Μια εικόνα χίλιες λέξεις

6' 12" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το έχουμε ακούσει άπειρες φορές, ώστε το θεωρούμε αυτονόητο. Είναι όμως έτσι; Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Ενα θέμα το οποίο έχουν ζωγραφίσει πολλοί, μεταξύ των οποίων ο Rubens και ο Caravaggio, δείχνει έναν γέρο άντρα να βυζαίνει το στήθος μια νέας και στρουμπουλής κοπέλας. Η πρώτη εντύπωση είναι ότι πρόκειται για ελαφρό πορνό της εποχής. Είναι όμως έτσι; Πίσω από την εικόνα αυτή κρύβεται μια τρυφερή ιστορία. Το θέμα ονομάζεται Roman Charity και το έχουν ζωγραφίσει πάρα πολλοί. Ο γέρος άνδρας είναι καταδικασμένος να πεθάνει από ασιτία και η έγκυος κόρη του τον επισκέπτεται συνεχώς στη φυλακή προκειμένου να βυζαίνει το γάλα της για να διατηρηθεί στη ζωή! Βλέποντας την εικόνα, μπορεί κανείς να φανταστεί την ιστορία; Μάλλον δύσκολο, αν όχι αδύνατο.

Το δίδαγμα είναι πολύ απλό. Ακόμα και μια εικόνα θέλει την εξήγησή της για να έχουμε τη σωστή αντίληψη για το περιεχόμενό της. Τότε, πράγματι μπορεί να αξίζει χίλιες λέξεις.

Οι σκέψεις αυτές ήλθαν στο μυαλό μου βλέποντας τις φωτογραφίες του Πρωθυπουργού στο σκάφος της κας Παναγοπούλου να απολαμβάνει το πούρο του και τη χλιδή των σκαφάτων διακοπών. Ολη η αντιπολίτευση ασχολήθηκε με το θέμα. Το συνδύασε με την καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι με τους 102 νεκρούς και ανέδειξε έτσι την αναλγησία του Πρωθυπουργού. Ακόμα, σχολίασε το ασυμβίβαστο της αποδοχής δώρων και υπηρεσιών από κυβερνητικούς αξιωματούχους. Τέλος, η αντιπολίτευση επισήμανε το γεγονός ότι οι διακοπές του Πρωθυπουργού σε ιδιωτικό σκάφος κρατήθηκαν μυστικές για να μη χαλάσει το «αριστερό» προφίλ του.

Ελάτε όμως να δούμε μια άλλη πτυχή. Κάποιος κατάφερε να βρει τον τίτλο του βιβλίου που υποτίθεται διαβάζει ο Πρωθυπουργός. Πρόκειται για το βιβλίο «Ανεξέλεγκτα στοιχεία» του Stéphane Osmont, σε μετάφραση Αριάδνης Μοσχονά, από τις εκδόσεις Πόλις το 2016. Αντί να σχολιάσω το περιεχόμενο, προτίμησα να σας μεταφέρω το μεγαλύτερο μέρος από τις απόψεις (και το λεξιλόγιο) της μεταφράστριας, όπως αποτυπώνονται στο site Marginalia, για να σχηματίσετε τη δική σας γνώμη:

«…Οι πρωταγωνιστές του βιβλίου είναι τα φυσικά παιδιά εκείνου, του αρχικού, Μάη. Ανήλικοι την περίοδο των γεγονότων. Στη συνέχεια, στη δεκαετία του ’70, αντιλαμβάνονται το εξεγερσιακό πρόσταγμά του υπό το πρίσμα της φράσης “ο Αριστερισμός ως το φάρμακο στη γεροντική αρρώστια του κομμουνισμού”, που ο Ντανιέλ Κον Μπεντίτ θα κάνει τίτλο σε ένα από τα βιβλία του. Και όχι μόνο. Ανάμεσά τους όλες οι αποχρώσεις του κόκκινου. Αργότερα κάποιοι από αυτούς θα φλερτάρουν και με τη βία του όπλου. 

Αυτό το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα είναι ένα πραγματικό πανόραμα της δεκαετίας του ’70, από τη σκοπιά ενός νεαρού Γάλλου αριστεριστή. Τα γεγονότα και τα πρόσωπα είναι όλα εκεί, όχι ως καρτ-ποστάλ μα ως μια φυσική αλληλουχία: η κατάληψη της Σχολής Καλών Τεχνών του Παρισιού τον Μάη του ’68, τα οδοφράγματα και οι ατελείωτες συνελεύσεις, διασπάσεις, κόντρες και τα συντροφικά μαχαιρώματα των αναρίθμητων οργανώσεων της άκρας αριστεράς, οι αδυσώπητες συγκρούσεις με τα διαβόητα CRS αλλά και τους ακροδεξιούς, η ίδρυση του πανεπιστημίου της Βενσέν, που στέγασε τα πιο ανήσυχα πνεύματα, μια Ελληνίδα φοιτήτρια που ανησυχεί για την τύχη του αγαπημένου της εν μέσω της Δικτατορίας, η Επανάσταση των Γαρυφάλλων, η άνοδος και η πτώση της ομάδας Μπάαντερ-Μάινχοφ, η απαγωγή του Αλντο Μόρο και το μούδιασμα που προκαλεί η εκτέλεσή του, οι Ερυθρές Ταξιαρχίες και η Prima Linea, νότες και κλίμα από την ανερχόμενη πανκ σκηνή, η θρυλική συναυλία Rock Against Racism του 1978 με τους Clash, η αναλγησία της θατσερικής διακυβέρνησης, μια αναπάντεχη συνάντηση με τον Λουί Αλτουσέρ, τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα στην καρδιά της σεξουαλικής επανάστασης, ένα ταξίδι με το InterRail από το Παρίσι ώς τον Αρκτικό Κύκλο και από εκεί ώς την Πορτογαλία μέσα από τη φρανκική Ισπανία, λίγο μετά τη βάρβαρη εκτέλεση του Σαλβαδόρ Πουτζ Αντίκ, μα και μια επικίνδυνη αποστολή ώς τη Βαρσοβία μέσα από την Ανατολική Γερμανία, μ’ έναν αποσυναρμολογημένο πολύγραφο κρυμμένο στις αποσκευές.

Τι είναι εκείνο που χαρακτηρίζει το βιβλίο του Οσμόν; Πρώτα απ’ όλα η πορεία προς την ενηλικίωση. Οι ήρωές του μεγαλώνουν ανάμεσα σε εκείνο που δημιούργησε τον Μάη και σε ό,τι παρήγαγε ο Μάης. Κάποιοι ζουν σε κοινόβια, κάποιοι στα αστικά τους σπίτια, κάποιοι άλλοι είναι αναγκασμένοι να συμβιώσουν και με τα δύο. Μέχρι να πάρουν την απόφασή τους. Στην πορεία τους να γίνουν υποκείμενα.

Αυτό είναι το δεύτερο στοιχείο που χαρακτηρίζει το βιβλίο του Oσμόν. Η πορεία του καθενός προς την υποκειμενοποίηση. Οι πολλές δυνατότητες του υποκειμένου, η ενδεχομενικότητα, ο μονοδιάστατος άνθρωπος, ο επαναστατημένος άνθρωπος. Η δυνατότητα του ανθρώπου να προσφέρει στη συλλογικότητα και να αντλεί απ’ αυτήν, παραμένοντας όμως ανεξάρτητα σκεπτόμενος…

…Το τρίτο στοιχείο είναι η έννοια του αποχωρισμού. Με καθημερινούς ή με ψυχαναλυτικούς όρους. Είναι μια δύσκολη διαδικασία. Προς το τέλος του βιβλίου φαίνεται πως ο βασικός ήρωας αλλάζει αξιακό σύστημα. Εγκαταλείπει το ενδεχόμενο της ένοπλης πάλης. Το ’81 αισθάνεται απρόσμενη χαρά βλέποντας την άνοδο του Φρανσουά Μιτεράν. Είναι επιτέλους μια νίκη. Ακόμα και αν αυτή προέρχεται από τους Σοσιαλιστές. Αλλά δεν εγκαταλείπει μόνο αυτό. Εγκαταλείπει και κάτι ενορμητικό. Κάτι που ανήκει στην τάξη της απόλαυσης.

Οποιος έχει πάρει μέρος σε μια κατάληψη ή σε βίαιες πορείες και διαδηλώσεις γνωρίζει πως η σύγκρουση έχει κάτι το ενορμητικό. Αυτή την απροσδιόριστη κινητήρια δύναμη ανάμεσα στον λόγο και στο σώμα. Το σώμα, δηλαδή, είναι τόσο αισθητά παρόν. Το σώμα που θέλει να εγκαταλείψει το πεδίο της μάχης από φόβο, το σώμα που θέλει να διαλύσει τον αντίπαλο, το σώμα που τρέμει, το σώμα που χαλαρώνει, το σώμα που επιζητά τον έρωτα. Το σώμα που αποκτά τη μνήμη της βίας και του έρωτα. Υπάρχουν πλέον εγγραφές στο σώμα. Που γίνεται αλληλέγγυο σώμα. Αυτές οι εγγραφές αποτελούν μια μορφή κοινωνικού δεσμού. Που συγκροτεί μια ομάδα. Είτε αποφασίζεις να ανήκεις σε ομάδες κρούσης, είτε αποκτάς την ενόρμηση της σύγκρουσης, το σώμα είναι παρόν με τις δικές του αποφάσεις. Αποχωρίζεται λοιπόν, ο αφηγητής, και αυτό το κομμάτι της δυσάρεστης ευχαρίστησης…

…Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου, με ένα τράβελινγκ στα πρόσωπα με τα οποία ταξίδεψε στα χρόνια της ωραίας νιότης, κάνει έναν απολογισμό… Αλλοι πέθαναν στις φυλακές, άλλοι έζησαν μια πραγματική επανάσταση κάπου στον κόσμο, άλλοι πολιτεύτηκαν, άλλοι βυθίστηκαν στην κατάθλιψη, άλλοι ζουν τη ζωή τους υπό όρους. Η μόνη διαπίστωση που κρατάει αφορά τον ίδιο: πως η πολιτική παραμένει αδιαχώριστη από τον έρωτα…          

…Οσα περιγράφει το βιβλίο, όσα βιώνουν οι ήρωές του, κατέστησαν εφικτά μόνο επειδή υπήρξε εκείνος, ο ανεπανάληπτος Μάης. Κάθε αρχή αμφισβητείται και καθαιρείται έστω και συμβολικά: από την εξουσία ώς την καθηγητική έδρα. Η γαλλική κοινωνία, μέχρι τότε χωρισμένη μανιχαϊστικά σε όσους αντιστάθηκαν στους Ναζί και όσους συνεργάστηκαν μαζί τους, αποκτά ξαφνικά όλα τα χρώματα της παλέτας. Κι αν οι ήρωες του βιβλίου δεν κατάφεραν να χτίσουν τον κόσμο που ονειρεύτηκαν, σίγουρα γκρέμισαν κάτι από τον παλιό. Ακόμη κι η επιστροφή στην κανονικότητα είναι μια μετάβαση σε μια νέα κανονικότητα. Ορισμένες πράξεις των ηρώων φαντάζουν αναποτελεσματικές, ποτέ όμως μάταιες.

Ο συγγραφέας τοποθετείται ήδη επιλέγοντας τον τίτλο του. “Ανεξέλεγκτα στοιχεία”: αυτά που Αρχές και Τύπος δεν μπορούν καν να κατατάξουν, αυτά που οι ανυποψίαστοι φοβούνται, ή συνοψίζουν σ’ αυτά τον φόβο τους για κάθε αλλαγή. Αυτά έδωσαν το στίγμα, την ψυχή και τη ζωή τους σ’ έναν αγώνα που άξιζε, γιατί άλλαξε τον κόσμο τόσο ώστε ακόμα και σήμερα κάποιοι να θεωρούν απαραίτητο να “ξεμπερδέψουν με τον Μάη”».

ΥΓ. 1. Αν τα βιβλία που διαβάζουμε μας χαρακτηρίζουν, μπορείτε να βγάλετε χρήσιμα συμπεράσματα για τον Πρωθυπουργό μας, πριν αποφασίστε τι θα ψηφίσετε στις επόμενες δύο Κυριακές.

ΥΓ. 2. Από το «Μπομπ ο Σφουγγαράκης» το ταπεινό φουσκωτό με το οποίο έκανε τις διακοπές του ο Πρωθυπουργός στο παρελθόν, μέχρι το χλιδάτο 37-μετρο «Odyssey» μια «αριστερή» εξυπηρέτηση δρόμος!

* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή