Λόης Λαμπριανίδης*: Διπλή θετική στόχευση
Τα πρόσφατα μέτρα οικονομικής πολιτικής αναμφίβολα ενισχύουν την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Θυμίζω τα κύρια:
Επαναφορά της ισχύος βασικών αρχών των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Αύξηση κατώτατου μισθού, κατάργηση υποκατώτατου. Μείωση του ΕΝΦΙΑ για τις μικρότερες περιουσίες, ελάφρυνση ασφαλιστικών εισφορών. Ευνοϊκή ρύθμιση 120 δόσεων σε Ταμεία, εφορίες, ΟΤΑ.
Μείωση ΦΠΑ σε εστίαση, τρόφιμα, καφέ στο 13%, και σε ρεύμα, φυσικό αέριο σε 6%. 13η σύνταξη. Υπερέκπτωση (υπεραπόσβεση) για νέες επενδύσεις. Επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών επιχειρήσεων κατά 80% για εργοδότη και εργαζόμενο για πρόσληψη νέων μέχρι 25 ετών.
Σταδιακή μείωση εταιρικού φόρου. Φοροελαφρύνσεις στους νησιώτες. Μείωση κόστους θέρμανσης κατοίκων ορεινών περιοχών. Φορολογική απαλλαγή τόκων στεγαστικών δανείων πρώτης κατοικίας. Μείωση φορολογίας συνεταιρισμών και συνεταιρισμένων αγροτών.
Τα μέτρα έχουν διπλή στόχευση: α) οικονομική, ώστε να επέλθει αναπτυξιακή ώθηση και β) κοινωνική, ώστε να αποκατασταθεί μέρος των απωλειών των ασθενέστερων στρωμάτων και να αυξηθεί η κοινωνική συνοχή. Δηλαδή, τα μέτρα αποσκοπούν να τονώσουν τη ζήτηση, αλλά και την προσφορά. Θεωρούμε ότι αξιόλογη επενδυτική άνοδος μπορεί να επέλθει μόνο συνδυαστικά, σε αντίθεση με τη Ν.Δ. που εσφαλμένα υποστηρίζει ότι η επενδυτική αύξηση επέρχεται μονομερώς από την πλευρά της προσφοράς. Συνεπώς, ενισχύοντας την προσφορά μέσω φορολογικών μειώσεων, υπεραπόσβεσης κ.λπ. και τονώνοντας τη ζήτηση μέσω της αύξησης του κατώτατου μισθού, της 13η σύνταξης κ.λπ., θα επιτύχουμε τη μετακύλιση της αύξησης του εισοδήματος των μικρομεσαίων στη ζήτηση για εγχώρια ιδίως προϊόντα με πολλαπλασιαστικά αναπτυξιακά αποτελέσματα, σε αντιδιαστολή προς τα αποτελέσματα των οριζόντιων μειώσεων φόρων που ευαγγελίζεται η Ν.Δ., οι οποίες στην πράξη διοχετεύονται σε ζήτηση για πολυτελή προϊόντα εξωτερικού (ταξίδια, αυτοκίνητα κ.λπ.) χωρίς οφέλη για την ελληνική οικονομία.
H αναπτυξιακή μας οπτική με τη λήψη μέτρων παράλληλης τόνωσης προσφοράς και ζήτησης, εντός των δημοσιονομικών περιθωρίων, είναι αναπτυξιακά αποτελεσματικότερη και κοινωνικά πιο δίκαιη από την ιστορικά αποτυχημένη λογική της Ν.Δ., ήτοι των οικονομικών της προσφοράς-ρεϊγκανόμικς, που οδήγησε σε αύξηση της ανισότητας, αναπτυξιακή στασιμότητα και κοινωνικές κρίσεις.
* Ο κ. Λόης Λαμπριανίδης είναι γ.γ. Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων.
Μανόλης Γαλενιανός*: Αρνητικός αντίκτυπος
Πριν από λίγες ημέρες η κυβέρνηση ανακοίνωσε μια σειρά από «μέτρα ελάφρυνσης» για το 2019, τα οποία θα χρηματοδοτηθούν από το σημαντικό πλεόνασμα που κατέγραψε ο προϋπολογισμός το 2018. Η μείωση του υπερπλεονάσματος είναι θεμιτή: τα μεγάλα πλεονάσματα αφαιρούν πόρους από την αγορά και δρουν ανασταλτικά προς την οικονομική ανάκαμψη. Για να ενισχύσουν, όμως, την ανάπτυξη σε βάθος χρόνου, τα μέτρα αυτά πρέπει να πληρούν δύο σημαντικές προϋποθέσεις: πρώτον, να διατηρήσουν την οικονομική σταθερότητα και, δεύτερον, να ενδυναμώσουν την παραγωγή και όχι την κατανάλωση. Με βάση αυτά τα κριτήρια, τα ανακοινωθέντα μέτρα δεν είναι φιλοαναπτυξιακά.
Η οικονομική σταθερότητα της χώρας δεν είναι δεδομένη επειδή, παρά την τυπική έξοδο από το μνημόνιο, η πρόσβαση στις αγορές παραμένει αβέβαιη και, συνεπώς, η στήριξη από τους Eυρωπαίους εταίρους εξακολουθεί να είναι απαραίτητη. Το μεγάλο κόστος των ανακοινωθέντων μέτρων και η απουσία συνεννόησης με τους δανειστές οδήγησαν σε πολύ αρνητικές αντιδράσεις: οι μεν εταίροι άρχισαν τις διαρροές για πιθανές κυρώσεις, στις δε αγορές ανέβηκε το σπρεντ των ελληνικών ομολόγων, το οποίο πιθανώς συνέβαλε στην αναβολή της προγραμματισμένης έκδοσης του νέου επταετούς ομολόγου. Συνεπώς το κόστος των μέτρων και οι χειρισμοί της κυβέρνησης έπληξαν τη σταθερότητα της οικονομίας.
Oσον αφορά το περιεχόμενό τους, τα μέτρα που θα εφαρμοστούν το 2019 αποτελούνται κυρίως από την αύξηση συντάξεων (70% του συνολικού κόστους) και από τη μείωση του ΦΠΑ σε τρόφιμα και ενέργεια. Το βασικό αποτέλεσμά τους είναι η αναδιανομή εισοδήματος από τον μέσο φορολογούμενο προς τους συνταξιούχους και η ενθάρρυνση της κατανάλωσης για κάποιες κατηγορίες προϊόντων. Πέρα από τα όποια κοινωνικά οφέλη (τα οποία διαχέονται από την ατελή στόχευση των μέτρων), οι πολιτικές αυτές δεν βελτιώνουν τη δυνατότητα της οικονομίας να παράγει, αλλά, αντίθετα, ενισχύουν την κατανάλωση.
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε, πάντως, κάποια φιλοαναπτυξιακά μέτρα για το 2020, όπως η μείωση ασφαλιστικών εισφορών για τους νέους, η οποία ενθαρρύνει την εργασία, και η αύξηση του συντελεστή απόσβεσης των επενδύσεων, η οποία κινητροδοτεί τις επενδύσεις. Αυτά, όμως, παραπέμφθηκαν στις ελληνικές καλένδες.
* Ο κ. Μανόλης Γαλενιανός είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.