Σχεδόν τριπλάσια έσοδα, από τον αρχικό προϋπολογισμό του έργου, αποκόμισαν οι 11 εργολάβοι της Αττικής Οδού, με βάση τους πλέον επιεικείς υπολογισμούς. Η κοινοπραξία των κατασκευαστικών εταιρειών ανέλαβε την κατασκευή της Αττικής Οδού με κόστος 1,016 δισ. ευρώ (346,3 δισ. δραχμές), ενώ ένα έγγραφο της Γενικής Γραμματείας Συγχρηματοδοτούμενων Εργων του ΥΠΕΧΩΔΕ, που εστάλη στην εταιρεία ΑΚΤΩΡ (βασικό μέτοχο της κοινοπραξίας), αναφέρει ότι έχουν εγκριθεί δαπάνες που αγγίζουν τα 1,85 δισ. ευρώ (630 δισ. δραχμές).
Σειρά παράπλευρων έργων
Το έγγραφο, που είχε αποκαλύψει πριν από λίγες εβδομάδες η «K», χρονολογείται από το 2001 και στην πορεία εκτιμάται ότι το κόστος του έργου αυξήθηκε περαιτέρω και σήμερα προσεγγίζει τα τρία δισ. ευρώ. Ακόμα και βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, όπως ο πρώην υπουργός Θεοδ. Πάγκαλος, υποστηρίζουν ότι η υπέρβαση του προϋπολογισμού αγγίζει το 400%! Το μεγάλο κόλπο στηρίχθηκε σε σωρεία τροποποιητικών συμβάσεων, μέσω των οποίων επετράπη στις κατασκευαστικές εταιρείες που συμμετέχουν στην κοινοπραξία Αττική Οδός να αναλάβουν, χωρίς διαγωνισμό, σειρά παράπλευρων έργων.
Η κοινοπραξία έλαβε, σύμφωνα με το ίδιο έγγραφο, περί τα 58 δισ. δραχμές (170 εκατ. ευρώ) προκειμένου να επιταχυνθούν οι εργασίες στο τμήμα από το αεροδρόμιο Σπάτων μέχρι τον Σταυρό. Η επιτάχυνση επιβαλλόταν επειδή, με βάση τη σύμβαση με την εταιρεία διαχείρισης του νέου αεροδρομίου, το συγκεκριμένο τμήμα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί πριν από την έναρξη λειτουργίας του «Ελευθέριος Βενιζέλος», διαφορετικά το Δημόσιο θα κατέβαλλε ποινικές ρήτρες.
Στο συγκεκριμένο κόστος (δηλαδή τα τρία δισ. ευρώ) δεν υπολογίζονται, βεβαίως, το περίπου ένα δισ. ευρώ που απαιτήθηκε για τις απαλλοτριώσεις, το κόστος κατασκευής του προαστιακού σιδηροδρόμου που ανατέθηκε κατά… σύμπτωση στις εταιρείες που απαρτίζουν την κοινοπραξία Αττική Οδός Α.Ε. (συνολικός προϋπολογισμός περί τα 600 εκατ. ευρώ), αλλά ούτε και το κόστος κατασκευής του σταθμού που θα συνδέει το μετρό με τον προαστιακό στη Δουκίσσης Πλακεντίας που ανατέθηκε απ’ ευθείας στην ίδια κοινοπραξία.
Τι υποστηρίζει η κοινοπραξία
Τα μέλη της κοινοπραξίας, μεγαλύτερος μέτοχος της οποίας είναι ο όμιλος Ελληνική Τεχνοδομική-ΑΚΤΩΡ, υποστηρίζουν ότι η αύξηση του κόστους οφείλεται τόσο στο γεγονός ότι άλλαξε η χάραξη και ο τρόπος κατασκευής της Δυτικής Περιφερειακής Υμηττού (τμήμα της Αττικής Οδού) έπειτα από απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας όσο και στο υψηλό τίμημα για τις απαλλοτριώσεις. Οσοι παρακολουθούν τα δημόσια έργα υποστηρίζουν ότι το επιπλέον κόστος για την κατασκευή της Περιφερειακής Υμηττού είναι μόνο ένα μικρό τμήμα των εσόδων που αποκόμισαν οι εργολάβοι.
Από τα στοιχεία του ΥΠΕΧΩΔΕ προκύπτει ότι μπορεί να μην αυξήθηκε το κατ’ αποκοπήν αντικείμενο του έργου, αλλά η κοινοπραξία Αττική Οδός ανέλαβε να εκτελέσει σειρά πρόσθετων έργων, ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Επειδή οι τράπεζες, που χρηματοδοτούν το έργο με δανειακά κεφάλαια (με την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου), θα αντιδρούσαν σε τυχόν περαιτέρω επιβάρυνση του κόστους, η κυβέρνηση επέλεξε μιαν άλλη οδό προκειμένου να καλύψει τις απαιτήσεις των ισχυρών κατασκευαστών.
Τριπλασιασμός
Μέσω των πρόσθετων έργων, των αναθεωρήσεων και των μπόνους κατάφερε να τριπλασιάσει το αντικείμενο εργασιών της Αττική Οδός. Μάλιστα, επειδή τα συγκεκριμένα πρόσθετα έργα (ύψους περί το ένα δισ. ευρώ) δεν μπορούσαν να τύχουν χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή την Ευρωπαϊκή Ενωση, το κόστος κατασκευής τους επιβάρυνε τον κρατικό προϋπολογισμό.
Η ασυλία που απολαμβάνουν οι εργολάβοι της Αττική Οδός αποκαλύπτεται και από την κατάληξη που είχε η γνωστή υπόθεση με την κατάρρευση γέφυρας στην περιοχή του Μαρκόπουλου. Με πόρισμα του Σώματος Επιθεωρητών Δημοσίων Εργων αποδίδονταν ευθύνες στους κατασκευαστές του οδικού άξονα για την πτώση της γέφυρας που στοίχισε τη ζωή δύο ανθρώπων. Ομως, η πειθαρχική ποινή που επιβλήθηκε στους 11 κατασκευαστές της κοινοπραξίας κοινοποιήθηκε στις υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ δύο ημέρες πριν από τη λήξη της…
Η ποινή προέβλεπε τον αποκλεισμό των εργολάβων από κάθε δημοπρασία δημόσιου έργου για την περίοδο από τα μέσα Οκτωβρίου μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου 2002. Ομως, η απόφαση της υπουργού ΠΕΧΩΔΕ Βάσως Παπανδρέου εστάλη στις αρμόδιες υπηρεσίες παραμονές της αργίας για την επέτειο του Πολυτεχνείου.
Στην περίπτωση που εφαρμοζόταν η ποινή, οι συγκεκριμένοι μεγαλοεργολάβοι θα κινδύνευαν με αποχή από σημαντικούς διαγωνισμούς και συνεπώς με απώλειες αρκετών εκατομμυρίων ευρώ.
Η Αττική Οδός, η Ζεύξη Ρίου-Αντιρρίου και το Αεροδρόμιο Σπάτων αποτέλεσαν τα πρώτα συγχρηματοδοτούμενα έργα που υλοποιήθηκαν στην Ελλάδα. H έλλειψη εμπειρίας, σε συνδυασμό με τις προνομιακές σχέσεις που διαθέτουν κάποιοι εκ των εργολάβων με τον κομματικό μηχανισμό του ΠΑΣΟΚ, επέτρεψε ουκ ολίγες παρασπονδίες. Στην περίπτωση του αεροδρομίου Σπάτων, τα κενά στη σύμβαση έδωσαν τη δυνατότητα στη γερμανική κατασκευαστική εταιρεία Hochtief (που ήταν επικεφαλής του ομίλου που ανέλαβε την κατασκευή και εκμετάλλευση του έργου) να «ξεζουμίσει» τους εγχώριους εργολήπτες. Οι εγχώριες τεχνικές εταιρείες κατασκεύασαν το έργο, ως υπεργολάβοι της Hochtief, με τιμές που θεωρήθηκαν εξαιρετικά χαμηλές.
Οι τελευταίοι έβγαλαν, πάντως, τα σπασμένα με την Αττική Οδό, καθώς συγκρότησαν όμιλο στον οποίο συμμετείχαν μόνο ελληνικές εταιρείες. Επειτα από πολλές δυσκολίες, ο όμιλος κατάφερε να λάβει τις σχετικές εγκρίσεις χρηματοδότησης τόσο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) όσο και από τις εμπορικές τράπεζες.
Η σχετική σύμβαση, που κυρώθηκε από την Βουλή (όπως συνέβη και με τις άλλες συμβάσεις παραχώρησης) φαίνεται ότι μετετράπη σε κουρελόχαρτο. Οπως υποστηρίζουν ακόμα και στελέχη του ΥΠΕΧΩΔΕ, ουδείς γνωρίζει πόσες τροποποιήσεις και επεκτάσεις της συγκεκριμένης σύμβασης έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Οι εταιρείες που συμμετέχουν στην κοινοπραξία υπερηφανεύονται ότι πρόκειται για το πρώτο έργο από αμιγώς ελληνικό όμιλο εργοληπτών που είναι συγχρηματοδοτούμενο. Ομως, η πραγματικότητα τους διαψεύδει…
Ποιοι ωφελήθηκαν
Ως ισχυρότερος πόλος της κοινοπραξίας Αττική Οδός, ο όμιλος Ελληνική Τεχνοδομική-ΑΚΤΩΡ επωφελήθηκε τα μέγιστα, τόσο από την κατασκευή του οδικού άξονα όσο και από τα παράπλευρα έργα. Μάλιστα, συνεχίζει να αυξάνει το ποσοστό του στην κοινοπραξία, καθώς κάποιοι από τους συνεταίρους του αποσύρονται εξαιτίας των σοβαρών οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν, με τελευταίο παράδειγμα την τεχνική εταιρεία ΑΛΤΕ. H ΑΛΤΕ, όπως συνέβη στον παρελθόν με τις ΕΡΓΑΣ και ΜΕΤΩΝ, αποχώρησε από τις εταιρείες εκμετάλλευσης της Αττικής Οδού και οι υπόλοιποι 10 συμμετέχοντες αγόρασαν το ποσοστό της. O όμιλος Ελληνική Τεχνοδομική-ΑΚΤΩΡ ελέγχει πλέον περισσότερο από το 35% της Αττική Οδός και θα λαμβάνει τη μερίδα του λέοντος από τα διόδια που αυξάνονται σε δύο ευρώ, εν μέσω αντιδράσεων.