Η Ελλάδα είναι μια χώρα όπου η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων είναι μικρού ή πολύ μικρού μεγέθους. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις απασχολούν το 87% του εργατικού δυναμικού των επιχειρήσεων της χώρας. Επίσης, συνήθως οι ιδιοκτήτες/επιχειρηματίες δεν έχουν λάβει σχετική εκπαίδευση και συχνά κατέληξαν εκεί από ανάγκη (π.χ. λόγω της οικονομικής κρίσης ή ελλείψει εναλλακτικών θέσεων απασχόλησης). Πώς διοικούν ή πώς πρέπει να διοικούν αυτοί οι άνθρωποι το προσωπικό τους, ειδικά στην εποχή του κορωνοϊού;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι εύκολη και συχνά αποτελεί ένα από τα δυσεπίλυτα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τόσο οι επιχειρηματίες όσο και οι εργαζόμενοι σε αυτές. Δυστυχώς είναι συνηθισμένο το φαινόμενο μικρο-επιχειρηματιών που εκμεταλλεύονται το προσωπικό τους, ακόμη και αυτές τις δύσκολες για όλους μας εποχές… Σε μια λογική «χαμογέλα, τουλάχιστον έχεις δουλειά», θεωρούν ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι και ευχαριστημένοι που έχουν μια αμειβόμενη απασχόληση, αρκετές φορές κακοπληρωμένη ή σε άσχημες συνθήκες εργασίας, με εξαντλητικά ωράρια όπου άλλα υπόσχονται στην αρχή και άλλα τελικά προσφέρουν στο τέλος.
Από την άλλη υπάρχουν δυστυχώς και πολλοί εργαζόμενοι που δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στις υποχρεώσεις τους… που αφήνουν με περισσή ευκολία μια θέση εργασίας για μια άλλη που απλά είναι λίγο πιο κοντά στην κατοικία τους, ή για μια ελάχιστη αύξηση μισθού, που δεν είναι συνεπείς ή αξιόπιστοι στην εργασία τους, κλπ.
Καλώς ή κακώς η σχέση εργοδότη-εργαζομένου είναι μια σχέση συναλλαγής. Αλλά δεν μπορεί ούτε πρέπει να είναι μόνο οικονομικής συναλλαγής. Σε κάθε περίπτωση όμως ο εργοδότης είναι αυτός που έχει την ευθύνη, τη δυνατότητα και την ισχύ/εξουσία, εφόσον το επιθυμεί, να κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να γίνει ελκυστικός εργοδότης, να διακρατεί το προσωπικό του και να το διατηρεί ικανοποιημένο. Και μην ξεχνάμε, όπως και στο παρελθόν, οι δυσκολίες θα περάσουν, και οι εργαζόμενοι θα θυμούνται πώς τους φέρθηκε ο εργοδότης τους όταν οι συνθήκες ήταν δύσκολες.
Και ο μισθός είναι ένα μόνο, όχι το πιο σημαντικό, από αυτά που μπορεί και πρέπει να προσφέρει ένας εργοδότης. Οι άνθρωποι παραμένουν ή παραιτούνται από ανθρώπους, εργοδότες ή προϊσταμένους, όχι από έναν άψυχο οργανισμό, όπως μας δείχνουν όλες οι σχετικές έρευνες. Η άσκηση διοίκησης με ενσυναίσθηση, με σεβασμό για την ανθρώπινη ύπαρξη και με ευθύνη για την φυσική και ψυχική υγεία των εργαζομένων δεν πρέπει να λογίζεται ως παροχή αλλά ως υποχρέωση των εργοδοτών. Η άσκηση διοίκησης με αξιοπρέπεια και ευθύνη και το ενδιαφέρον για την προσωπική και επαγγελματική ζωή και εξέλιξη των εργαζομένων, και ειδικά αυτή την εποχή, με ενδιαφέρον για την υγεία των ίδιων και των αγαπημένων τους, δεν απαιτεί ιδιαίτερη επιστημονική γνώση ή σπουδές. Απαιτεί όμως γνήσιο και ειλικρινές ενδιαφέρον για τον άνθρωπο δίπλα μας… Τα πράγματα είναι απλά. Φέρσου στον άλλον, όπως θα ήθελες να σου φέρονται, αν ήσουν στην θέση τους.
*Ο κ. Ιωάννης Νικολάου είναι Αναπληρωτής Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Διευθυντής Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών στη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού