Μια διαφορετική αυτοβιογραφική αφήγηση

Μια διαφορετική αυτοβιογραφική αφήγηση

3' 4" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΣΤΕΛΙΟΣ ΝΕΣΤΩΡ

Το Συναξάρι μου

εκδ. Πατάκη, σελ. 523

Ο απόλογος του Στέλιου Νέστορος έχει μια ενδεικτική του συγκεκριμένου ανθρώπου διαφορά από τις συνήθεις αυτοβιογραφικές αφηγήσεις: πρωτεύοντα ρόλο δίνει σταθερά στη δράση του ως πολίτη της Θεσσαλονίκης, της Ελλάδας και του κόσμου και πολύ μικρότερο στον ιδιωτικό του βίο. Αυτό δεν το κάνει διακηρυκτικά, αλλά αντίθετα με μια, θα έλεγε κανείς, φυσική συστολή – σαν να το θεωρεί αδιακρισία προς τον αναγνώστη να δώσει λεπτομερειακή εικόνα του ιδιωτικού. Γίνεται φανερό ότι η δημόσια δράση του, πολυσχιδής, πολιτική, πολιτιστική σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, αποτελεί τον αποχρώντα λόγο ύπαρξης του βιβλίου, κάτι σαν οφειλόμενη κατάθεση. Ξεδιπλώνει τις πτυχές της, στη βάση του ότι αυτό που ενδιαφέρει τον κόσμο σε ένα αυτοβιογραφικό χρονικό είναι η δημόσια δράση του αφηγητή.

Δύο πράγματα έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο για να αναδειχτεί ο συγγραφέας σε πρόσωπο σημαντικής επιρροής και ακόμα ευρύτερης αποδοχής. Το πρώτο υπήρξε η αδιάκοπα συνεπής στάση του απέναντι στους δικτάτορες (που του στοίχισε πεντέμισι χρόνια στη φυλακή, από τις πλέον μακροχρόνιες ποινές που εξέτισε κανείς στη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών). Το δεύτερο ήταν πάλι ζήτημα συνέπειας, αυτή τη φορά στις αρχές της δημοκρατίας κατά τη μεταπολίτευση. Ο Νέστωρ πίστευε αμετακίνητα στην πραγματική και όχι μεταμφιεσμένη δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα και τα είδη εξουσίας που διαχειρίζονταν οι πολιτικοί. Αυτή η συνέπεια μπορεί να του δαψίλευσε την εκτίμηση του κόσμου, αλλά είχε ως επίπτωση την πολιτική περιθωριοποίηση και τον συνεπαγόμενο αποκλεισμό από θέσεις εξουσίας που θα του προσφέρονταν αφειδώλευτα αν ήταν ένας ευέλικτος πολιτικός με αντιστασιακές δάφνες στο βιογραφικό του και την ευχέρεια να βαριακούει και να παραβλέπει.

Η δομή του βιβλίου είναι τριμερής, με την εξιστόρηση χρονολογικά, σε γραμμική εξέλιξη. Το πρώτο μέρος, που καλύπτει περίπου το ένα πέμπτο του βιβλίου, αναφέρεται στα παιδικά του χρόνια στην Κατοχή, στα εφηβικά, στις σπουδές στο Πανεπιστήμιο, στα μεταπτυχιακά στις ΗΠΑ. Στο δεύτερο μέρος (1960-1973) περιγράφονται λιτά, στεγνά αλλά απολύτως εύηχα και ανάγλυφα τα χρόνια που οδήγησαν στη Δικτατορία και η περίοδος της χουντικής τρομοκρατίας. Στο τρίτο και τελευταίο (1973-2013), ξεδιπλώνεται η πολιτεία του μετά την αποφυλάκιση και η μεταπολιτευτική δράση του στην ελληνική πολιτική σκηνή.

Πέρα όμως από την πολιτική, ο Στέλιος Νέστωρ ξεχώρισε ως ακτιβιστής με την ακούραστη και εθελοντική προσφορά του σε θεσμούς με ανθρωπιστικό έργο: Ανάμεσα σε άλλα υπήρξε ιδρυτικό μέλος του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας (1975) και μοναδικό ελληνικό μέλος της Διεθνούς Εκτελεστικής Επιτροπής της (1981) με δράση σε κάθε γωνιά του κόσμου, εμπνευστής και ιδρυτικό μέλος της Ανθρωπιστικής Aμυνας, ομάδας που συνέλεγε και αδιαμεσολάβητα, αυτοπροσώπως επέβλεπε τη διανομή τροφίμων, ρουχισμού και φαρμακευτικού υλικού για τους αμάχους και πρόσφυγες των «ειρηνευτικών» βομβαρδισμών στο Κόσοβο (1999).

Η προσφορά του ειδικότερα στη γενέθλια πόλη, με μακροχρόνιες εθελοντικές θητείες, επικεντρώθηκε στο Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (1997-2004) και στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (1993-2013). Στο εκφραστικό μέρος, εκείνο που εντυπωσιάζει είναι πόσο λίγο έως διόλου συναισθηματική είναι μια αφήγηση ανακρίσεων, βασανιστηρίων και πολυετούς εγκλεισμού στις φυλακές της χούντας. Ωστόσο, η απουσία συναισθηματισμού δεν μειώνει, αλλά αντίθετα αυξαίνει τη φόρτιση του ζοφερού περιεχομένου καθηλώνοντας τον αναγνώστη. Κάτι που ενισχύει την εκφραστική δύναμη του κειμένου είναι ο καλοσχηματισμένος μικροπερίοδος λόγος.

Διαβάζεις και το ενδιαφέρον μεγαλώνει διαρκώς από τη λιτή ακριβολογία που, όμως, διαθέτει θερμοκρασία και ελεγχόμενα αύξουσα ορμή – αποτέλεσμα όχι μόνον της πλοκής, αλλά και της λακωνικής έκφρασης. Με άλλα λόγια ο Νέστωρ, ενώ είναι διαπρεπής δικηγόρος, δεν έχει ίχνος δικηγορικής πρόζας στο λόγο του: καμιά μακροπερίοδη φράση, διόλου, σχεδόν, υποτακτική ή περίπλοκη σύνταξη, αλλά, αντίθετα, υποδειγματική οικονομία. Για όσους έχουν διαβάσει το προηγούμενο, ειδικού θέματος βιβλίο του για τις Δικηγορικές Εταιρείες αυτό δεν είναι καινούριο. Ετσι και τώρα, που απευθύνεται στο ευρύ κοινό, και πάλι αψιμυθίωτο, συμπαγές και στέρεο, παραδίδει το χρονικό ενός δικαιωμένου βίου.

* Καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή