O Γιαν Κοτ, ένας από τους εξέχοντες κριτικούς και ιστορικούς της τέχνης του 20ού αιώνα, απεβίωσε την Κυριακή στη Νέα Υόρκη, σύμφωνα με ανακοίνωση των μέσων ενημέρωσης της Πολωνίας. O Κοτ πέθανε στα 87 του χρόνια έχοντας επιδράσει ισχυρά στον τρόπο με τον οποίο μια πλειάδα κορυφαίων σκηνοθετών προσέγγισε το ελισαβετιανό θέατρο και το αρχαίο δράμα. Μελετητής βαθύτατης καλλιέργειας και πλατιάς παιδείας, ο Κοτ ήταν παράλληλα, όπως είχε δηλώσει, ένας άνθρωπος του 20ού αιώνα. Σφραγίστηκε από τα δραματικά γεγονότα του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τις σύνθετες περιπλοκές τους και αναλώθηκε επί δεκαετίες γύρω από ένα «ψευδές» δίλημμα: φασισμός ή κομμουνισμός. «Αυτό ήταν το δράμα της γενιάς μου», είχε πει. Το 1957 εγκατέλειψε το Κομμουνιστικό Κόμμα στην Πολωνία και κατέφυγε στις ΗΠΑ. Το 1969 του παραχωρήθηκε πολιτικό άσυλο και έκτοτε άρχισε τη μακρά συνεργασία του με το State University της Νέας Υόρκης στο Στόνι Μπρουκ.
Ο Γιαν Κοτ είχε μια μακρά ακαδημαϊκή σταδιοδρομία στην Πολωνία και στις ΗΠΑ, όπου έδρεψε ανώτατες διακρίσεις, υπήρξε ένας διανούμενος κριτικός του Μπρόντγουεϊ, συνεργάστηκε ως δραματουργός σε θεατρικές παραγωγές και έγραψε μια σειρά θεωρητικών βιβλίων καθώς και την αυτοβιογραφία του. Δύο από τα βιβλία του (μεταφρασμένα και στα ελληνικά), το «Σαίξπηρ, ο σύγχρονός μας» (1962) και «Θεοφαγία» (1970) υπήρξαν τα κορυφαία του, στα οποία συμπυκνώνονται άλλωστε οι θέσεις του. O Κοτ υποστήριζε πως η εποχή του είχε αντιστοιχίες με την ελισαβετιανή περίοδο, ήταν και οι δύο μεταβατικές, και πως τα σαιξπηρικά πρόσωπα ήταν «σύγχρονα». Συνέδεσε τον Σαίξπηρ με τον Μπέκετ, μία υπέρβαση που στη δεκαετία του ’60 συνιστούσε επανάσταση. Παράλληλη προσέγγιση έκανε λίγα χρόνια αργότερα προς το αρχαίο δράμα, στη «Θεοφαγία» (1970), συμβάλλοντας σε μια βαθιά όσο και εκτεταμένη ανανέωση του θεατρικού λεξιλογίου. Κορυφαίοι σκηνοθέτες όπως ο Τζόρτζιο Στρέλερ και η Αριάν Μνούσκιν δέχθηκαν την επίδρασή του.
Ο Κοτ είχε αποσυρθεί από τη συστηματική διδασκαλία το 1983, όταν υπέστη την πρώτη καρδιακή προσβολή. Θα ακολουθούσαν άλλες πέντε. Το 1994 εξέδωσε την αυτοβιογραφία του με τίτλο «Ακόμη Ζωντανός», ένας αυτοσαρκαστικός φόρος τιμής για την επέτειο των 80 χρόνων του. O Κοτ είχε εβραϊκή καταγωγή, αν και ο ίδιος είχε βαπτισθεί Χριστιανός. Γεννήθηκε στη Βαρσοβία το 1914 και ως νέος βίωσε την τραγική εμπλοκή της πατρίδας του στον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Συμμετείχε στην Αντίσταση και το 1943 έγινε μέλος του παράνομου Κομμουνιστικού Κόμματος. Οι εμπειρίες του πολέμου σφράγισαν τη ματιά του και τον οδήγησαν να βιώσει εκ των έσω τον ενθουσιασμό και την απογοήτευση ως την τελική απόδραση στις ΗΠΑ. Σπούδασε αρχικά νομικά στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας και αργότερα αισθητική, φιλοσοφία, θεολογία, ανθρωπολογία, γλωσσολογία στη Βαρσοβία, στο Παρίσι και στο Λοτζ. Μιλούσε οκτώ γλώσσες και ήταν δεδηλωμένος υπερασπιστής της ευρωπαϊκής κουλτούρας των καφέ. Από το 1953 ώς το 1966 ήταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας. H απογοήτευσή του τον οδήγησε στις ΗΠΑ, όπου τον υποδέχθηκαν τα μεγάλα πανεπιστήμια. Το Γιέλ, το Μπέρκλεϊ και αργότερα το State University της Νέας Υόρκης, με το οποίο είχε συνδεθεί τα τελευταία χρόνια. Το 1979 απέκτησε την αμερικανική υπηκοότητα.
«Αν τελικά όλα αυτά συμβούν -αναφέρει το σχετικό πόρισμα- οι εξελίξεις θα είναι τόσο σταδιακές ώστε να καταστεί δυνατή η απομάκρυνση από τις παράκτιες περιοχές αλλά και την προοδευτική αύξηση των αντιπλημμυρικών έργων γύρω από τις πυκνοκατοικημένες περιοχές». Πάντως, αναμφίβολα, θα έχει μεγάλο κόστος. Οι οικονομολόγοι υπολογίζουν ότι το κόστος θα φτάσει στο 0,1% του ΑΕΠ πολλών κρατών όπως η Βρετανία, αλλά θα είναι πολύ υψηλότερο για τις μικρές νησιωτικές χώρες.