Ιλκε Τοϊγκούρ*: Νέες συναινέσεις
Οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Υπάρχει μια σχετική ευφορία, γιατί, μετά δεκαετίες μείωσης της συμμετοχής, η προσέλευση αυξήθηκε στο 51% – σχεδόν 8% υψηλότερη σε σύγκριση με το 2014. Το αυξημένο ενδιαφέρον των πολιτών ενισχύει τη νομιμοποίηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Σε επίπεδο αποτελεσμάτων, η πιο σημαντική αλλαγή είναι ότι η Κεντροαριστερά (Σοσιαλιστές και Δημοκράτες) και η Κεντροδεξιά (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα) δεν διαθέτουν πλέον από κοινού την πλειοψηφία στο σώμα. Το τέλος του άτυπου αυτού μεγάλου συνασπισμού οδηγεί σε μια νέα εποχή, κατά την οποία θα απαιτούνται ευρύτερες διαπραγματεύσεις και συναινέσεις. Πλέον, τόσο η ομάδα των Φιλελευθέρων (ALDE) όσο και οι Πράσινοι θα έχουν πολύ ισχυρότερη φωνή.
Επιπλέον, το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα είναι ευρύτερα αντιπροσωπευτικό των πολιτικών δυνάμεων που υφίστανται στη Γηραιά Ηπειρο. Αντανακλά καλύτερα τις προτιμήσεις των ψηφοφόρων και μοιάζει περισσότερο με τα εθνικά κοινοβούλια της Ευρώπης. Φυσικά, ο κατακερματισμός αυτός καθιστά τη διακυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης δυσκολότερη. Η νέα πολιτική πολυμορφία της Ε.Ε. θα πρέπει να εκφραστεί και στους κορυφαίους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Σε κάθε περίπτωση, αυτό θα δώσει την ευκαιρία να διεξαχθεί ένας ευρύς και ανοιχτός διάλογος για τις προκλήσεις του μέλλοντος και τον οδικό χάρτη για την αντιμετώπισή τους. Υπάρχουν σημαντικά ζητήματα στον ορίζοντα· το Brexit, το χρηματοδοτικό πλαίσιο της περιόδου 2021-27, η κλιματική αλλαγή, η μεταναστευτική πολιτική, η κοινωνική Ευρώπη και η πολιτική περιορισμού της ανισότητας είναι απλώς ορισμένα παραδείγματα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ε.Ε. είναι το πιο φιλόδοξο υπερεθνικό εγχείρημα στα χρονικά. Η πρόοδός του δεν ήταν ποτέ εύκολη υπόθεση – απαιτούσε τον συντονισμό των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων. Ετσι είναι και η τρέχουσα συγκυρία· είναι άλλη μία φάση, κατά την οποία οι Ευρωπαίοι πρέπει να υπερβούν τον φόβο και να προχωρήσουν προς μια καλύτερη Ενωση.
* Η κ. Ιλκε Τοϊγκούρ είναι αναλύτρια ευρωπαϊκών θεμάτων στο Βασιλικό Ινστιτούτο Elcano στη Μαδρίτη.
Μουτζτάμπα Ραχμάν*: Η απειλή παραμένει
Αρκετοί σχολιαστές ερμήνευσαν τα αποτελέσματα των πρόσφατων ευρωεκλογών ως ένδειξη ότι το κύμα του λαϊκισμού στην Ε.Ε. έχει κορυφωθεί και δεν θα φουσκώσει άλλο. Πρόκειται για εσφαλμένο συμπέρασμα.
Πράγματι, κόμματα με φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό εξακολουθούν να έχουν ευρεία πλειοψηφία. Ωστόσο, το ΕΛΚ και οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες έχασαν την αθροιστική τους πλειοψηφία για πρώτη φορά. Τα εθνικιστικά κόμματα, από την πλευρά τους, αύξησαν την εκπροσώπησή τους, παρότι οι επιδόσεις τους άγγιξαν το χαμηλό όριο των προβλέψεων των δημοσκοπήσεων. Εν τω μεταξύ, η Ενωση συνεχίζει να μαστίζεται από έλλειμμα ηγεσίας, μια προβληματική Ευρωζώνη και ένα ευρύ φάσμα εξωτερικών (εμπόριο, μετανάστευση) και εσωτερικών προκλήσεων.
Δεξιά λαϊκιστικά κόμματα κέρδισαν τις εκλογές σε δύο ιδρυτικά κράτη-μέλη της Ε.Ε. – την Ιταλία και τη Γαλλία. Ο Ματέο Σαλβίνι, αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ιταλίας και ηγέτης της Λέγκας –ίσως ο πιο αποτελεσματικός αλλά και ανησυχητικός παίκτης στην ευρωπαϊκή σκηνή– συγκέντρωσε το 34,3% της ψήφου των Ιταλών και έστειλε στις Βρυξέλλες 28 ευρωβουλευτές. Ηδη έχει χρησιμοποιήσει την ενισχυμένη φωνή τους για να αμφισβητήσει τους θεμελιακούς κανόνες της Ευρωζώνης. Είναι πλέον θέμα χρόνου ο Σαλβίνι να ρίξει την ιταλική κυβέρνηση και να εκλεγεί ο ίδιος πρωθυπουργός – εξέλιξη που μπορεί να θέσει εν αμφιβόλω ακόμη και την παραμονή της Ιταλίας στην Ε.Ε.
Οι λαϊκιστές ηγέτες της Πολωνίας και της Ουγγαρίας ενισχύθηκαν και αυτοί από το αποτέλεσμα. Συνδυαστικά, οι τρεις ευρωσκεπτικιστικές ομάδες κατέλαβαν το 22,5% των εδρών στο νέο Κοινοβούλιο – ποσοστό που θα αυξηθεί στο 24,5% αν το Fidesz αποχωρήσει από το ΕΛΚ και προσχωρήσει σε μία από αυτές.
Σε συνδυασμό με Ευρωπαίους επιτρόπους αντίστοιχων ιδεών, η εθνικολαϊκιστική ατζέντα θα έχει πλέον πολύ μεγαλύτερη ορατότητα στον ευρωπαϊκό δημόσιο διάλογο. Με αυτήν την πλατφόρμα, η επιρροή τους θα συνεχίσει να διευρύνεται.
* Ο κ. Μουτζτάμπα Ραχμάν είναι επικεφαλής Ευρώπης της συμβουλευτικής εταιρείας Eurasia.