Κωνσταντίνος Χαμπίδης*: Απαιτείται πλαίσιο
Οι ταξιδιώτες στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» έχουν πλέον τη δυνατότητα να εξυπηρετηθούν από αυτόματες μηχανές στον έλεγχο διαβατηρίων, αντί από αστυνομικούς. Η «μηχανή» αναλαμβάνει να κάνει όλη τη δουλειά, να μας ταυτοποιήσει, να διαβάσει το διαβατήριό μας και να φωτογραφίσει το πρόσωπό μας. Eτσι οι ουρές μειώνονται και οι ταξιδιώτες γλιτώνουν χρόνο.
Μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα βορειότερα, οι τοπικές αρχές της Μόσχας έχουν εγκαταστήσει περισσότερες από 160.000 κάμερες σε εισόδους κατοικιών, ενώ τους τελευταίους μήνες εφαρμόζουν σταδιακά τεχνολογίες face recognition. Σε ακόμα μεγαλύτερη κλίμακα, η Κίνα εφαρμόζει ένα τεράστιο πρόγραμμα αναγνώρισης προσώπων: η θέση ανθρώπων σε δημόσιους χώρους στην Κίνα είναι μία πληροφορία άμεσα διαθέσιμη στις κινεζικές αρχές.
Η απόφαση των τοπικών αρχών στο Σαν Φρανσίσκο να απαγορεύσουν τεχνολογίες face recognition στην πόλη τους, εκκινεί μία σημαντική συζήτηση γύρω από το δύσκολο αυτό ζήτημα. Το βασικό ερώτημα είναι: ποιο είναι το πρόβλημα που οι πόλεις ή τα κράτη θα λύσουν εφαρμόζοντας τέτοιες τεχνολογίες; Αν το face recognition είναι η απάντηση, τότε ποια είναι η ερώτηση;
Σε περιπτώσεις χωρών όπως η Κίνα ή η Ρωσία, το ζητούμενο είναι η εσωτερική ασφάλεια. Δύσκολα πείθεται κανείς, ωστόσο, πως η πραγματική στόχευση δεν είναι η ενίσχυση του ελέγχου στα χέρια απολυταρχικών κρατικών αρχών.
Ασφαλώς, παρά τις όποιες απαγορευτικές αποφάσεις τοπικών ή κρατικών αρχών, η εφαρμογή της τεχνολογίας αυτής θα επεκτείνεται. Το συνεχές ανέβασμα φωτογραφιών μας στο Facebook, στο Instagram ή στο Google Drive δίνει τη δυνατότητα στις μεγάλες αυτές πλατφόρμες να γνωρίζουν με μεγάλη λεπτομέρεια πολλά πράγματα για την καθημερινή μας δραστηριότητα. Η μεγάλη πρόκληση, λοιπόν, για τα πολιτικά συστήματα που θέλουν να σέβονται τα δικαιώματα των πολιτών τους, είναι να δημιουργηθεί εκείνη η συνείδηση στους πολίτες του ψηφιακού κόσμου, που θα τους βοηθήσει να διαχειρίζονται και να προστατεύουν επαρκώς τα ψηφιακά τους δεδομένα. Τα όργανα της Ε.Ε. που θα προκύψουν από τις ευρωεκλογές, από την πλευρά τους, θα πρέπει να δημιουργήσουν εκείνο το περιβάλλον όπου τα ψηφιακά μας δικαιώματα θα νοούνται ως βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Χαμπίδης είναι chief digital officer του Δήμου Αθηναίων.
Γιώργος Κιουμουρτζής*: Εργαλείο ασφάλειας
Υπάρχει τελευταία έντονη συζήτηση σχετικά με τις τεχνολογίες αναγνώρισης προσώπου και το κατά πόσον αυτές παραβιάζουν τα προσωπικά δεδομένα και την ιδιωτική μας ζωή. Ας δούμε κατ’ αρχάς ποιες είναι οι τεχνολογίες αυτές που έχουν ήδη εφαρμοστεί. Η αναγνώριση προσώπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε για αυτοματοποιημένη αναγνώριση, είτε για επιβεβαίωση της ταυτότητας ενός ατόμου, από μια ψηφιακή εικόνα ή το καρέ ενός από ένα αρχείο βίντεο.
Ηδη, συστήματα αυτόματης αναγνώρισης προσώπου εφαρμόζονται σε πολλά αεροδρόμια, με τις αυτόματες πύλες ελέγχου. Πρόσφατα, η Google κέρδισε μια δικαστική διαμάχη σε δικαστήριο των ΗΠΑ που αφορούσε καταγγελία χρήστη της ότι η εταιρεία χρησιμοποίησε τεχνολογίες αναγνώρισης προσώπου σε φωτογραφίες που είχε αποθηκεύσει ο χρήστης σε πλατφόρμες της. Το δικαστήριο έκανε δεκτό τον ισχυρισμό της Google ότι δεν επήλθε καμία ηθική βλάβη από την εφαρμογή της τεχνολογίας αυτής στον καταγγέλλοντα. Από την άλλη μεριά, στις ΗΠΑ η δημοτική αρχή του Σαν Φρανσίσκο απαγόρευσε τη χρήση της τεχνολογίας αναγνώρισης προσώπου στη δημοτική αστυνομία, αιτιολογώντας την απόφαση αυτή με το επιχείρημα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων των πολιτών.
Οι τεχνολογίες αναγνώρισης προσώπου για τις υπηρεσίες καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας αποτελούν πολλαπλασιαστή ισχύος. Κι αυτό γιατί η οπτική ανάλυση ενός βίντεο μπορεί να απαιτεί πολλές ώρες και σε διάφορες περιπτώσεις ακόμη και ημέρες για την αναγνώριση υπόπτων. Η διαδικασία αυτή με τις τεχνολογίες αυτόματης αναγνώρισης προσώπου μπορεί να μειώσει τον χρόνο σε μερικά λεπτά (πρέπει βέβαια να διεξάγεται εντός αυστηρού κανονιστικού πλαισίου και με τρόπο επαγγελματικό). Ας σκεφθούμε, λοιπόν, τις περιπτώσεις καταπολέμησης της τρομοκρατίας, του οργανωμένου εγκλήματος, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των παιδιών, το εμπόριο γυναικών και την αξία της ανθρώπινης ζωής προτού αποφασίσουμε να «ασφαλίσουμε» την προσωπική μας ζωή απέναντι στην αναγνώριση προσώπου, βεβιασμένα και βασισμένοι κυρίως στην άγνοια και στον φόβο.
* Ο δρ Γιώργος Κιουμουρτζής είναι επιστημονικός συνεργάτης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου της Κύπρου και ερευνητής σε θέματα ασφάλειας στο Κέντρο Αριστείας – Centre for Risk and Decision Sciences (CERIDES).