Tην ώρα που η κυβέρνηση προαναγγέλλει φορολογικές ελαφρύνσεις και κοινωνικές παροχές αμέσως μετά το Πάσχα, στοχεύοντας ευθέως στην επικείμενη εκλογική αναμέτρηση, οι Bρυξέλλες βάζουν φρένο στις προσδοκίες που καλλιεργεί με επιχείρημα την ύπαρξη μεγάλου δημοσιονομικού χώρου. Κι αυτό, γιατί θεωρούν ότι τα υπερπλεονάσματα είναι έως ένα βαθμό αποτέλεσμα υποεκτέλεσης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).
Οπως σχολιάζουν ευρωπαϊκές πηγές, οι θεσμοί δεν επικροτούν μια τέτοια τακτική. Δεν τη βλέπουν πλέον ως επιτυχία, αλλά ως πηγή προβληματισμού. Τονίζουν, μάλιστα, ότι την ίδια ώρα που η κυβέρνηση εμφανίζει υπερπλεονάσματα, χάρη στην περικοπή του ΠΔΕ και την επιβολή αχρείαστων φόρων, δεν είναι σε θέση να μηδενίσει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του κράτους σε ιδιώτες.
«Η Ελλάδα χρειάζεται να μειώσει τη φορολογία της, αλλά όχι με το να κόβει δημόσιες επενδύσεις», υποστηρίζει, μιλώντας στην «Κ», Ευρωπαίος αξιωματούχος, που είναι προβληματισμένος για τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση πέτυχε αυτό το ιδιαίτερα υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα.
Το πλεόνασμα, ωστόσο, έδωσε φτερά στην κυβέρνηση, που έσπευσε, χθες κιόλας, την επομένη της ανακοίνωσης της Eurostat, να πραγματοποιήσει σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου υπό τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, με συμμετοχή του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου και του αναπληρωτή υπουργού Γιώργου Χουλιαράκη, προκειμένου να εξεταστούν τα μέτρα που θα ανακοινωθούν μετά το Πάσχα. Πηγή του υπουργείου Οικονομικών μίλησε χθες, μετά τη σύσκεψη, για άμεσες παροχές, μέρος των οποίων θα είναι μόνιμου χαρακτήρα και ένα άλλο μέρος εφάπαξ. Στο πλαίσιο αυτό η ίδια πηγή είπε ότι εξετάζεται η επαναφορά του μέτρου της έκπτωσης φόρου για όσους φορολογουμένους εξοφλούν εφάπαξ την οφειλή τους, ως ένα είδος επιβράβευσης των οικονομικώς συνεπών πολιτών.
Η ίδια πηγή χαρακτήρισε, μάλιστα, «δομικό πρόβλημα» τις συνεχείς αστοχίες του προϋπολογισμού και την επίτευξη υπερπλεονασμάτων, για να καταλήξει, ωστόσο, στο βολικό συμπέρασμα ότι στον βαθμό που είναι μόνιμο ένα μέρος των υπερπλεονασμάτων αυτών, δημιουργεί περιθώριο για πρόσθετες παροχές. Οπως είπε χαρακτηριστικά, από τη στιγμή που τα πλεονάσματα υπερβαίνουν τον στόχο κάθε χρόνο, δεν υπάρχει λόγος να περιμένουν έως το τέλος της χρονιάς για την αναθεώρηση των στοιχείων του προϋπολογισμού.
Σημειώνεται ότι, μόλις λίγες ημέρες πριν, ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος δήλωνε στον ραδιοσταθμό Στο Κόκκινο, της Πάτρας, με αφορμή τη συζήτηση τότε για τα 658 εκατ. ευρώ, ότι δεν πρέπει να διατεθούν έως το τέλος του χρόνου, για να μην υπάρξει κίνδυνος υπέρβασης του στόχου του προϋπολογισμού. «Αυτά είναι στην άκρη και δεν μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε μέχρι το τέλος, για να είμαστε σίγουροι ότι είμαστε εντός των στόχων», είχε πει. Τώρα, προφανώς, τα δεδομένα έχουν αλλάξει, εξασφαλίστηκε το πράσινο φως του Eurogroup για την εκταμίευση των 970 εκατ. ευρώ και καθώς ο προεκλογικός ορίζοντας στενεύει, οι πιέσεις για παροχές εντείνονται και δεν υπάρχει περιθώριο αναμονής ώς το τέλος του χρόνου.
Σύμφωνα με την άτυπη ενημέρωση του Μεγάρου Μαξίμου, στη χθεσινή σύσκεψη εκτιμήθηκε ότι «είναι αναγκαίο και εφικτό να ληφθούν νέα άμεσα μέτρα φορολογικής ελάφρυνσης και σταδιακής αποκατάστασης των αδικιών της μνημονιακής περιόδου, προς όφελος της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας».
Η τελική εκτίμηση για τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο, σύμφωνα με την ίδια ενημέρωση, και οι οριστικές αποφάσεις για τα μόνιμα μέτρα που θα εφαρμοστούν άμεσα και θα αφορούν και το 2019, θα ληφθούν σε νέα σύσκεψη που θα πραγματοποιηθεί μετά την επιστροφή του πρωθυπουργού από το Πεκίνο.
Στις Bρυξέλλες, ωστόσο, δεν συμμερίζονται τον κυβερνητικό ενθουσιασμό για τα περιθώρια που δημιουργούν τα πρωτογενή πλεονάσματα, τα οποία, σύμφωνα με τα προχθεσινά στοιχεία της Eurostat, έφτασαν το 4,3% του ΑΕΠ το 2018, έναντι στόχου για 3,5% του ΑΕΠ. Η υποεκτέλεση του ΠΔΕ έχει επιπτώσεις στην ανάπτυξη και αυτό κάνει την Κομισιόν να χτυπάει προειδοποιητικό καμπανάκι.
Το θέμα αναμένεται να απασχολήσει το Euroworking Group στις 2 Mαΐου και εκεί όλα δείχνουν ότι θα υπάρξει αυστηρότητα και εμμονή στις λεπτομέρειες. Η κυβέρνηση θέλει να διεκδικήσει, σύμφωνα με πληροφορίες, περιθώριο παροχών της τάξης των 900 εκατ. ευρώ. Στην ίδια συνάντηση, σε εκκρεμότητα θα είναι ακόμη ένα καυτό θέμα για την κυβέρνηση, η ρύθμιση των οφειλών προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία σε 120 δόσεις. Στη χθεσινή άτυπη ενημέρωση αναφέρεται ως δεδομένη η νομοθέτηση των 120 δόσεων πριν από τις νέες ελαφρύνσεις, αλλά οι θεσμοί δεν έχουν ακόμη ανάψει το πράσινο φως ούτε γι’ αυτό το μέτρο.
Σε σχέση με τα υπερπλεονάσματα, το βασικό πρόβλημα που τονίζει Eυρωπαίος αξιωματούχος είναι ότι «ακόμα εντοπίζουμε δομικά προβλήματα στις επενδύσεις», προσθέτοντας ότι «δεν υπάρχουν ακόμα αρκετά καλά έργα για τη χρησιμοποίηση όλων των κονδυλίων της Ε.Ε.».
«Οχι» σε φοροαπαλλαγές
Το πρόβλημα της περικοπής των δημοσίων επενδύσεων είναι συστηματικό και συνέβη κατ’ επανάληψιν τα προηγούμενα χρόνια, όπως λέει ο Eυρωπαίος αξιωματούχος. Το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή προκύπτει υπερπλεόνασμα «δεν σημαίνει ότι αυτό πρέπει να χρησιμοποιηθεί για φοροαπαλλαγές», λέει άλλος Eυρωπαίος αξιωματούχος στην «Κ». Ενα τέτοιο υπερπλεόνασμα, εξηγεί, θα πρέπει να θεωρηθεί δημοσιονομικά βιώσιμο μόνο «αν υποθέσουμε ότι τα δομικά προβλήματα όσον αφορά τις επενδύσεις δεν επιδιορθώνονται και οι δημόσιες επενδύσεις μονίμως θα υποεκτελούνται».
Η υπέρβαση του στόχου που προκύπτει από τα στοιχεία της Eurostat είναι ύψους 0,8% του ΑΕΠ και αναλογεί σε περίπου 1,5 δισ. ευρώ. Oι εκπρόσωποι των θεσμών δεν θα ήθελαν με τίποτα να δουν να χρησιμοποιείται για περικοπές φόρων, καθώς για αυτούς είναι ξεκάθαρο ότι το υπερπλεόνασμα προκύπτει από τις περικοπές των δημόσιων επενδύσεων και όχι από πραγματικές περικοπές δαπανών.