Μπορεί να διατηρηθεί αιώνια η εφήμερη ομορφιά της εαρινής πανδαισίας από το ολάνθιστο Περιβόλι της Παναγίας; Μπορεί, μας δείχνει η έκθεση «Herbarium» (αποξηραμένα φυτά) που φέρνει στη Θεσσαλονίκη τα ανοιξιάτικα χρώματα της Αθωνικής Χερσονήσου. Ροζ ανεμώνες (Anemone pavonina Lam 62), κροκί στερνμπέργκια (κρόκοι του φθινοπώρου), λευκοί νάρκισσοι (narcissus tazetta L.08), μωβ δρακοντιές (Dracunculus vulgaris Schott), βολβοειδή και φιδόχορτα, βότανα και ταπεινά αγριολούλουδα που συνέλεξε απo τις αγιορείτικες πλαγιές ο Αντώνης Βασιλειάδης αναδεικνύουν μια άγνωστη στο ευρύτερο κοινό πτυχή της Αθωνικής Πολιτείας στη νέα έκθεση της Αγιορείτικης Εστίας «Ο φυτικός πλούτος της Χερσονήσου του Αγίου Ορους».
Το σπουδαιότερο κύτταρο του ορθόδοξου μοναχισμού, με αδιάκοπη ιστορική πορεία χιλίων και πλέον ετών, δεν είναι μόνο προσκυνηματικός τόπος. Η μοναδικότητα του φυσικού περιβάλλοντος προσελκύει περιπατητές και φυσιολάτρες, βοτανολόγους και δασολόγους ερευνητές από κάθε γωνιά της γης. Δασωμένη από τα χαμηλά υψόμετρα με αειθαλή πλατύφυλλα και στα πιο ψηλά με καστανοδάση, δρυοδάση, οξιές, έλατα κ.ά, η χερσόνησος είναι ένας ευλογημένος τόπος.
Περισσότερα από 1.450 είδη και υποείδη φυτών, μεταξύ αυτών 24 σπάνια ενδημικά, έχουν καταγραφεί στη χλωρίδα του Αγίου Oρους, αριθμός που αποτελεί το 1/4 περίπου των φυτών της ελληνικής χλωρίδας, επισημαίνουν οι επιστήμονες-συνεργάτες της έκθεσης δρ Στέφανος Διαμαντής, δασολόγος-φυτοπαθολόγος, ερευνητής του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών, και ο δρ Γεώργιος Φωτιάδης, καθηγητής Δασικής Βοτανικής στο ΤΕΙ Καρπενησίου.
Sternbergia lutea.
O φυτικός πλούτος, εξηγούν, οφείλεται στη γεωγραφική του θέση, στη σχετική απομόνωση της χερσονήσου, στη μεγάλη ποικιλία γεωλογικών σχηματισμών και πετρωμάτων, στο πολυσχιδές ανάγλυφο του εδάφους, στο μωσαϊκό των κλιματικών τύπων και, κυρίως, στην έλλειψη βοσκής ζώων νομαδικής κτηνοτροφίας.
Μολονότι βρίσκεται στο κέντρο του Βορείου Αιγαίου οι εναλλαγές στο τοπίο και τα διαφορετικά μικροκλίματα, από τη θάλασσα έως την κορυφή του Αθω, στα 2.033 μ., δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για να ευδοκιμήσουν διαφορετικά είδη βλάστησης και χλωρίδας. «Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μια τόσο περιορισμένη λωρίδα γης, έκτασης 40 x 12 χλμ. αναπτύσσονται 1.500 είδη φυτών, όταν η ελληνική χλωρίδα αριθμεί 6.500 είδη», επισημαίνει ο κ. Διαμαντής.
Στο Περιβόλι της Παναγίας συναντάει κανείς μεσογειακά, βαλκανικά, ευρωπαϊκά, ευρωσιβηρικά, ανατολικά είδη, από τα οποία υπερέχουν εκείνα της Ανατολικής Μεσογείου. «Αρκετά ενδημικά υπάρχουν μόνο στη Χερσόνησο του Αθω και πουθενά αλλού στον κόσμο», λέει ο κ. Φωτιάδης. Στην κορυφή του Aθω (2.033 μ.) ανθίζει τον Αύγουστο η «βιόλα άθωα» (Viola athois), είδος βιολέτας, ενώ πολλά και σπάνια, βαφτισμένα με ονομασίες από την Αθωνική Πολιτεία, αναπτύσσονται κυρίως στη νότια πλευρά στα 1.500 μ. Εκεί φυτρώνουν μεταξύ άλλων το αρωματικό Satureja athoa, το Crepis athoa (είδος αγριοραδικιού), η Centaurea athoa, o Astragalus monachorum (από το μοναχός), το Silene orphanidis, συγγενικό του αγριογαρίφαλου (προς τιμήν του βοτανολόγου Ορφανίδη).
Οι μοναχοί, ως προστάτες της φυσικής κληρονομιάς, όχι μόνο συνέδεσαν τον φυτικό πλούτο με την πνευματική τους υπόσταση, αλλά και τον αναδεικνύουν. Θεματοφύλακας αυτού είναι η Αγιορειτική Βοτανοθήκη, για την οποία ο επιμελητής της Αντώνης Βασιλειάδης συγκεντρώνει, επεξεργάζεται και «εγκλωβίζει» σε πλεξιγκλάς σπάνια φυτά και λουλούδια. Διατηρεί έτσι τη ζωντάνια των χρωμάτων, τη λεπτή υφή και τη σύνθεση των λουλουδιών στο διηνεκές. Αυτό το εαρινό συναξάρι της Αγιορείτικης Βοτανοθήκης μεταφέρει στον έξω κόσμο λίγη από την ομορφιά της Αθωνικής Χερσονήσου.
Η έκθεση «Ο φυτικός πλούτος της Χερσονήσου του Αγίου Ορους» θα διαρκέσει έως τις 15 Ιουνίου.