Ποσό ύψους 6,2 δισ. δρχ. θα διαθέσει η Εργατική Εστία σύμφωνα με τον προγραμματισμό των δαπανών της για το 2002, στη χρηματοδότηση των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Μάλιστα, ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Δ. Ρέππας, έσπευσε περιχαρής, κατά την παρουσίαση των νέων προγραμμάτων την περασμένη Δευτέρα να τονίσει, ότι το ποσοστό των κονδυλίων που θα διατεθούν για την ενίσχυση των συνδικαλιστικών οργανώσεων είναι αυξημένο κατά 35% έναντι του ποσού που είχε διατεθεί το 2001 (4,6 δισ. δρχ.) Εάν δε, στο ποσό προστεθούν και τα επενδυτικά κονδύλια, ύψους 2,6 δισ. δρχ. που αποσκοπούν, κυρίως, στην αποπεράτωση ή ανακαίνιση των χώρων στους οποίους στεγάζονται εργατοϋπαλληλικά κέντρα, η χρηματοδότηση των συνδικάτων «απειλεί» με αξιώσεις, την προϋπολογισθείσα χρηματοδότηση των κομμάτων, ύψους 14 δισ. δρχ. από τον κρατικό Προϋπολογισμό.
Πάντως, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που έκανε η πρόεδρος του Οργανισμού κ. Σπηλιοπούλου, για το επενδυτικό πρόγραμμα της Εστίας, εκτός από την κατασκευή κτιρίων για τη λειτουργία βρεφονηπιακών σταθμών, προβλέπεται η κατασκευή κτιρίου του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Αιγίου, του E.K. Καλαμάτας και Αλεξανδρούπολης, των E.K. Αθηνών και Κατερίνης, καθώς και ριζικές ανακαινίσεις διατηρητέων κτιρίων στη Σύρο, στο E.K. Πρέβεζας, Ιωαννίνων, Μεσολογγίου και Κορίνθου.
Κρατική εξάρτηση
Η ανακοίνωση του προϋπολογισθέντος ποσού, (αλλά και των πρόσθετων χρηματοδοτήσεων που θα δοθούν με υπουργικές αποφάσεις -ως είθισται- κατά τη διάρκεια του έτους) επαναφέρει στο προσκήνιο δύο παλιές αμαρτίες τις οποίες, όλοι -μηδενός εξαιρουμένου- αριστεροί και δεξιοί συνδικαλιστές λησμονούν: την εξάρτηση από το κράτος και την υποχρεωτική συνδικαλιστική συνδρομή.
Δεν υποστηρίζουμε ότι οι συνδικαλιστικές οργανώσεις πρέπει να εδρεύουν σε τρώγλες, ούτε αποδεχόμαστε το πρότυπο του ρακένδυτου συνδικαλιστή ή ακόμη του αδιάφορου για τις συλλογικές ανάγκες, μισθωτού.
Ωστόσο, η οικονομική εξάρτηση από το κράτος και η παρατεταμένη επιβολή από τον ίδιο τον κρατικό μηχανισμό υποχρεωτικής συνδικαλιστικής εισφοράς, η οποία συλλέγεται από τη μισθοδοσία μέσω των κρατήσεων του IKA, δεν μπορεί παρά να υπονομεύει κατάφωρα την όποια αναγκαία αυτονομία διατείνονται ότι έχουν από κράτος και κόμματα, οι μεγάλες συνδικαλιστικές οργανώσεις.
Τα συνδικάτα, έχουν αναδειχτεί συν τοις άλλοις σε ισχυρούς οικονομικούς οργανισμούς με την ταυτόχρονη επιβολή και χρήση της υποχρεωτικής εισφοράς των εργατοϋπαλλήλων που κατευθύνεται στους συλλεκτήρες της Εργατικής Εστίας (με το 0,25% επί των ακαθάριστων αποδοχών). Εισφορά, καθ’ όλα νόμιμη, δεν παύει όμως να λειτουργεί εξαναγκαστικά για τις χιλιάδες μη συνδικαλισμένων ή αποστασιοποιημένων από τα συνδικάτα εργαζομένων. Ενδεχομένως, αποτελεί την «τιμωρία» τους για την απομάκρυνσή τους από τα συνδικάτα. Και αυτή η απομάκρυνση επαληθεύεται παντοιοτρόπως. Μόλις 440.000 μέλη μετείχαν στις εκλογικές διαδικασίες για την ανάδειξη αντιπροσώπων μέσω του 30ού Συνεδρίου της ΓΣΕΕ, ενώ σύμφωνα με έρευνα της Συνομοσπονδίας, το 65,6% των μισθωτών δηλώνει ότι δεν είναι μέλος σωματείου, παρότι το 84,9% θεωρεί αναγκαία τα συνδικάτα.
Παράλληλα η υποχρεωτική χρηματοδότηση, από εργαζόμενους και εργοδότες, των δευτεροβάθμιων και τριτοβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων από εισφορές (επίσης 0,25% εισφέρει και ο εργοδότης επί των ακαθάριστων αποδοχών του μισθωτού), συμβαδιζει με τον αποκλεισμό μικρότερων, πρωτοβάθμιων σωματείων από τη χρηματοδότηση, αποτρέποντας την αναπτυξη πρωτοβουλιών από αυτόνομες κινήσεις πολιτών που θα επιθυμούσαν μια άλλη, εναλλακτική προσέγγιση. Σε αυτόν τον αποκλεισμό των πρωτοβάθμιων σωματείων από την ολοένα και μεγαλύτερη πίτα έχει συμβάλει ο νομοθέτης, ο οποίος δεν αποδέχτηκε τη χρηματοδότηση σωματείων με λιγότερα από 500 ψηφίσαντα μέλη, ενώ για τα σωματεία που έχουν τουλάχιστον 500 ψηφίσαντα μέλη θέτει ως προϋπόθεση τη σύμφωνη γνώμη της ΓΣΕΕ πριν τεθεί το θέμα στο Δ.Σ. της Εργατικής Εστίας. Οι εργαζόμενοι, είτε εκτιμούν είτε αποστρέφονται τη ΓΣΕΕ, την ΑΔΕΔΥ, τις Ομοσπονδίες και τα Εργατικά Κέντρα, υποχρεούνται να τις στηρίζουν με την εισφορά τους.
3,6 δισ. στη ΓΣΕΕ
Είναι προφανές ότι η μερίδα του λέοντος κατευθύνεται στη ΓΣΕΕ. Βάσει του οικονομικού απολογισμού που έγινε στο τελευταίο συνέδριο από τον Απρίλιο του 1998 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2000, η ΓΣΕΕ επιχορηγήθηκε από την Εργατική Εστία, με το ποσό των 3,651 δισ. δρχ. εκ των οποίων τα 346 εκατομμύρια αφορούσαν στην αποπεράτωση του κτιρίου. Για το ίδιο χρονικό διάστημα από τα 396 εκατομμύρια που είχε προϋπολογίσει να λάβει ως συνδρομές των μελών – οργανώσεων, συγκέντρωσε μόλις 16 εκατομμμύρια δραχμές, όταν, μόνο για τη συντήρηση του κτιρίου στο Πεδίον του Αρεως απαιτήθηκαν 562 εκατομμύρια δρχ.!
Πάντως, τα ποσά που κατευθύνονται στις συνδικαλιστικές οργανώσεις υπερβαίνουν τους αρχικούς στόχους των εκάστοτε Κοινωνικών Προϋπολογισμών. Βάσει των Κ.Π. οι δαπάνες για την επιχορήγηση των εργατοϋπαλληλικών οργανώσεων το 1999 ήταν 3,7 δισ. δρχ., από 3 δισ. δρχ. που ήταν το 1997, ενώ το 2000 παρατηρήθηκε μείωση, στα 2,7 δισ. δρχ. για να αυξηθεί εκ νέου το 2001 στο ποσό των 3,070 δισ. δρχ.
Σε ποιους τομείς θα κατευθυνθούν τα 6,4 δισ. δρχ.;
Ο νόμος (2224/94) προσδιορίζει ότι με την καταβολή ποσοστού από 15% έως 25% των πόρων της Εργατικής Εστίας χρηματοδοτούνται οι δευτεροβάθμιες και οι τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις, καθώς και η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες για την κάλυψη των εξής δαπανών:
α) Λειτουργικές δαπάνες εγκατάστασης και λειτουργίας (στέγη, θέρμανση, ύδρευση, τηλεφωνικές συνδιαλέξεις, μισθοδοσία προσωπικού, αμοιβές δικαστικών αντιπροσώπων για διεξαγωγή αρχαιρεσιών).
β) Δαπάνες για διεξαγωγή επιστημονικών ερευνών, σεμιναρίων, διοργάνωση συζητήσεων-διαλέξεων συνεδρίων, εκδόσεις για θέματα δικαίου της εργασίας, της κοινωνικής ασφάλισης.
γ) Δαπάνες για ταξίδια και διαμονή στην Ελλάδα και το εξωτερικό με σκοπό την ανάπτυξη σχέσεων με συνδικαλιστικές οργανώσεις και διεθνείς οργανισμούς που προωθούν την πολιτική εργασιακών σχέσεων.
Ορος επιβίωσης
Η οικονομική εξάρτηση αποτελεί μία ιστορική πηγή κακοδαιμονίας για τα ελληνικά συνδικάτα. Φέρει τις ρίζες της στη μεταξική περίοδο και παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν στο παρελθόν και τις καταγγελίες που υποβλήθηκαν στη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας δεν κατέστη δυνατό να αντιμετωπιστεί.
Αντιθέτως, σήμερα η αύξηση των εξόδων που παρουσιάζουν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν αναδείξει την κρατική χρηματοδότηση σε βασικό παράγοντα επιβίωσής τους, ακόμη κι όταν αποψιλώνονται από την παρουσία των μελών και κατά συνέπεια από τη χρηματοδοτική στήριξη της συνδρομής τους, η οποία θα έπρεπε να αποτελεί την κύρια πηγή χρηματοδότησης του συνδικαλιστικού κινήματος. Δεν χρειάζεται να ψάξει κάποιος σε κομματικές ή άλλες εξαρτήσεις για να αναζητήσει την έλλειψη της αυτοδυναμίας των συνδικαλιστικών οργανώσεων, όταν το ίδιο το κράτος συμβάλλει μέσω του Οργανισμού Εργατικής Εστίας στην αυτοσυντήρηση ακόμη και άκρως γραφειοκρατικών οργανώσεων ή συνδικάτων με δομές που δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες του σύγχρονου εργαζόμενου. Αλλωστε, όταν ρέει άφθονο χρημα προς τις 68 Ομοσπονδίες και τα 82 Εργατικά Κέντρα, γίνεται κατανοητό γιατί δεν προχωρούν οι διαδικασίες για την ενοποίηση των οργανώσεων και την αντιμετώπιση της πολυδιάσπασης που παρατηρείται στη διάρθρωση του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος.
Οι περισσότεροι εκπρόσωποι των εργαζομένων σιώπησαν ή μάλλον παζάρεψαν ό,τι έκριναν αναγκαίο με το νέο «ιδιοκτήτη». Με τη διαφορά ότι ο κ. Θ. Λιακουνάκος είπε ως εδώ, όταν κατ’ ομολογίαν του μέτρησε χασούρα 20 δισ. δρχ. Μια μεγάλη ζημιά για τη λειτουργία μιας μικρής εταιρείας με μόλις επτά αεροσκάφη (τα τέσσερα μισθωμένα) και μικρό βίο, που δεν άγγιξε τα τρία έτη.