«Δεν ξέρω ποιο είναι το επίπεδο ασφαλείας στην Ελλάδα. Ελπίζω, όμως, να γνωρίζει η ελληνική κυβέρνηση γιατί είναι κάτι που αφορά ολόκληρο το οικοσύστημα της χώρας», επεσήμανε ο «γκουρού» της κυβερνοασφάλειας του Ισραήλ που κατάφερε να μετατρέψει τις κυβερνοεπιθέσεις σε επιχειρηματική ευκαιρία. Ο Ράμι Εφράτι, πρόεδρος της Firmitas και πρώην επικεφαλής της διεύθυνσης Κυβερνοασφάλειας στο γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού, μίλησε στην «Κ» με αφορμή την επίσκεψή του στην Ελλάδα στο περιθώριο του συνεδρίου του Economist με θέμα τον κυβερνοχώρο. Επέμεινε ότι ο κυβερνοχώρος ενέχει πολλές απειλές αλλά και ευκαιρίες, προτρέποντας τις ελληνικές αρχές να επενδύσουν στη δημιουργία ενός οικοσυστήματος που θα αποτρέπει τους ταλαντούχους νέους από το να εγκαταλείπουν τη χώρα. Δεν παρέλειψε να μιλήσει για την «κουλτούρα ασφαλείας» που έχει καλλιεργηθεί στο Ισραήλ μέσω της εκπαίδευσης, ενώ τόνισε ότι το «κλειδί» για την αντιμετώπιση των προκλήσεων στον κυβερνοχώρο είναι η διάχυση πληροφοριών και τεχνογνωσίας μεταξύ αξιόπιστων εταίρων, σκιαγραφώντας τη συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ στον τομέα ασφαλείας.
– Τα τελευταία χρόνια το Ισραήλ έχει στήσει ένα εντυπωσιακό οικονομικό και τεχνολογικό οικοσύστημα βασισμένο σε νεοφυείς επιχειρήσεις, ενώ επενδύει στην κυβερνοασφάλεια. Ποια είναι η εθνική σας στρατηγική;
– Το Ισραήλ είναι μια μοναδική χώρα γιατί γύρω μας υπάρχουν αρκετοί που –για να το θέσουμε ευγενικά– δεν μας συμπαθούν πολύ ,με αποτέλεσμα να γινόμαστε στόχος επιθέσεων, είτε συμβατικών είτε ψηφιακών. Στο Ισραήλ, λοιπόν, λαμβάνουμε πολύ σοβαρά υπόψη τις κυβερνοεπιθέσεις, περιλαμβάνοντας ήδη από το 2003 τον κυβερνοχώρο στη στρατηγική μας για την εθνική ασφάλεια. Από τότε η χώρα έχει επιτύχει πολλά και παρόλο που είναι σήμερα μία από τις πιο τεχνολογικά ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου και στον κυβερνοχώρο, οι υποδομές ζωτικής σημασίας δεν έχουν πληγεί. Το πιο σημαντικό, όμως, βήμα για το Ισραήλ ήταν η διαπίστωση ότι κανείς δεν προστάτευε τους πολίτες, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τις υπηρεσίες υγείας και μεταφορών. Πέρα, όμως, από τις πολιτικές αποφάσεις μετατρέψαμε την κυβερνοασφάλεια σε επιχειρηματική ευκαιρία. Πάνω από 450 εταιρείες και νεοφυείς επιχειρήσεις ασχολούνται με την κυβερνοασφάλεια και αποφέρουν έσοδα δισεκατομμυρίων στη χώρα. Πολύ γρήγορα το Ισραήλ μεταμορφώθηκε από «χώρα των startups» σε «κράτος του κυβερνοχώρου». Σε συνεργασία με τα υπουργεία Οικονομικών και Εξωτερικών βρήκαμε νέες χρηματοπιστωτικές πλατφόρμες για τη στήριξη επιχειρήσεων στον κυβερνοχώρο. Η κυβέρνηση γνωρίζει το ρίσκο τέτοιων επενδύσεων, καθώς το 95% των startups αποτυγχάνει, όμως κοιτάει τη θετική πλευρά, δηλαδή ότι το 5% αυτών που θα επιτύχουν, μένει στο Ισραήλ και το κράτος έχει λαμβάνειν από τους φόρους. Κάτι ανάλογο πιστεύω ότι μπορεί να γίνει και στην Ελλάδα για να ανατρέψει τη φυγή των ταλαντούχων νέων της στο εξωτερικό.
– Τι πρέπει να κάνουν άλλες χώρες για να εγγυηθούν την ασφάλεια του κυβερνοχώρου και να αναπτύξουν τεχνολογίες στον κλάδο;
– Το πιο σημαντικό είναι η χώρα να έχει μια κυβερνοστρατηγική, να κάνει ανάλυση ρίσκου, να θέτει προτεραιότητες. Γι’ αυτό απαιτούνται ειδικές ρυθμίσεις, χρειάζονται νόμοι και φυσικά τα κατάλληλα άτομα για να αναλάβουν τέτοιου είδους αποστολές. Αναζητήσαμε ποιοι τομείς του ισραηλινού οικοσυστήματος μπορούσαν να μας βοηθήσουν και διαπιστώσαμε ότι ένας τέτοιος τομέας είναι η εκπαίδευση. Το δεύτερο πιο σημαντικό είναι το κεφάλαιο που θα διαθέσει η κυβέρνηση για την κυβερνοασφάλεια. Στην περίπτωση του Ισραήλ μιλάμε για 100 εκατ. δολάρια. Κάποιος μπορεί να πει ότι είναι πολλά, αλλά όλα είναι θέμα προτεραιοτήτων. Δεν θα πούμε εμείς ποια είναι η προτεραιότητά σας. Φανταστείτε ότι δύο από τις τράπεζές σας χρεοκόπησαν επειδή κάποιος «χάκαρε» το σύστημα. Θα ξεσπάσει χάος και η κυβέρνηση θα κληθεί να πληρώσει 300 εκατ. δολάρια. Γιατί να μην το έχεις προβλέψει; Εκτός από την υποστήριξη της βιομηχανίας και την εύρεση αξιόπιστων εταίρων, εξίσου σημαντικό είναι να δημιουργήσεις κίνητρα για τους νέους να μείνουν στη χώρα σου. Θέλουμε οι καλύτεροι να δουλεύουν για εμάς και γι’ αυτό προωθήσαμε ένα οικονομικό σχέδιο που τους επιτρέπει να εργάζονται για την κυβέρνηση αντί για την Google ή το Facebook.
– Το στοίχημα δηλαδή είναι η αλλαγή κουλτούρας σε θέματα ασφαλείας;
– Ακριβώς. Δεν μιλάμε απλά για τον κυβερνοχώρο, αλλά για να αλλάξουμε την κουλτούρα. Τα τελευταία 10 χρόνια έχουμε βάλει το θέμα του κυβερνοχώρου στα πανεπιστήμια, ενώ αρχίζουμε να μιλάμε γι’ αυτά τα ζητήματα σε παιδιά 10 ετών. Δεν έχουμε στόχο να γίνουν χάκερ, αλλά θέλουμε να έχουν επίγνωση ότι κάτι μπορεί να συμβεί. Ελπίζουμε ότι θα είναι υποψιασμένοι όταν λαμβάνουν ένα email ή ένα μήνυμα στο κινητό ή όταν διαβάζουν ένα άρθρο. Δεν είναι ανάγκη να γνωρίζουν τι είναι ακριβώς. Το μόνο που χρειάζεται είναι να ξέρουν ότι υπάρχει κάτι που λέγεται για παράδειγμα fake news και ότι μπορεί να επηρεάσει άμεσα τη ζωή τους.
Η συνεργασία
– Στο πλαίσιο της διευρυμένης συνεργασίας Ελλάδας – Ισραήλ, τον περασμένο Δεκέμβριο, το Ισραήλ, η Ελλάδα, η Κύπρος και οι ΗΠΑ υπέγραψαν τη συμφωνία συνεργασίας στον τομέα της κυβερνοασφάλειας. Πόσο μακριά μπορεί να πάει η σχέση Ελλάδας – Ισραήλ σε θέματα ασφάλειας και ποια είναι τα πιθανά σενάρια συνεργασίας με το Ισραήλ;
– Οταν μιλάμε για τον κυβερνοχώρο, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε οι χώρες-εταίροι είναι να μοιραστούμε τις ευαίσθητες πληροφορίες. Αν μας επιτεθούν στο Ισραήλ, θα βεβαιωθούμε ότι η Ελλάδα θα είναι η πρώτη χώρα που θα λάβει αυτή την πληροφορία, ενώ αν έχουμε βρει ήδη ένα «αντίδοτο», πρέπει επίσης να το μοιραστούμε. Οι σχέσεις Ελλάδας και Ισραήλ είναι εξαιρετικές, εξελίσσονται και θα γίνουν ακόμη πιο στενές στο μέλλον. Εκτιμώ δε ότι υψηλόβαθμα στελέχη στη χώρα σας αναγνωρίζουν τη σημασία των θεμάτων κυβερνοασφάλειας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν έχουν την ίδια εμπειρία και τεχνογνωσία που έχουμε εμείς και γι’ αυτό πρέπει να συνεργαστούμε. Στον κυβερνοχώρο, εξάλλου, οι διεθνείς διασυνδέσεις είναι το παν. Πιστεύω, όμως, ότι τον πρώτο λόγο πρέπει να έχουν η κυβέρνηση και οι ελληνικές εταιρείες. Οπως είπαμε χρειάζεται να αναπτυχθεί μια κουλτούρα γύρω από τον κυβερνοχώρο. Απαιτείται σχεδιασμός αλλά και πολλή δουλειά.