Μπορείτε να φανταστείτε έναν αυτοκινητόδρομο όπου θα κινούνται πλήρως αυτοματοποιημένα οχήματα χωρίς οδηγό; Οπου δεν θα υπάρχουν λωρίδες κυκλοφορίας, αλλά τα οχήματα δεν θα συγκρούονται, καθώς θα είναι διασυνδεδεμένα μεταξύ τους με πλήθος αισθητήρων; Κι όμως, όσο κι αν φαίνονται περίεργα –και ίσως λίγο τρομακτικά– όλα αυτά, αφορούν το μέλλον των μετακινήσεων στον δρόμο. Γι’ αυτό ερευνητικά ινστιτούτα έχουν στρωθεί στη δουλειά για να εξετάσουν πώς θα λειτουργούν οι δρόμοι στην εποχή του γενικευμένου αυτοματισμού, με ασφάλεια και (λογική) ταχύτητα. Μια ερευνητική ομάδα που κάνει πρωτότυπη δουλειά σε αυτό τον τομέα βρίσκεται στο Πολυτεχνείο Κρήτης, στο Εργαστήριο Δυναμικών Συστημάτων και Προσομοίωσης, με επικεφαλής τον καθηγητή Μάρκο Παπαγεωργίου.
Μάλιστα, η πρόταση TrafficFluid του κ. Παπαγεωργίου επιλέχθηκε πρόσφατα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ερευνας (ERC) μεταξύ των προγραμμάτων που έλαβαν το Advanced Grant, με χρηματοδότηση 2.495.000 ευρώ για την επόμενη πενταετία. Πρόκειται για σημαντική διάκριση, για έρευνα σε τομείς αιχμής. Η επιτυχία του κ. Παπαγεωργίου είναι ακόμα μεγαλύτερη, καθώς είναι η δεύτερη φορά, και μάλιστα συνεχόμενη, που επιλέγεται από το ERC. Είχε προηγηθεί το πενταετές πρόγραμμα TRAMAN21.
Ποια είναι η βασική ιδέα του TrafficFluid; «Κινούμαστε προς την αυτοματοποίηση των αυτοκινήτων, τα οποία ταυτόχρονα θα είναι και πλήρως συνδεδεμένα μεταξύ τους. Τα συνδεδεμένα και αυτοματοποιημένα οχήματα (CAVs) θα έχουν τη δυνατότητα, μέσω αισθητήρων, να “βλέπουν” 360 μοίρες, κάτι που δεν μπορεί να κάνει ο άνθρωπος. Αυτό θα αλλάξει τον τρόπο κίνησης των οχημάτων. Οι λωρίδες κυκλοφορίας καθιερώθηκαν για να διευκολύνουν τους οδηγούς, καθώς όντας σε μια λωρίδα κυκλοφορίας είναι αρκετό να κοιτούν κυρίως μπροστά. Ετσι, όμως, “χάνεται” πολύς χώρος στον αυτοκινητόδρομο, γιατί οι λωρίδες έχουν μεγαλύτερο πλάτος από τα Ι.Χ. αυτοκίνητα. Επίσης, σήμερα το όχημα υποχρεώνεται να προσαρμόζεται στην ταχύτητα του προπορευόμενου, κόβοντας ταχύτητα», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Παπαγεωργίου.
Το TrafficFluid θα εξετάσει πώς θα οργανωθούν οι δρόμοι χωρίς λωρίδες κυκλοφορίας, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί η κυκλοφοριακή συμφόρηση, που επιβαρύνει την οικονομική και κοινωνική ζωή και το περιβάλλον. «Θα μελετήσουμε πώς μπορεί να πραγματοποιείται με ασφάλεια η κίνηση των συνδεδεμένων και αυτοματοποιημένων οχημάτων σε δρόμους χωρίς λωρίδες. Επιπλέον, θα βρούμε τρόπους για το πώς τα αυτοκίνητα που ακολουθούν θα μπορούν να “σπρώξουν” τα προπορευόμενα, μέσω των αισθητήρων τους, ζητώντας αύξηση της ταχύτητας ή χώρο για να περάσουν», σημειώνει ο κ. Παπαγεωργίου. Με αυτό τον τρόπο, λένε οι εμπνευστές του TrafficFluid, θα γίνει δυνατό για πρώτη φορά μετά την εφεύρεση του αυτοκινήτου όχι μόνο να περιγράψει ή να μοντελοποιήσει την κυκλοφορία, αλλά να τη σχεδιάσει κατά τον βέλτιστο τρόπο, ως τεχνητό ρευστό.
Σύμφωνα με τον κ. Παπαγεωργίου, η πορεία προς την πλήρη αυτοματοποίηση της οδήγησης είναι αναπότρεπτη. Το μόνο ερώτημα είναι ο χρόνος που θα χρειαστεί. «Είναι όπως όταν περάσαμε από τα κάρα στα αυτοκίνητα. Για μία περίοδο υπήρξε συνύπαρξη, αλλά σύντομα τα αυτοκίνητα κυριάρχησαν απόλυτα. Το βασικά οφέλη του αυτόνομου οχήματος είναι η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα, σε συνδυασμό με την αποδέσμευση του ανθρώπου από την οδήγηση», σημειώνει.
Αυτόματα συστήματα εισάγονται ήδη στα αυτοκίνητα, τα οποία κατηγοριοποιούνται από το επίπεδο 0 (αυτόματη ενεργοποίηση φρένων ή προειδοποίηση για έξοδο από τη λωρίδα κυκλοφορίας) έως το επίπεδο 5, όπου υπάρχει δυνατότητα για αυτόνομη κίνηση του οχήματος χωρίς παρεμβολή οδηγού. «Ολες οι εταιρείες δοκιμάζουν αυτοματοποιημένα οχήματα που έχουν διανύσει εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα, με εντυπωσιακά και ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Βεβαίως απαιτούνται βελτιώσεις, κυρίως για την κίνηση στις πόλεις. Μάλιστα, είναι χαρακτηριστικό πως στη νέα εποχή του αυτοκινήτου πρωτοστατούν εταιρείες πληροφορικής ή καινοτομίας και όχι κλασικές αυτοκινητοβιομηχανίες, γιατί το πιο σημαντικό θα είναι τα ηλεκτρονικά συστήματα και όχι τα μηχανικά μέρη», συμπληρώνει ο κ. Παπαγεωργίου.
Σημαντική ώθηση έδωσε το TRAMAN 21. Οπως μας είπε ο επικεφαλής του προγράμματος, «έχει παρατηρηθεί πως στα αυτοματοποιημένα οχήματα βάζουμε πιο συντηρητικές παραμέτρους. Για παράδειγμα, όταν θέλουμε να κλειδώσουμε μια απόσταση από το προπορευόμενο όχημα συνήθως ορίζουμε μεγαλύτερη απόσταση απ’ ό,τι εάν οδηγούσαμε χειροκίνητα. Σε ώρες αυξημένης κίνησης, οι ρυθμίσεις αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε συμφόρηση. Αναζητήσαμε τρόπους υπολογισμού της κυκλοφοριακής ροής και παρέμβασης για άρση των προβλημάτων».