Ζούμε σε λούπα. Σε μια διαρκή επανάληψη, ίδιων εικόνων και ήχων. Η ίδια σκηνή, το ίδιο πλάνο, έρχεται και επανέρχεται μαζί και λέξεις, φράσεις ολόκληρες, που επαναφέρουν διαρκώς τον «διχασμό», την «πόλωση», τη «δολοφονία χαρακτήρων», τη «λάσπη», τον «κατήφορο». Η συζήτηση στη Βουλή κορυφώνεται πάντα στο «προσωπικό». Βολές κατά των οικογενειών των δύο πολιτικών αρχηγών, του πρωθυπουργού και του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ο πρωθυπουργός χρειάστηκε (από τον λογαριασμό του στο Facebook) 865 λέξεις για να απαντήσει στον πρόεδρο της Ν.Δ. που αναφέρθηκε στην οικογενειακή του περιουσία: πώς την απέκτησε ο πατέρας του «πότε την απέκτησε, με ποιους έκανε δουλειές στη χούντα». Προηγουμένως, ο κ. Αλέξης Τσίπρας είχε σχολιάσει: «Δεν μπήκα στην πολιτική πλούσιος, δεν έγινα πλούσιος και δεν ανήκα σε μια οικογένεια που δεν κάνει τίποτε άλλο από πολιτική και είναι ζάπλουτη».
Η συζήτηση που τελείωσε προχθές το βράδυ (με την ψηφοφορία επί της προτάσεως του πρωθυπουργού για παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση) είχε και άλλα: μαντινάδες, ηλιοβασιλέματα, στίχους του Μανόλη Αναγνωστάκη και, βέβαια, την εμμονική αντιπαράθεση για τις «ελίτ» και τους «πλούσιους». Υπερχείλισε το συναίσθημα, εν γένει, σε διάφορες εκφάνσεις. Πρόσφατα ο καθηγητής στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ και συγγραφέας Νικόλας Σεβαστάκης σημείωσε, με άλλη αφορμή και για άλλο θέμα, σε κείμενό του στη Lifo: «Στο όνομα της “συγκίνησης” χαράζονται, ας πούμε, ψεύτικα σύνορα ανάμεσα στην ελίτ και στον λαό, λες και η ελίτ συνιστά κάποιο ενιαίο μπλοκ και ο λαός ένα συμπαγές σώμα. Η πάση θυσία αναζήτηση συναισθηματικών δονήσεων στην πολιτική ξεχνάει, επίσης, πως υπάρχουν και πράγματα δυσάρεστα, διαδικασίες που δεν έχουν λούστρο, πολιτική που δεν είναι έκσταση ούτε γιορτή, αλλά δουλειά, μεσολάβηση, σύνθεση. Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι πολιτικής και διοίκησης που δεν χειραφετεί ούτε υποδουλώνει γιατί αφορά τα πεζά πράγματα του βίου».
Γι’ αυτά τα «πεζά», κουβέντα. Γιατί οι προεκλογικές παροχές, υπό τη μορφή δήθεν ελαφρύνσεων, δεν συνιστούν ούτε μεταρρυθμίσεις ούτε πρόοδο. Η δουλειά αναστέλλεται μπροστά σε σχηματικές αντιπαραθέσεις περί αλήθειας και ψέματος, ό,τι δεν περιλαμβάνει διαμαρτυρία ή σύνθημα προσπερνιέται ως πληκτικό ή θαμπό και, εν τέλει, αδιάφορο. Θεωρούμε κι εμείς, ως θεατές – ακροατές, δεδομένη την υποχώρηση του πολιτικού και την κατάληψη του κενού από το συναίσθημα.
Η κοινωνική ευαισθησία ταυτίστηκε στρεβλά με έναν αντισυστημικό λόγο, που επιτίθεται μόνο στον νεοφιλελευθερισμό και στη λιτότητα. Η ευαισθησία δεν πρέπει να συγχέεται με τη συγκίνηση. Δεν έχουν καμία σχέση. Με τον ίδιο τρόπο «που η ευγένεια δεν είναι έκφραση αδυναμίας», όπως επισήμανε στη Βουλή ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης. Η ευαισθησία και η ευγένεια εξέλιπαν γιατί δεν ταιριάζουν με το προφίλ ενός πολιτικού που θέλει να έχει πρόσβαση και απήχηση στα «ευρύτερα κοινωνικά στρώματα».
Κάπως έτσι υπονομεύτηκε ο πολιτικός διάλογος και κέρδισαν έδαφος τα πολιτικά πάθη. Την τελευταία τετραετία, ειδικότερα, χάθηκαν εντελώς οι αποχρώσεις που οξύνουν την ευαισθησία και ασκούν ακοή και όραση στη διαφορετικότητα. Υπάρχουν μόνο ένοχοι, δίπολα, μονοκόμματες ταυτίσεις με τη μία ή με την άλλη πλευρά. Τα αδιέξοδα μεγεθύνονται αντί να περιορίζονται, η ανομία εκβάλλει στους δρόμους της πόλης όλο το 24ωρο, απουσιάζει το πλαίσιο των κανόνων που θα συγκρατήσει το ανεξέλεγκτο και θα ανακουφίσει από την έξαρση του φόβου, του θυμού, της επιθετικότητας.
Με αφορισμούς και με συνθήματα η ζωή στενεύει, εξαντλούνται τα αποθέματα. Οσο υποχωρεί η πολιτική και κυριαρχεί το συναίσθημα, τόσο ο κόσμος θα αποπολιτικοποιείται, θα αδιαφορεί για τις εκλογές, θα ψηφίζει χωρίς κριτήριο, τυφλά και ασυνάρτητα.
Οταν κάποτε ρωτήθηκε ο Μάνος Χατζιδάκις γιατί προτίμησε να γράψει τον «Μεγάλο Ερωτικό» σε μια εποχή έντονης πολιτικοποίησης, απάντησε: «Από τον τόπο μας δεν έλειπε το σύνθημα. Ελειπαν μεγάλες ανθρώπινες αξίες που είχαν καταρρακωθεί». Ετσι, για να θυμηθούμε έναν άνθρωπο που είχε τη γενναιότητα της ευαισθησίας και την υπερασπίστηκε ώς το τέλος.