Εφοδιασμένα με τεχνολογίες μέσω των οποίων θα επικοινωνούν και θα συνεργάζονται μεταξύ τους, ώστε να κυκλοφορούν με απόλυτα ρυθμισμένο τρόπο, όχι μόνο θα βελτιώσουν την κίνηση στους δρόμους «εξαφανίζοντας» τα μποτιλιαρίσματα αλλά και θα μειώσουν εντυπωσιακά ρύπανση και ατυχήματα. Τα οχήματα χωρίς οδηγό θα πατήσουν γκάζι στους ευρωπαϊκούς δρόμους «το πολύ» σε μία πενταετία. Την επανάσταση στις οδικές μεταφορές θα φέρουν οι τεχνολογίες διασύνδεσης μεταξύ Ι.Χ. αυτοκινήτων, φορτηγών, λεωφορείων χωρίς οδηγό. Είναι τηλεπικοινωνιακές τεχνολογίες που αναπτύσσονται σήμερα μέσω του ευρωπαϊκού ερευνητικού έργου ΙCT4CART, το οποίο διενεργείται από μια κοινοπραξία 21 εταίρων από 9 ευρωπαϊκά κράτη. Τις εργασίες της συντονίζει το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ. Οι τεχνολογίες αυτές θα επιτρέψουν την ασφαλή ενσωμάτωση των αυτοκατευθυνόμενων οχημάτων στην υφιστάμενη κυκλοφορία. «Εάν τα αυτοματοποιημένα οχήματα βγουν στους δρόμους μας με ασυντόνιστο τρόπο, χωρίς υποστήριξη από την υπάρχουσα ή κάποια άλλη κατάλληλη τηλεπικοινωνιακή υποδομή, η ροή της κυκλοφορίας θα υποβαθμιστεί, επιδεινώνοντας την τρέχουσα κατάσταση όσον αφορά την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τις εκπομπές CO2, αυξάνοντας ακόμη και τον κίνδυνο ατυχημάτων, ειδικά σε συνθήκες μεικτής κυκλοφορίας», σημειώνει στην «Κ» ο συντονιστής του έργου δρ Αγγελος Αμδίτης, διευθυντής Ερευνας του ΕΠΙΣΕΥ και πρόεδρος της ERTICO-ITS Europe, του ευρωπαϊκού think tank για τις έξυπνες μετακινήσεις. «Οι τεχνολογίες που αναπτύσσουμε θα διασφαλίσουν ότι τα αυτοματοποιημένα οχήματα θα συνδέονται μεταξύ τους συνεχώς και απρόσκοπτα, θα ανταλλάσσουν πληροφορίες και θα συντονίζονται με άλλα οχήματα, όπως και με το ευρύτερο δίκτυο οδικών μεταφορών και υποδομών», εξηγεί ο ίδιος. Παράλληλα: «Ηδη υπάρχουν πολλά διαθέσιμα δεδομένα από τις πλατφόρμες παρακολούθησης της κυκλοφορίας και διαχείρισης της οδικής υποδομής, τα GPS των αυτοκινήτων, τα κινητά τηλέφωνα των οδηγών, τις εκατομμύρια κάμερες ελέγχου στους αστικούς δρόμους και στους αυτοκινητοδρόμους. Τα αυτοματοποιημένα αυτοκίνητα θα ενισχύσουν αυτές τις πληροφορίες με τους δικούς τους υψηλής ακρίβειας ενσωματωμένους αισθητήρες, τα συστήματα ραντάρ και τις κάμερες που διαθέτουν. Το έργο μας θα διευκολύνει την ταυτόχρονη χρήση των διαφόρων τεχνολογιών επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων των σημερινών κυψελοειδών ασύρματων δικτύων 4G, των επερχόμενων 5G και του ETSI ITS G5 – μιας εξειδικευμένης τεχνολογίας ραδιοεπικοινωνίας WiFi που χρησιμοποιείται για την επικοινωνία των οχημάτων μεταξύ τους και με την υποδομή που έχει εγκατασταθεί στους δρόμους».
Τι θα υπάρχει; Απρόσκοπτη και αποτελεσματική ανταλλαγή δεδομένων, ανάλυση σε πραγματικό χρόνο, προστασία της ιδιωτικότητας των δεδομένων, δυνατότητα παρέμβασης των αρμόδιων υπηρεσιών και φορέων, ώστε να βελτιωθούν η ασφάλεια μετακίνησης, τα επίπεδα άνεσης που απολαμβάνουν οι επιβάτες των οχημάτων, ή να αποφευχθεί η κυκλοφοριακή συμφόρηση. Χρήση του έξυπνου αυτού οικοσυστήματος μεταφορών θα μπορούν να κάνουν και τρίτοι πάροχοι (π.χ. ηλεκτρονικών εφαρμογών) για να προσφέρουν τις δικές τους υπηρεσίες.
«Η κοινοπραξία του ICT4CART επεξεργάζεται τρεις ειδικές εφαρμογές, που προσφέρουν συγκεκριμένες λύσεις κατά την αυτοματοποιημένη οδήγηση. Οι εφαρμογές αυτές θα δοκιμαστούν σε πραγματικές συνθήκες στις πιλοτικές εγκαταστάσεις μας στην Αυστρία, στη Γερμανία και στην Ιταλία, καθώς και σε έναν διασυνοριακό αυτοκινητόδρομο στα σύνορα Ιταλίας – Αυστρίας», λέει ο κ. Αμδίτης.
Οι δοκιμές
«Αυτές αφορούν: 1. Τη μετάδοση των πληροφοριών μεταξύ διαφορετικών δικτύων όταν ένα αυτοκίνητο διασχίζει ένα εθνικό σύνορο (Ιταλία – Αυστρία). 2. Τη συνεχή, απρόσκοπτη επικοινωνία των οχημάτων όταν εμποδίζεται η ασύρματη επικοινωνία, π.χ., μετά την είσοδο σε ένα υπόγειο γκαράζ ή σε πυκνή αστική κυκλοφορία. 3. Την επίγνωση της κατάστασης των αυτόματων οχημάτων σε κρίσιμες συνθήκες με τη χρήση δεδομένων από συστήματα παρακολούθησης της κυκλοφορίας και από άλλα οχήματα (όταν για παράδειγμα ένα αυτοκίνητο πλησιάζει σε σημείο κυκλοφοριακής συμφόρησης έπειτα από “τυφλή” στροφή)».
Ενα από τα σημαντικότερα οφέλη της αυτοματοποίησης και της διασυνδεσιμότητας των οχημάτων με άλλα οχήματα και με τις υποδομές «είναι η ελαχιστοποίηση των ατυχημάτων, τα περισσότερα από τα οποία οφείλονται σε ανθρώπινο λάθος, και κατά συνέπεια η μείωση των θανάτων και των τραυματισμών στους δρόμους. Επιπλέον, ο αυτοματισμός θα διευκολύνει τη αποσυμφόρηση των δρόμων και θα περιορίσει τη ρύπανση από τις οδικές μεταφορές, οι οποίες σήμερα αντιπροσωπεύουν το 17% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ε.Ε.», συμπληρώνει ο κ. Αμδίτης.
Το έργο ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2018 και θα ολοκληρωθεί τον Αύγουστο του 2021. Χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Ερευνας και Καινοτομίας «Ορίζοντας 2020» της Ε.Ε. με 8 εκατ. ευρώ. Οι τελικές δοκιμές για την αξιολόγηση του συστήματος θα πραγματοποιηθούν τον τελευταίο χρόνο.
Επαναστατική αλλαγή προ των πυλών
Με αυτές τις νέες, «έξυπνες» τεχνολογίες θα μεταβούμε από τις σημερινές συνθήκες κυκλοφοριακών εμφραγμάτων, ενίοτε χάους και αυξημένης επικινδυνότητας, σε μεταφορές και μετακινήσεις χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και ασφαλέστερων κυκλοφοριακών συνθηκών. «Συμβατικά αυτοκίνητα με οδηγό και αυτοματοποιημένα οχήματα θα αναμειγνύονται στην κίνηση των δρόμων, χωρίς να προκαλούνται προβλήματα. Αντιθέτως, σταδιακά, και μέχρι την πλήρη αυτοματοποίηση των μετακινήσεων, θα μειώνεται ραγδαία η κυκλοφοριακή συμφόρηση και θα αυξάνεται εντυπωσιακά η κυκλοφοριακή ροή. Στην ουσία, μιλάμε για μια επαναστατική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο θα μετακινούμαστε, άνθρωποι και αγαθά, στο κοντινό μέλλον, με εντυπωσιακά οφέλη στο κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, αλλά και στο επίπεδο ζωής του μέσου πολίτη», καταλήγει ο κ. Αμδίτης.
Αναμένονται στην ευρωπαϊκή αγορά μετά το 2020
Η ανησυχία που εγείρεται από τα δυστυχήματα στα οποία έχουν εμπλακεί μέχρι στιγμής αυτοκίνητα χωρίς οδηγό, μας κάνει να παραβλέπουμε ότι χάρη στις τελευταίες εξελίξεις στη ρομποτική, την τεχνητή νοημοσύνη, τους υπολογιστές υψηλών επιδόσεων και τις τηλεπικοινωνιακές τεχνολογίες, πλέον αυτά ανιχνεύουν με εξαιρετική ακρίβεια –σίγουρα πολύ μεγαλύτερη από τα ατελή μάτια και αυτιά μας– το όποιο πρόβλημα. Επιπλέον, οι μηχανές δεν πίνουν, δεν ασχολούνται με το κινητό κατά την οδήγηση, δεν κοιμούνται στο τιμόνι.
Στην Ε.Ε. γίνονται προσπάθειες να επιταχυνθεί η ανάπτυξη της αγοράς αυτοκατευθυνόμενων οχημάτων (οι ΗΠΑ και η Κίνα κάνουν άλματα στον τομέα), και έως το 2025 αναμένεται αυτή να αποφέρει κέρδη 620 δισ. ευρώ στην ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία και 180 δισ. ευρώ στις εταιρείες πληροφορικής, ενώ θα δημιουργηθούν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Η Ε.Ε. επεξεργάζεται ήδη κοινούς κανόνες για τις αυτοματοποιημένες και συνδεδεμένες μεταφορές – οδικές, αλλά και σιδηροδρομικές, διά θαλάσσης και αέρος, αρχικά για τη μεταφορά εμπορευμάτων σε μικρές αποστάσεις. Παράλληλα, καθώς τα οδηγητικά καθήκοντα μεταφέρονται από τον άνθρωπο στις «έξυπνες» μηχανές, επιχειρείται η προσαρμογή των ευρωπαϊκών νομοθετικών διατάξεων, οι οποίες θα καθορίζουν π.χ. ποιος θα είναι υπεύθυνος σε περίπτωση ατυχήματος: ο οδηγός ή ο κατασκευαστής;
Υπάρχουν διάφορα επίπεδα αυτοματοποίησης. Αυτοκίνητα με επίπεδα αυτοματισμού 1 και 2, που παρέχουν υπηρεσίες στους οδηγούς, βρίσκονται ήδη στην ευρωπαϊκή αγορά. Αυτοκινούμενα οχήματα (επίπεδα 3 και 4) ήδη δοκιμάζονται και αναμένεται να βγουν στην αγορά μετά το 2020, ενώ τα πλήρως αυτοματοποιημένα οχήματα (επίπεδο 5) θα κυκλοφορήσουν στους δρόμους της Γηραιάς Ηπείρου το 2030. Η πλήρης διασυνδεσιμότητα όλων των νέων οχημάτων αναμένεται να επιτευχθεί έως το 2022.