Τα πράγματα για τους παραγωγούς καφέ σε όλο τον κόσμο δεν είναι καλά, και ειδικά για όσους έχουν μικρές καλλιέργειες στην λεγόμενη «Ζώνη του καφέ», που εκτείνεται από το Περού μέχρι την Παπούα Νέα Γουινέα και από την Αιθιοπία μέχρι το Εκουαδόρ. Σωρηδόν εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους, ειδικά εκείνοι από τη Λατινική Αμερική, διότι τα εισοδήματά τους συρρικνώνονται. Οι τιμές του αράμπικα, της καλύτερης ποικιλίας καφέ, με κάλυψη του 60% της αγοράς (το υπόλοιπο καλύπτει ο ρομπούστα), έχει σημειώσει δραστική πτώση. Σήμερα έχει φθάσει στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 14 ετών, δηλαδή στα σχεδόν 90 σεντς η λίβρα (τα 454 γραμμάρια, δηλαδή).
Αυξημένη παραγωγή
Κι αυτό, όπως αναφέρει σε εκτεταμένο ρεπορτάζ της η εφημερίδα Financial Times, συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η κατανάλωση καφέ έχει αυξηθεί σε όλο τον κόσμο, είτε πρόκειται για τον καφέ της μηχανής είτε για τον καφέ με γάλα και γεύση βανίλια είτε για την παγωμένη εκδοχή του. Συν τοις άλλοις, οι φόβοι για την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην παραγωγή σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα αποδείχθηκαν, μέχρι στιγμής, αβάσιμοι. Ο δε συνδυασμός των καλύτερων από τα αναμενόμενα σοδειών, των πολύ αποδοτικών παραγωγών και των μεταβολών στις ισοτιμίες οδήγησε σε χαμηλά επίπεδα τις τιμές χονδρικής. «Πολλά χωράφια έχουν εγκαταλειφθεί και οι ιδιοκτήτες και καλλιεργητές τους μεταναστεύουν, αφού δεν μπορούν να επιβιώσουν», λέει η Σόνια Βάσκες, που καλλιεργεί βιολογικό καφέ στις πλαγιές του Σαν Χοσέ στη νοτιοδυτική Ονδούρα. Τα προηγούμενα έξι χρόνια καταστράφηκε η σοδειά της από ασθένεια και τώρα από τις τιμές, οι οποίες έχουν υποχωρήσει κατά ένα τρίτο συγκριτικά με το 2018.
Ωστόσο, η Βραζιλία, η Κολομβία και η Ονδούρα παρήγαγαν φέτος ενδεχομένως τη μεγαλύτερη ποσότητα καφέ στην ιστορία τους. Αλλά, παρότι υπάρχει πολύ μεγάλη προσφορά, αυτή ξεπερνάει τη ζήτηση. Εάν όμως αναλύσουμε την τιμή για κάθε φλιτζάνι καφέ, θα διαπιστώσουμε ότι ελάχιστα κοστίζει το εμπόρευμα και, κατά συνεπαγωγή, ελάχιστα καταλήγουν στην τσέπη των παραγωγών. Με μια μέση τιμή 2,84 ευρώ το φλιτζάνι και αφού εξαιρέσουμε το ενοίκιο, το εργατικό κόστος, τον ΦΠΑ, το κέρδος, τα έξοδα για φλιτζάνια, χαρτοπετσέτες, γάλα κ.λπ., η τιμή του καφέ φθάνει τα σχεδόν 11 λεπτά του ευρώ. «Είναι κάτι που ξεπερνάει κατά πολύ την έννοια της οικονομικής κρίσης και οι άνθρωποι, όντες εντελώς απελπισμένοι, εγκαταλείπουν τον τόπο τους – οι δε καταναλωτές δεν γνωρίζουν καθόλου την κατάσταση», παρατηρεί ο Ρομπέρτο Βέλες, διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Ομοσπονδίας Καλλιεργητών Καφέ της Κολομβίας. Τα καραβάνια των εμιγκρέδων από τη Γουατεμάλα και την Ονδούρα οδεύουν προς τις ΗΠΑ, ενώ ορισμένοι αγρότες Περουβιάνοι και Κολομβιανοί στρέφονται στην κόκα, από όπου παράγεται η κοκαΐνη, σύμφωνα με ανθρώπους που εμπορεύονται καφέ. Από την πλευρά τους οι πολυεθνικές, οι οποίες προμηθεύονται καφέ από τις προαναφερθείσες χώρες, κινητοποιούνται: αφενός προσφέρουν τεχνογνωσία και τεχνική υποστήριξη στους παραγωγούς, αφετέρου τους παρέχουν δενδρύλλια καφέ.
Πέρυσι τον Σεπτέμβριο, όπως αναφέρουν οι Financial Times, η Starbucks δέσμευσε κεφάλαια 20 εκατομμυρίων δολαρίων για μικροκαλλιεργητές στη Νικαράγουα, στη Γουατεμάλα, στο Μεξικό και στο Ελ Σαλβαδόρ. Η Nestlé, ο μεγαλύτερος αγοραστής καφέ σε διεθνή κλίμακα, επενδύει περί τα 67 εκατομμύρια δολάρια ετησίως σε προγράμματα στήριξης των αγροτών, καθώς αναγνωρίζει ότι το επίπεδο των τιμών.
Εντούτοις, τονίζει ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος των εισοδημάτων των καλλιεργητών καφέ υπερβαίνει τη δικαιοδοσία τη δική της και κάθε άλλης εταιρείας, προσθέτοντας ότι συνεργάζεται με τον Διεθνή Οργανισμό Καφέ προς εξεύρεση λύσης.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως σε μεγάλο βαθμό το εν λόγω πρόβλημα σχετίζεται με την αυξημένη παραγωγή χαμηλής ποιότητας καφέ αράμπικα, η οποία καταποντίζει συνολικά τις τιμές. Ο αράμπικα είναι ο καφές με την ήπια γεύση και την καλύτερη ποιότητα, που καλλιεργείται κυρίως σε υψίπεδα, και όσο χαμηλώνει το ύψος τόσο υποβαθμίζεται η ποιότητα του προϊόντος, ενώ ο ρομπούστα είναι χαμηλής ποιότητας συνολικά, έχει εντονότερη γεύση και χρησιμοποιείται κυρίως για τον στιγμιαίο καφέ.