Η ποιότητα των ΕΛΠΕ ως επιχείρησης δεν ήταν τελικά αρκετή για να υπερνικήσει τα εμπόδια που έθεσε στη διαδικασία πώλησης η ιδεοληπτική εμμονή της κυβέρνησης να διατηρήσει το κράτος ειδικά «προνόμια» στην εταιρεία και μετά την είσοδο στρατηγικού επενδυτή.
Υστερα από… ωδίνες που διήρκεσαν 12 μήνες, ο διαγωνισμός πώλησης του 50,1% των ΕΛΠΕ κατέληξε άγονος, καθώς καμία από τις δύο κοινοπραξίες δεν υπέβαλε δεσμευτική προσφορά. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι στις επιστολές τους προς το ΤΑΙΠΕΔ, με τις οποίες ανακοίνωσαν επισήμως πως δεν θα καταθέσουν προσφορά (οι σύμβουλοί τους είχαν ανεπισήμως ενημερώσει από το πρωί), υπογράμμιζαν πως τα ΕΛΠΕ είναι εξαιρετική εταιρεία με πολύ καλές προοπτικές.
Τι οδήγησε σε αυτή την απόφαση; Σύμφωνα με πηγές από την πλευρά των ενδιαφερόμενων κοινοπραξιών, τρεις είναι οι βασικοί παράγοντες:
1. Η κυβέρνηση επέμεινε να περιληφθούν στη συμφωνία πώλησης (SPA) όροι και δικαιώματα βέτο του κράτους που «είναι ασυνήθιστοι» σε τέτοιου είδους συμφωνίες, καθώς επηρεάζουν σημαντικά τη διαχείριση της εταιρείας στο μέλλον από έναν μέτοχο μειοψηφίας.
2. Το υπουργείο Ενέργειας, προκειμένου να «περάσει» πιο εύκολα η αποκρατικοποίηση των ΕΛΠΕ στο κομματικό ακροατήριο του ΣΥΡΙΖΑ, επέμεινε να διατηρήσει το δημόσιο το 51% των μετοχών της εταιρείας έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Επίσης, απαίτησε να περιληφθεί ως όρος στο SPA πως ο νέος μέτοχος, που θα έχει το 49% των μετοχών, θα καλύπτει υποχρεωτικά το 49% των δαπανών για έρευνες, γεωτρήσεις κ.λπ. Ουσιαστικά, το Δημόσιο θα αποφασίζει πού θα κάνουν εξορύξεις τα ΕΛΠΕ και υποχρεωτικά ο νέος επενδυτής θα καλύπτει το 49% της δαπάνης. Οι ενδιαφερόμενοι είχαν καταστήσει σαφές πως δεν ενδιαφέρονται για τις εξορύξεις και αντιπρότειναν είτε να κρατήσει το 100% το Δημόσιο είτε να πάρουν και σε αυτή την εταιρεία το 51% ώστε να αποφασίζουν αυτοί για τη στρατηγική της.
3. Οι εξελίξεις στην Αλγερία με την παραίτηση του προέδρου της χώρας, Αμπντελαζίζ Μπουτεφλίκα, έβγαλαν εκτός παιχνιδιού την κρατική Sοnatrach που διεκδικούσε τα ΕΛΠΕ σε κοινοπραξία με τη Vitol και μέχρι και την περασμένη εβδομάδα εμφανιζόταν ως ο πιο ζεστός υποψήφιος, διαθέσιμος μάλιστα να προσφέρει υψηλό τίμημα.
Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, και οι επενδυτές από την άλλη πλευρά έθεταν όρους που εύλογα απορρίφθηκαν. Για παράδειγμα, ζητούσαν να περιληφθεί στο SPA ότι θα έχουν ουσιαστικά το μονοπώλιο στην προμήθεια των ΕΛΠΕ με αργό πετρέλαιο. Η απαίτησή τους απορρίφθηκε από τους υφιστάμενους μετόχους (όμιλο Λάτση, Δημόσιο).
Η επενδυτική απροθυμία που εισέπραξε η πλέον εμβληματική ιδιωτικοποίηση του προγράμματος του ΤΑΙΠΕΔ ήρθε να τραυματίσει βαριά το επενδυτικό αφήγημα στον τομέα της ενέργειας που άρχισε να ξεδιπλώνει ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας με αφορμή τη συμφωνία των Πρεσπών. Ως ένα ιδιαίτερα αρνητικό μήνυμα για την κυβέρνηση και το επενδυτικό κλίμα της χώρας εισέπραξε η αγορά ενέργειας την αποτυχία του διαγωνισμού, δεδομένου ότι «τα ΕΛΠΕ δεν είναι ΤΡΑΙΝΟΣΕ, αλλά η αφρόκρεμα όχι μόνο των δημοσίων επιχειρήσεων αλλά συνολικά του εγχώριου επιχειρείν», όπως σχολιάζει χαρακτηριστικά παράγων της αγοράς. Η εξέλιξη καταγράφεται ως αποτυχία και για το ΤΑΙΠΕΔ, καθώς ξεκίνησε με υψηλές φιλοδοξίες το εγχείρημα της αναζήτησης στρατηγικού επενδυτή –και δικαίως– δεδομένου του μεγέθους, της στρατηγικής θέσης και της οικονομικής κατάστασης των ΕΛΠΕ, αλλά δεν κατάφερε να εισπράξει ούτε καν προσφορές με χαμηλό τίμημα. Το ΤΑΙΠΕΔ δημοσιοποίησε με μια αμήχανη ανακοίνωση χθες τα αποτελέσματα της διαγωνιστικής διαδικασίας, αναφέροντας χαρακτηριστικά τα εξής: «Για λόγους που αφορούν τους ίδιους τους υποψήφιους επενδυτές και πρόσφατες εξελίξεις στο διεθνές περιβάλλον, οι οποίες επηρεάζουν τις κοινοπραξίες, δεν κατατέθηκαν δεσμευτικές προσφορές από τα επενδυτικά σχήματα που συμμετείχαν στη δεύτερη φάση του διαγωνισμού για την απόκτηση 50,1% του μετοχικού κεφαλαίου των Ελληνικών Πετρελαίων (από κοινού πώληση από το ΤΑΙΠΕΔ και την Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A.). Το διοικητικό συμβούλιο του ΤΑΙΠΕΔ θα συγκληθεί άμεσα για να εξετάσει τα επόμενα βήματα». Η επόμενη μέρα είναι το μεγάλο ζητούμενο πρωτίστως για την κυβέρνηση, που έχει δεσμευθεί έναντι των πιστωτών για την είσοδο στρατηγικού επενδυτή στα ΕΛΠΕ αλλά και συνολικά για τα εμπλεκόμενα μέρη, με τον όμιλο Λάτση να επανεξετάζει τα σχέδιά του με βάση τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται. Ερώτημα που θα απαντηθεί την Παρασκευή είναι και το πώς θα αξιολογήσει το Eurogroup, που συνεδριάζει στο Βουκουρέστι, την εξέλιξη αυτή.