Η πέτρα, το πνεύμα, η φλόγα και η Παναγία

Η πέτρα, το πνεύμα, η φλόγα και η Παναγία

4' 9" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Τις ώρες που η Παναγία των Παρισίων καιγόταν ανεξέλεγκτα και ο μαύρος πύργος καπνού αναζωπύρωνε τη θλίψη και τον φόβο για την καταστροφή, όταν ουδείς γνώριζε την τύχη των αριστουργημάτων, των κειμηλίων αλλά και των πυροσβεστών εντός του κτιρίου, οι πιστοί άρχισαν να συρρέουν προς το σημείο. Ο καθένας χωριστά ενσωματώθηκε στο πλήθος· κάποιοι προσεύχονταν γονατιστοί, άλλοι έψελναν «Χαίρε, Μαρία». Τα πρόσωπα φωτισμένα από τις φλόγες, ο ύμνος που στήθηκε ως τοίχος εναντίον του φόβου και της απελπισίας, ως συμπαράσταση και αφοσίωση στην Παναγία και στον ναό της, παρέπεμπαν σε άλλες εποχές, σε άλλες περιοχές σήμερα, σε άλλες στιγμές φορτισμένες με συγκίνηση και πίστη. Παρέπεμπαν – αλλά και δημιουργούσαν τη δική τους στιγμή προσωπικής και ιστορικής σημασίας. Η απειλή που αντιμετώπισε ένα σύμβολο τόσο οικείο και τόσο σημαντικό για τους Γάλλους, αλλά και για ολόκληρη την ανθρωπότητα, ανέδειξε την ουσία και της πίστης και της σχέσης μας με την ύλη: κάτι είναι σημαντικό όταν η δική μας ανάγκη, το δικό μας βλέμμα το καθιστούν σημαντικό. Οταν το ατομικό και το συλλογικό μας πνεύμα δίνουν ζωή στην πέτρα, στο ξύλο, στο λείψανο, όταν αντλούμε δύναμη και θάρρος από τα αντικείμενα επειδή εμείς και οι πρόγονοί μας τα χρίσαμε σύμβολα κάτι σημαντικότερου από εμάς.

Η ανάγκη να αντικρίσουμε το θείο μέσα από τα έργα ανθρώπων δεν γεννήθηκε με τον χριστιανισμό ούτε είναι μοναδική στον δυτικό πολιτισμό. Τα προϊστορικά γλυπτά που έφθασαν στις ημέρες μας δείχνουν τη σύνθεση, την ώσμωση ύλης και πνεύματος μέσω της τέχνης. Ο Ηραΐσκος, νεοπλατωνικός φιλόσοφος του 5ου αιώνα μ.Χ., λέγεται ότι μπορούσε να διακρίνει ποια αγάλματα «κατοικούνταν» από τη θεότητα που απεικόνιζαν και ποια ήταν «κενά». Η χριστιανική πίστη βασίζεται στη συνύπαρξη του θείου με το ανθρώπινο, του πνεύματος με την ανθρώπινη ύλη. Ο Χριστός, οι άνθρωποι που ανακηρύχθηκαν άγιοι, τα λείψανα, οι εικόνες, τα κειμήλια, η φλόγα του κεριού βρίσκονται στο σημείο αφής της πίστης. Πέρα από τις πολιτικές σκοπιμότητες των πρωταγωνιστών, η Εικονομαχία του 8ου και του 9ου αιώνα αφορούσε ουσιαστικά την αντίληψη των χριστιανών για την ύλη και την ανθρώπινη διάσταση του Χριστού.

Οι εκκλησίες, από την πιο ταπεινή έως τον Αγιο Πέτρο και την Αγία Σοφία, είναι το σπίτι του Θεού και καταφύγιο των ανθρώπων από τον φόβο και τον πόνο. Τις ώρες που καιγόταν η Παναγία των Παρισίων, είδαμε πως οι άνθρωποι μπορούν να δημιουργήσουν έναν χώρο παρηγοριάς, αντίστασης, αφοσίωσης και ελπίδας οπουδήποτε – στην άκρη του δρόμου, σε ένα κελί, στην έρημο. Η ουσία της εκκλησίας, η συνάντηση ανθρώπων. Αυτή τη συγκίνηση, τη συμμετοχή σε κάτι μεγαλύτερο, εξέφραζαν και οι μεγιστάνες που προσέφεραν εκατοντάδες εκατομμύρια για την αποκατάσταση της Νοτρ Νταμ, αυτή τη συγκίνηση αισθάνθηκαν και πολλοί που συμμετείχαν σε διαδικτυακούς εράνους υπέρ της αποκατάστασης ζημιών σε έξι εκκλησίες μαύρων στον Νότο των ΗΠΑ που πυρπολήθηκαν τις προηγούμενες εβδομάδες. Μετά τη φωτιά στην Παναγία, οι δωρεές για αυτές εκτοξεύθηκαν στο 1,8 εκατ. δολάρια (από 159.000 δολάρια) εντός 36 ωρών. «Εκαψαν ένα κτίριο», είπε ο αιδεσιμότατος Χάρι Τζ. Ρίτσαρντ για τους άγνωστους δράστες. «Δεν έκαψαν, όμως, το πνεύμα μας».

Ενώ ο πρόεδρος Μακρόν ζήτησε οι ζημιές στον καθεδρικό ναό του Παρισιού να αποκατασταθούν μέσα σε πέντε χρόνια, παραμένει άγνωστο το διάστημα που αυτός θα παραμείνει κλειστός. Οι Αρχές σκέφτονται να κατασκευάσουν έναν «εφήμερο καθεδρικό ναό» από ξύλο μπροστά από τον πληγωμένο πέτρινο ναό, για τις ανάγκες της ενορίας και για όσους θέλουν να προσκυνήσουν εκεί. Με το συγκινησιακό φορτίο που θα σηκώνει έως την αποκατάσταση της Παναγίας, πιθανότατα το όποιο κατασκεύασμα θα αποκτήσει τη δική του «ιερή» θέση στο Παρίσι. Ας μην ξεχνάμε ότι και ο πολυαγαπημένος πύργος του Αϊφελ ως προσωρινή κατασκευή προοριζόταν. Αυτό που έδειξε η φωτιά της 15ης Απριλίου είναι ότι η πόλη αυτή, ο χώρος αυτός, έχει το χάρισμα να παράγει συγκίνηση και την αίσθηση της επαφής μας με κάτι όμορφο και σημαντικό. Ο ναός της Παναγίας των Παρισίων είναι πανέμορφος και σημαντικότατο παράδειγμα γοτθικής αρχιτεκτονικής, αλλά δεν είναι ο μοναδικός τέτοιος ναός στην Ευρώπη. Η φήμη του ενισχύεται και από τον ρόλο που διαδραμάτισε στη λογοτεχνία και στην Ιστορία αλλά και από την τοποθεσία του. Δεσπόζει πάνω από τον Σηκουάνα και στον ορίζοντα. Με τα πέτρινα τόξα του, τους πύργους και το βέλος (που καταστράφηκε) είναι ριζωμένος βαθιά στη γη αλλά και σε συνεχή διάλογο με τον ουρανό· κάνει τον θεατή, τον τουρίστα, τον προσκυνητή, να αισθάνεται και μικρός και κοινωνός ενός συλλογικού εαυτού που διασχίζει αιώνες και χώρους.

Αυτό προσδοκούσαν, σε αυτό το δέος επένδυαν, όσοι σχεδίασαν, όσοι έχτισαν τέτοια κτίρια, όποια και αν ήταν η πίστη τους, όπου και αν έχτιζαν. Αυτό το δέος αισθάνεται ο καθένας που προσπαθεί να βρει τη θέση του σε ένα σύμπαν που αρχίζει με το φως της γέννησης και οδηγεί στο μεγάλο άγνωστο του θανάτου. Αυτό το δέος επιχειρούμε να διαχειριστούμε, είτε αγκαλιάζοντας την πίστη των προγόνων, είτε κάποια άλλη, είτε καμία. Η συγκίνηση για την Παναγία των Παρισίων μας θυμίζει ότι η ανάγκη για πνευματική στέγη, για συλλογικές τελετές αναβλύζει από μέσα μας και πλημμυρίζει τον κόσμο. Για να κάνουμε τον φόβο ελπίδα, την πέτρα πνεύμα, το πνεύμα πέτρα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή