Ισως να μην υπάρχει βαθύτερη αίσθηση γλυκιάς Αθήνας στα δρομάκια που γεφυρώνουν τα Εξάρχεια με τη Νεάπολη. Ας πούμε, μια που τα όρια είναι για πολλούς θολά, ότι οι μεγάλοι κάθετοι δρόμοι, Εμμανουήλ Μπενάκη, Ζωοδόχου Πηγής, Χαριλάου Τρικούπη, Μαυρομιχάλη, Ιπποκράτους και Ασκληπιού, και όλα τα ενδιάμεσα στενά συγκροτούν αυτό το θαυμαστό αθηναϊκό σώμα από τα Εξάρχεια ώς τη Νεάπολη. Ποιο είναι το όριο; Ισως η Χαριλάου Τρικούπη, αλλά λίγη σημασία έχει, καθώς ένας περίπατος κατά μήκος ενός από τους δρόμους που τέμνουν αυτές τις γοητευτικές καθέτους σε παρασύρει βαθιά μέσα στην ίδια την ιδέα της Αθήνας.
Θα μπορούσα να πάρω την Αραχώβης, τη Δερβενίων ή τη Μεθώνης, αλλά πήρα την Ερεσσού, ίσως γιατί η αύρα του Στράτη Μυριβήλη με κρατάει συχνά σε αυτόν τον δρόμο. Από το 59 της Ερεσσού όπου έμενε, από τα τέλη της δεκαετίας του ’30 έως τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’50, και ολόγυρα, πάνω-κάτω στα στενά, ήταν ο περίπατός του. Ερχεται στη μνήμη η «Τριανταφυλλιά», το διήγημα που περιγράφει ένα σπίτι της Ερεσσού, αλλά και το άλλο το αθηναϊκό διήγημα «Στη χώρα των αγαλμάτων» (στο «Κόκκινο βιβλίο») που φθάνει ώς τα πλατύσκαλα του Αγίου Νικολάου στην Ασκληπιού, εκεί όπου «γαυριάζει κάθ’ απόγευμα το παιδομάνι της γειτονιάς».
Προσπαθώ να φανταστώ αυτούς τους δρόμους όπως ήταν όταν ο Μυριβήλης περπατούσε στην Ερεσσού και στα πέριξ. Πολλά σπίτια παλιά επιζούν, άλλα στέρεα και άλλα ρημαγμένα, ξεκοιλιασμένες αγκαλιές από πέτρα και αγριόχορτα. Ανάμεσα, βλέπω τα τρίπατα του Μεσοπολέμου, άλλοτε περιζήτητα, και σκόρπιες τις νεότερες πολυκατοικίες, κάποιες από τα χρόνια του ’50, καπνισμένα ψηλόλιγνα κάστρα, με συγκινητική πρόθεση κάποιου συνοικιακού μοντερνισμού. Μέσα θα έλαμπαν οι φορμάικες και τα νέα ψυγεία. Πιο κάτω, θηριώδεις οι πολυκατοικίες του 1965-1975, πολλές στη θέση δύο ή τριών σπιτιών. Τα κατάπιναν σε δυο-τρεις μέρες, άλλαζε άρδην η κλίμακα του δρόμου, θάμπωνε με τον χρόνο και η ίδια η μνήμη.
Περπατώ στην Ερεσσού και βλέπω τα ημιυπόγεια και τις παλιές επιγραφές. Υπάρχουν ακόμη μερικές, όπως το «Τυπογραφείον» σε στυλ της δεκαετίας του ’70, στον αριθμό 47, ή οι «Ηλεκτρικές Συσκευές», Ερεσσού και Ιπποκράτους. Με εντυπωσιάζει η αστική βιοποικιλότητα. Αν σταθεί κανείς στα απομεινάρια της προ του 1930 εποχής, θα δει τα αρχοντικά διώροφα στους αριθμούς 34, 38, 40 και 42, αλλά και τα σκόρπια μονώροφα, εκείνα τα μικρά σπιτάκια για τα οποία μιλούσε και ο Αγγελος Τερζάκης στη «Μυστική ζωή». Στάθηκα στο ερείπιο στον αριθμό 14, ένα σπιτάκι-κόσμημα, με τρία παράθυρα σφαλισμένα με γερμανικά παντζούρια, που μαρτυρούν την ηλικία του. Η καγκελόπορτα, στεφανωμένη από αγριόχορτα, και στη σκεπή δύο ή τρία μονάχα ακροκέραμα δηλώνουν τη μεγαλοπρέπεια της απλότητας.
Αλλά δεν αφέθηκα στην ανασύσταση του δρόμου με τη δύναμη της φαντασίας. Λίγο να γνωρίζει κανείς την Αθήνα, έχει όλο το υλικό διαθέσιμο. Με παρέσυρε το τώρα, η δύναμη όσων έβλεπα και με περιτριγύριζαν, με κύκλωνε αυτό που ανέβλυζε, με επηρέαζε αυτό που έβλεπα πετρωμένο. Το βλέμμα σκάλωνε στα αρ ντεκό σπίτια του 1935, στα ημιυπόγεια του 1958 με τις σκουριασμένες πόρτες, στα οικόπεδα με την άγρια βλάστηση που φύτρωνε εκεί όπου υπήρχαν οι κάμαρες του 1915. Διαμερίσματα του 1968, γκράφιτι του 2015, αυτοκίνητα από το 1995 ώς σήμερα. Ολα αυτά ζαλίζουν, σε απορροφούν από τον βόμβο, αλλά ταυτόχρονα σε κρατούν στο τώρα.
Μπαινόβγαινα από το χθες στο σήμερα, σε ένα ψυχικό ζιγκ ζαγκ, και σε κάθε βήμα έφερνα στο νου και τον Στράτη Μυριβήλη στη βόλτα του, ώς τα πλατύσκαλα του «Αη Νικόλα».