόνες ασφαλείας.

Στις διασώσεις συμμετέχουν μια σειρά δημόσιων υπηρεσιών –η Πυροσβεστική, το ΕΚΑΒ, η ΕΛΑΣ, το Κέντρο Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας–, αλλά και εθελοντικές ομάδες, και στο κόστος συμπεριλαμβάνονται τα καύσιμα και η μίσθωση του ελικοπτέρου. «Χρησιμοποιούμε εναέρια μέσα, είτε της πολεμικής αεροπορίας είτε του ναυτικού. Έρχονται από την Αθήνα, τη Λήμνο, αλλά, αν είναι καλοκαίρι, ενδέχεται να μη βρίσκουμε ελικόπτερο, γιατί είναι δεσμευμένα για τις πυρκαγιές. Εμπλέκονται δηλαδή πολλές υπηρεσίες και εθελοντές», λέει ο κ. Τσολάκης, σημειώνοντας ότι δεν υπάρχει κανενός είδους έλεγχος. «Δεν γίνεται καταγραφή τού ποιοι ανεβαίνουν στα βουνά. Όταν συμβαίνει ένα περιστατικό, απλώς ειδοποιούν ότι κάποιος έσπασε το πόδι ή το χέρι του. Και, όταν βρίσκεσαι σε ένα μονοπάτι στα 2.000 μ., δεν μπορεί προφανώς να φτάσει έως εκεί ασθενοφόρο. Κινητοποιείται ένας ολόκληρος μηχανισμός…»

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή