Yστερα από χρόνια ακυβερνησίας, διαφθοράς, αναξιοκρατίας, και εθνικής μειοδοσίας των ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ και αποκομμάτων που στηρίζουν την παρούσα κυβέρνηση, δίνεται σύντομα η ευκαιρία στους Eλληνες να διαλέξουν ξανά αντιπροσώπους. Κατά πάσα πιθανότητα η νέα κυβέρνηση θα είναι υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Η ποιοτική υπεροχή του Κυριάκου Μητσοτάκη σε σχέση με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα είναι προφανής. Αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ κληροδοτεί χάος και τεράστια προβλήματα, που χρειάζονται άμεσες και δραστικές λύσεις.
Πρόβλημα πρώτο: Ο επεκτατισμός της Τουρκίας, που προσπαθεί να επανιδρύσει την οθωμανική αυτοκρατορία. Η λύση είναι προφανής: στενότατη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Ισραήλ που να φτάνει και σε συμφωνία κοινής άμυνας· και στενότερη συνεργασία με τις ΗΠΑ και μεταφορά των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα από την Τουρκία. Η συγκυρία για την Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή. Πρέπει να ηγηθεί της δημιουργίας ενός αντι-τουρκικού τόξου με τις αραβικές και βαλκανικές χώρες που αντιλαμβάνονται τις εδαφικές βλέψεις της Τουρκίας ως στρεφόμενες εναντίον τους.
Πρόβλημα δεύτερο: Το τεράστιο πρωτογενές πλεόνασμα που υπέγραψε ο κ. Τσίπρας μετά την εγκληματική διαπραγμάτευση Βαρουφάκη. Ο κ. Τσίπρας δεσμεύθηκε σε επαχθέστατους όρους για δεκαετίες, που όλοι (και η Ε.Ε. και το ΔΝΤ) γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να υλοποιηθούν. Ο νέος πρωθυπουργός πρέπει από την πρώτη μέρα να ζητήσει από την Ε.Ε. τη μείωση του πρωτογενούς πλεονάσματος σε 1,5% του ΑΕΠ ή και λιγότερο. Το 2% του ΑΕΠ που θα εξοικονομηθεί, 3,5-4 δισ. ευρώ ετησίως, πρέπει το μισό να κατευθυνθεί σε δημόσιες επενδύσεις και το άλλο μισό να χρησιμοποιηθεί για μείωση εταιρικών και ατομικών φόρων, δημιουργώντας κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις. Θα ήταν ιστορική καταστροφή αν χαθούν αυτά τα χρήματα σε διορισμούς δημοσίων υπαλλήλων, παροχές και κεϊνσιανά παραμύθια.
Πρόβλημα τρίτο: Η Ελλάδα χρειάζεται πάνω από 100 δισ. ευρώ νέες ιδιωτικές επενδύσεις τον πρώτο χρόνο της νέας κυβέρνησης. Εάν επιτευχθεί έστω και μερικά αυτός ο στόχος, θα δημιουργηθεί ραγδαία ανάπτυξη του 4-5% που θα αλλάξει ριζικά το τοπίο της ελληνικής οικονομίας, φέρνοντας την ανεργία σε μονοψήφιους αριθμούς και αυξάνοντας σημαντικά τα εισοδήματα. Οι επενδύσεις στην Ελλάδα σκοντάφτουν στη γραφειοκρατία και στους υψηλούς φόρους. Το υπουργείο Ανάπτυξης πρέπει να ενισχυθεί και να γίνει ο εξολοθρευτής της λερναίας ύδρας της γραφειοκρατίας σε όλες τις μορφές της (χωροταξικές, δασικές, αρχαιολογικές, αυτοδιοικητικές, κ.ά.).
Πρόβλημα τέταρτο: Συντάξεις. Παρά τις τεράστιες εισφορές, το κράτος πληρώνει πολύ μεγάλα ποσοστά της συνταξιοδοτικής δαπάνης. Σε κάποιο βαθμό αυτό το κόστος θα μειωθεί αν πετύχουμε ραγδαία ανάπτυξη και δραστική μείωση της ανεργίας. Ομως, εδώ χρειαζόμαστε μια βαθιά τομή, τη δημιουργία ενός καινούργιου, ανταποδοτικού συνταξιοδοτικού συστήματος για τους νέους εργαζομένους, με τη σύνταξη του καθενός να εξαρτάται από το ύψος των εισφορών που καταβάλλουν και την υπεραξία που παράγουν όταν επενδύονται. Οι εργαζόμενοι υψηλής ηλικίας και οι παρόντες συνταξιούχοι θα μείνουν στο σημερινό σύστημα. Οι νέοι θα έχουν μία καλύτερη προοπτική, απελευθερωμένοι από το βάρος χρηματοδότησης των λαθών του παρελθόντος.
Πρόβλημα πέμπτο: Κόκκινα δάνεια. Οι τράπεζες έχουν προβλέψεις που φτάνουν περίπου το μισό του συνολικού ποσού των κόκκινων δανείων. Είναι απαραίτητο να γίνει ανακεφαλαιοποίηση, έτσι ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν κανονικά και να βοηθήσουν την αναπτυξιακή προσπάθεια. Δεν μπορούμε να κολλάμε στις ιδιωτικές ζημίες των μετόχων όταν το πρόβλημα είναι εθνικό και χρειάζεται άμεση λύση.
Πρόβλημα έκτο: Η ανομία. Τα πανεπιστήμια έχουν γίνει βιοτεχνίες παραγωγής βομβών μολότοφ από μη φοιτητές. Η κυβέρνηση ανέχεται την αναρχική βία και την τρομοκρατία. Η μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων προσβλέπει στη νέα κυβέρνηση για την επιβολή του νόμου σε όλη την επικράτεια. Ενα δεύτερο πρόβλημα ανομίας είναι οι πολυετείς καθυστερήσεις στην απονομή Δικαιοσύνης, που ουσιαστικά καθιστούν τη Δικαιοσύνη ανύπαρκτη.
Πρόβλημα έβδομο: Ανασυγκρότηση της Παιδείας και άνοιγμα στον ανταγωνισμό. Ως ακαδημαϊκός δάσκαλος θλίβομαι ιδιαίτερα από την καταστροφή που βλέπω στην πανεπιστημιακή και δευτεροβάθμια Παιδεία. Τα μεγάλα ποσοστά μόρφωσης των Ελλήνων από τον 19ο αιώνα και μετά ήταν καθοριστικά για τη σημαντική θετική διαφορά ανάπτυξης της Ελλάδας σε σχέση με χώρες της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων. Είναι πια καιρός να υπάρξει ελεύθερος ανταγωνισμός στα πανεπιστήμια για φοιτητές και καθηγητές με την ελεύθερη δημιουργία ιδιωτικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων.
Παρά τα μεγάλα αυτά προβλήματα, είμαι αισιόδοξος! Υπάρχει η προοπτική ραγδαίας ανάπτυξης που η Ελλάδα δεν έχει δει για δεκαετίες. Χρειάζεται αλλαγή στη νοοτροπία, τέλος στο «η αριστεία είναι ρετσινιά» και συλλογική δουλειά. Χρειάζεται σθεναρή πολιτική βούληση. Ακόμη και με αυτοδυναμία, οι πιθανότητες επιτυχίας της κυβέρνησης Μητσοτάκη θα αυξηθούν από τη μετεκλογική πολιτική της στήριξη από άλλες δημοκρατικές δυνάμεις. Η στήριξη αυτή πρέπει να της δοθεί γιατί πραγματικά η προσπάθεια είναι εθνική και η Ελλάδα δεν θα έχει άλλη ευκαιρία ανάκαμψης. Αν δεν εκτιναχθεί η ελληνική οικονομία, η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να αποπληρώσει το χρέος προς την Ε.Ε. και θα καταλήξει να εκλιπαρεί για νέο μνημόνιο.
* Ο κ. Νίκος Οικονομίδης είναι καθηγητής στο Stern School of Business, NYU.