Αναμονή αρκετών ακόμα ετών προβλέπεται για την ανάπτυξη εξ ολοκλήρου νέων εμπορικών κέντρων στο Λεκανοπέδιο Αττικής, καθώς επενδύσεις, αξίας της τάξεως των 500 εκατ. ευρώ, που δρομολογούνταν τα προηγούμενα χρόνια και πλέον θα έπρεπε να έχουν εισέλθει στο στάδιο της κατασκευής, εξακολουθούν να βρίσκονται μπλεγμένες στα «γρανάζια» της γραφειοκρατίας και των δεκάδων αδειοδοτήσεων που απαιτούνται. Με τον τρόπο αυτό, προσφέρεται και ένα σημαντικό χρονικό περιθώριο στα υφιστάμενα εμπορικά κέντρα, προκειμένου να συνεχίσουν να καταγράφουν εξαιρετικές επιδόσεις και πληρότητα που αγγίζει το 100%, δεδομένης της απουσίας ανταγωνισμού. Εφόσον μάλιστα επιβεβαιωθούν και οι προβλέψεις για σταδιακή ανάκαμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης, παράλληλα με τη μείωση της ανεργίας και την επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης, είναι σαφές ότι οι ιδιοκτήτες των σημερινών εμπορικών κέντρων θα καταγράψουν εξαιρετικά κέρδη.
• Ακαδημία Πλάτωνος. Μία από τις περιπτώσεις νέων κέντρων που εντέλει δεν θα υλοποιηθεί αφορά το Academy Gardens, που σχεδίαζε η εταιρεία ειδικού σκοπού Artume, του ομίλου Blackrock, στην περιοχή της Ακαδημίας Πλάτωνος, στο οικόπεδο της πρώην Κλωστοϋφαντουργίας Μουζάκη, το οποίο είχε αποκτηθεί πριν από 10 χρόνια αντί ποσού 37 εκατ. ευρώ. Παρότι η επένδυση είχε ωριμάσει μέχρι του σημείου της τελικής οικοδομικής άδειας, η Blackrock προτίμησε να πωλήσει το ακίνητο στο τέλος του 2018, σε μια αιφνιδιαστική εξέλιξη, ιδίως αν συνεκτιμηθεί και το τίμημα που εισέπραξε. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο νέος ιδιοκτήτης, ο αμερικανικός επενδυτικός όμιλος Hines κατέβαλε ένα ποσό της τάξεως των 6-7 εκατ. ευρώ για το οικόπεδο. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο σχεδιασμός για την δημιουργία εμπορικού κέντρου 55.000 τ.μ., κόστους 120 εκατ. ευρώ, φαίνεται να έχει απορριφθεί. Η Hines φέρεται να έχει προκρίνει τη λύση συγκροτήματος πολυκαταστημάτων με λίγους μισθωτές. Ενας εξ αυτών εκτιμάται ότι θα είναι η αλυσίδα Leroy Merlin, ενώ ακούγεται και το όνομα της Praktiker.
• Βοτανικός. Σε εκκρεμότητα, επί σχεδόν 10 χρόνια, παραμένει και το πρώην εμπορικό κέντρο της «Μπ. Βωβός» στον Βοτανικό, για το οποίο επίσης η Hines έχει συνάψει προσύμφωνο με την Alpha Bank, η οποία επιχειρεί το «ξεμπλοκάρισμα» της σχετικής επένδυσης. Oπως όλα δείχνουν, το σχετικό έργο θα αποτελέσει πρόβλημα της επόμενης δημοτικής αρχής του Δήμου Αθηναίων, που θα πρέπει να εκδώσει την άδεια κατεδάφισης του γηπέδου της λεωφ. Αλεξάνδρας, προϋπόθεση για την έκδοση άδειας στο εμπορικό κέντρο του Βοτανικού, όπως ορίζεται στη σχετική νομοθετική ρύθμιση για τη διπλή ανάπλαση.
• Πειραιάς. Στον «πάγο», τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού, τίθεται και η επί 15ετία επιχειρούμενη αξιοποίηση του ακινήτου της ΓΑΙΑΟΣΕ στο κέντρο του Πειραιά, όπου κατά καιρούς έχει δρομολογηθεί η ανάπτυξη κτιρίων γραφείων και εμπορικού κέντρου, χωρίς επιτυχία. Η τελευταία καθυστέρηση αφορά την πρόσφατη αλλαγή διοίκησης στην εταιρεία, μετά την αποχώρηση του κ. Αθ. Σχίζα και την αντικατάστασή του από τον κ. Περικλή Νικολάου. Η νέα διοίκηση αναμένεται να επαναξιολογήσει όλες τις εκκρεμότητες, μεταξύ των οποίων και το πλάνο για την αξιοποίηση του ακινήτου του σταθμού του ΟΣΕ στον Πειραιά.
Ωστόσο, ακόμα και χωρίς την αλλαγή της διοίκησης, το επενδυτικό σχέδιο των 70 εκατ. ευρώ για την αξιοποίηση της έκτασης των 15 στρεμμάτων, είχε συναντήσει σημαντικά εμπόδια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η πολεοδομική μελέτη, η οποία προτείνει συγκεκριμένες χρήσεις για το ακίνητο, προκειμένου στη συνέχεια να εκδοθεί το απαιτούμενο Προεδρικό Διάταγμα και να δρομολογηθεί και ο διαγωνισμός για τη μακροχρόνια παραχώρηση εκμετάλλευσης του ακινήτου. Η εν λόγω μελέτη δεν έτυχε της έγκρισης του Κεντρικού Συμβουλίου Διοίκησης για την Αξιοποίηση της Δημόσιας Περιουσίας (ΚΔΣΑΔΠ), καθώς εκφράστηκαν ενστάσεις από τους συμμετέχοντες σε αυτό, αν και σε μεγάλο βαθμό, αυτές δεν άπτονταν το περιεχόμενο της μελέτης, αλλά αφορούσαν άλλα ζητήματα, σχετικά με τη γενικότερη προσπάθεια της ΓΑΙΑΟΣΕ να αναπτύξει το εν λόγω ακίνητο. Εφόσον τελικά η νέα διοίκηση «ανάψει το πράσινο φως» για το έργο, θα απαιτηθούν τουλάχιστον άλλα δύο χρόνια, έως ότου εκδοθεί το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα με τις επιτρεπόμενες χρήσεις και διοργανωθεί ο σχετικός διαγωνισμός παραχώρησης εκμετάλλευσης.
Πολυχώρος με διάφορες χρήσεις εμπορίου και ψυχαγωγίας δρομολογείται και στην περιοχή της Λυκόβρυσης από την εταιρεία Panita του ομίλου Κωνσταντίνου, που ανέπτυξε και λειτουργεί το Metro Mall στον Αγιο Δημήτριο. REUTERS
• Ελληνικό. Ασφαλώς, πολύ «δρόμο» θα πρέπει να διανύσει και η Lamda Development αναφορικά με την εκκίνηση της επένδυσης στο Ελληνικό, καθώς αν και έχει σημειωθεί πρόοδος, εντούτοις, δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί ο όγκος των προαπαιτούμενων για την υπογραφή της σύμβασης με το ελληνικό Δημόσιο. Υπενθυμίζεται ότι στο πλαίσιο της πρώτης φάσης της εν λόγω επένδυσης, πέραν του μητροπολιτικού πάρκου και των έργων υποδομής, περιλαμβάνεται και η ανάπτυξη ενός υπερτοπικού εμπορικού κέντρου, το πρώτο του είδους στα νότια προάστια.
Λιγότερα καταστήματα, περισσότεροι χώροι ψυχαγωγίας και υπερσύγχρονα γραφεία
Ακόμα όμως και όσα εμπορικά κέντρα βρίσκονται σε τροχιά αδειοδότησης, φαίνεται πως με την πορεία των… ετών, που έχουν μεσολαβήσει από την έναρξη της διαδικασίας μέχρι σήμερα, η φιλοσοφία τους έχει διαφοροποιηθεί άρδην, προσαρμοζόμενη στις διεθνείς τάσεις και περιορίζοντας τις χρήσεις εμπορίου, προτάσσοντας άλλες παροχές στη θέση τους, όπως π.χ. επαγγελματικούς χώρους, ή ψυχαγωγικές χρήσεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αξιοποίηση της έκτασης των 315 στρεμμάτων της REDS στην Παλλήνη. Η επένδυση των 220 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη του Cambas Project (πρώην Κτήματα Καμπά) ξεκίνησε πριν από δύο δεκαετίες, με τη λογική της δημιουργίας ενός υπερσύγχρονου εμπορικού κέντρου (μεγαλύτερου και από το The Mall Athens), αξιοποιώντας την Αττική Οδό, για να προσελκύσει επισκέπτες από όλο το Λεκανοπέδιο. Ωστόσο, με δεδομένο ότι σε κοντινή απόσταση, και συγκεκριμένα στη Γυαλού των Σπάτων, η REDS λειτουργεί ήδη το επιτυχημένο εμπορικό πάρκο Smart Park, προτιμήθηκε η στροφή του σχεδιασμού προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ενός συγκροτήματος σύγχρονων γραφείων, με συνοδευτικές χρήσεις εμπορίου, ψυχαγωγίας και φιλοξενίας, όπως επίσης και με σημαντικούς χώρους πρασίνου. Ειδικότερα, πλέον προωθείται ένα συγκρότημα μεικτής χρήσης, με 30.000-40.000 τ.μ. να αφορούν κτίρια γραφείων, αλλά και κινηματογραφικές αίθουσες, εμπορικά καταστήματα, εστίαση και πιθανώς και ξενοδοχείο. Το επόμενο βήμα, μετά και την προ μηνών εξασφάλιση της θετικής γνωμοδότησης από το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ), αφορά την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος για την πολεοδόμηση της έκτασης, που αποτελεί και το τελευταίο στάδιο πριν από την έκδοση των οικοδομικών αδειών. Εφόσον δεν υπάρξουν τυχόν απρόοπτα, πέραν της δεδομένης καθυστέρησης που θα επέλθει ένεκα των επικείμενων εκλογικών αναμετρήσεων, η διοίκηση της REDS εκτιμά ότι θα είναι σε θέση να προχωρήσει στην έκδοση των αδειών εντός του 2020.
Βάσει του υφιστάμενου σχεδιασμού, από τα συνολικά 132.815 τ.μ. εκμεταλλεύσιμης επιφάνειας, περίπου 80.000 τ.μ. δομήσιμης επιφάνειας που θα προκύψουν, περί τις 30.000-40.000 τ.μ. θα αφορούν χώρους γραφείων, ενώ στο έργο θα περιλαμβάνονται επίσης κινηματογραφικές αίθουσες, καταστήματα, καφέ, εστιατόρια και πιθανώς και ξενοδοχείο. Οι δε κοινόχρηστοι χώροι θα ανέρχονται σε 53.115 τ.μ.
Αντίστοιχα, πολυχώρος με διάφορες χρήσεις εμπορίου και ψυχαγωγίας δρομολογείται και στην περιοχή της Λυκόβρυσης από την εταιρεία Panita του ομίλου Κωνσταντίνου, που ανέπτυξε και λειτουργεί το Metro Mall στην περιοχή του Αγίου Δημητρίου. Η επένδυση υπολογίζεται ότι θα ανέλθει σε 93,4 εκατ. ευρώ. Αυτήν την περίοδο αναμένεται η επισημοποίηση της ένταξης του έργου στις διατάξεις του νόμου περί στρατηγικών επενδύσεων-fast track και στη συνέχεια θα απαιτηθεί η πολεοδόμηση του ακινήτου των 85 στρεμμάτων και των 40.000 τ.μ. εκμισθώσιμης επιφάνειας.