Τα όσα κατέθεσαν προ ημερών στον αρμόδιο εισαγγελέα οι Μητροπολίτες Θηβών Ιερώνυμος και Ζακύνθου Χρυσόστομος για εκβιασμούς δημοσιογράφων εις βάρος τους, εξέπληξαν ασφαλώς την κοινή γνώμη. Οι «παροικούντες όμως την εκκλησιαστική μας Ιερουσαλήμ», απλώς για πολλοστή φορά, πληροφορήθηκαν κάτι το σύνηθες για τον χώρο και το μόνο που αναμένουν είναι η δικαστική επιβεβαίωση αυτών των καταγγελιών, ώστε να μην μείνουν αίολες οι κατηγορίες, αφήνοντας σκιές πάνω από την Εκκλησία. Ασχέτως, πάντως, από την εξέλιξη των δύο συγκεκριμένων περιπτώσεων, το αληθές είναι, πως ο κλήρος με τις ιδιαιτερότητες και τις ευαισθησίες του, αποτελούσε πάντα το πιο εύκολο πεδίο αναπτύξεως εκβιασμών από αετονύχηδες και γενικώς από άτομα με διάθεση να αυξήσουν με ανάλογες μεθόδους τα μικρά ή μεγάλα εισοδήματά τους. Με την ευκαιρία λοιπόν των όσων κατήγγειλαν οι δύο Ιεράρχες, αξίζει να αναφερθούμε σε κάποιες παλαιές ιστορίες «αναλόγου περιεχομένου», καθώς και σε πρακτικές και νοοτροπίες που έχουν πέσει στην αντίληψη του γράφοντος κατά τα τελευταία 30 χρόνια, περίπου.
«Αποκαθήλωση» από «καλούς φίλους»
Και να ξεκινήσουμε από τα πρώτα χρόνια αρχιεπισκοπίας του μακαριστού Σεραφείμ, που ήσαν πράγματι δύσκολα και ο νέος τότε Αρχιεπίσκοπος χρειαζόταν στηρίγματα παντού και κυρίως στο να διαμαρφώσει θετική άποψη η κοινή γνώμη γι’ αυτόν. Ετσι δημιουργήθηκε μια ομάδα υποστηρικτών με πυρήνα τους παλαιούς συναγωνιστές του στον ΕΔΕΣ, ανθρώπους των γραμμάτων, πολιτικούς, δημοσιογράφους και δημοσιογραφούντες μεγάλων αλλά και μικρών περιφερειακών εντύπων κ.ά. Ολοι υποστήριζαν τον Σεραφείμ. Μετά ένα-δυο χρόνια, γύρω στο 1975-76, ο αείμνηστος σύμβουλος επί θεμάτων επικοινωνίας του Αρχιεπισκόπου, Χρήστος Θεοδωρόπουλος, πρότεινε σε κάποιους από τους «καλούς φίλους» του ευρύτερου χώρου ενημερώσεως και επικοινωνίας να δοθεί ένα μηνιαίο επιμίσθιο της τάξεως των 10-15 χιλιάδων δραχμών τότε, και γιατί συνέχιζαν να δείχνουν «πίστη στον γέρο», αλλά και διότι είχαν φροντίσει να περάσουν το «μήνυμα» των οικονομικώς πιεσμένων που θα τους ενίσχυε σημαντικά ένα μηνιαίο ποσόν, τέτοιο, αρκετά σεβαστό την εποχή εκείνη. O μακαρίτης λοιπόν παπα-Σπύρος Βλαντίκας, εξ απορρήτων του Σεραφείμ, κάθε μήνα ετοίμαζε τα φακελάκια και περνούσαν από το μικρό γραφείο του στον πρώτο όροφο του Αρχιεπισκοπικού Μεγάρου οι «αποδέκτες». Ενας μάλιστα από αυτούς, είχε φαίνεται την αγωνία κάθε φορά να δει αν ήταν σωστά τα χρήματα μέσα στον φάκελο. Ετσι δεν περίμενε να απομακρυνθεί, αλλά άρχιζε το μέτρημα από τη σκάλα, την είσοδο και το προαύλιο και έκλεινε την… καταμέτρηση στο κατάστρωμα της οδού Αγίας Φιλοθέης.
Η «υποστήριξη» συνεχιζόταν, έως ότου αποφάσισε μια μέρα ο Αρχιεπίσκοπος, ύστερα από εισήγησή του παπα-Σπύρου να τη σταματήσει, έπειτα, περίπου από δύο χρόνια. «Φθάνει πια Μακαριώτατε, δεν πάει άλλο. Χώρια ότι εκτιθέμεθα και στο προσωπικό που βλέπει ορισμένους να μετράνε τα χρήματα στον δρόμο». Ετσι λοιπόν τελείωσε η ιστορία του επιμισθίου, αλλά αμέσως άρχισε μια άλλη. Αυτή της τελείως διαφορετικής αντιμετωπίσεως πλέον των έργων, των λόγων αλλά και προσωπικώς του Αρχιεπισκόπου. «Αποκαθηλώθηκε εν μια νυκτί» ο Σεραφείμ από τις «προθήκες» ορισμένων ποικίλης ύλης Μέσων Μαζικής Ενημερώσεως -κυρίως μικρών, γιατί στα μεγάλα δεν περνούν εύκολα τέτοιες καταστάσεις- που… συμπτωματικά είχαν συνεργάτες τους «τέως επιδοτουμένους». Εγραψαν, είπαν, ξαναέγραψαν, ξαναείπαν, το χθεσινό λευκό το έκαναν σημερινό και αυριανό μαύρο, όμως ο Αρχιεπίσκοπος τους αγνόησε. Ετσι κάποια στιγμή βαρέθηκαν και «ουδετεροποιήθηκαν», αφού πλέον είχε περάσει και ο Σεραφείμ στο απυρόβλητο της κοινής γνώμης.
Από το 1974 όμως εμφανίζεται και το βιβλίο ως «μέσο πιέσεως», κάτι που ήταν γνωστό και πριν την επταετία. Εγραφε κάποιος ένα βιβλίο με περιεχόμενο απίθανο και άρχιζε, χωρίς να συνεννοηθεί πρώτα, να στέλνει έναν αριθμό αντιτύπων μαζί με το σχετικό τιμολόγιο φυσικά, σε διάφορες Μητροπόλεις και ειδικά σε αυτές που γνώριζε πως ήσαν εύπορες. Εβλεπε μπροστά του ο Μητροπολίτης τις κούτες με τα βιβλία και πάθαινε κόλπο. Και γνώριζε ότι εάν τα επιστρέψει θα γίνει αμέσως στόχος. Γνωστός νησιώτης Δεσπότης, αμέσως μετά την άρνησή του να… αγοράσει τα βιβλία παρατρεχάμενου «εκδότη» δέχθηκε επιθέσεις με διαφόρους τρόπους, αλλά δεν ενέδωσε. Ορισμένοι όμως φοβήθηκαν και… υπέκυψαν.
Αλλοι «εκδότες» πάλι, δεν εξέδιδαν τυχαία βιβλία, αλλά συγκεκριμένα με περιεχόμενο που αφορούσε κληρικούς. Από το στάδιο των δοκιμίων μάλιστα άρχιζαν να ενημερώνουν τους ενδιαφερομένους για να ανησυχήσουν… εγκαίρως και να ανταποκριθούν, ώστε να μην εκδοθεί ποτέ αυτό… το βιβλίο. Οσοι δεν ανταποκρίνονταν, την είχαν βαμμένη… O αξέχαστος Σπύρος Αλεξίου μού εδιηγείτο -αλλά ήταν και αυτόπτης μάρτυρας και η κόρη του, εκλεκτή συνάδελφος Σίλα Αλεξίου- ότι τον κυνηγούσε μέσα στο αεροπλάνο πετώντας για Νέα Υόρκη ένας τέτοιος «εκδότης», ζητώντας του πιεστικά να διαβάσει ένα υπό… έκδοση βιβλίο του, αλλά αυτός ηρνείτο και άλλαζε διαρκώς θέση για να μην τον ενοχλεί ο εν λόγω κύριος.
Ομως, τα έντυπα και τα βιβλία δεν έχουν χρησιμοποιηθεί μόνον για την απόσπαση χρημάτων. Μέχρι και οικόπεδα έχουν ζητήσει κάποιοι από Μητροπολίτη για να μην του έβγαζαν στη… φόρα την ιδιαίτερα στενή σχέση που είχε με την οικονόμο του. O πάρα πολύ αξιόλογος και επαινετός για την τόλμη του επαρχιακός Τύπος, πολλά έχει υποφέρει από κάποια έντυπα τυχοδιωκτικού προσανατολισμού που είχαν στόχο τους και ιεράρχες. Και όπως είναι πολύ φυσικό αυτά τα έντυπα λειτουργούν καθοριστικά μέσα στις τοπικές κοινωνίες. Οι πάσης φύσεως εκλογές ειδικά, γίνονται πάντα αντικείμενο εκμεταλλεύσεως από ορισμένους δημοσιογραφούντες που εκδίδουν λαθρόβια εφημεριδάκια. Επί εκλογών Μητροπολιτών μάλιστα σε επαρχίες έχουν συμβεί πριν και μετά τα μύρια όσα, αφού εδώ υπεισέρχεται και ο φανατισμός των αντιπάλων κληρικών που «τα δίνουν όλα» για να εκλεγούν αυτοί και όχι κάποιος άλλος. O νεοεκλεγόμενος δε στη συνέχεια πάντα χρειάζεται την «τοπική υποστήριξη». Ακόμη και στην αχανή Αθήνα, τα ίδια -σε άλλο μέγεθος- συμβαίνουν. Ομως, πολλές φορές -τις περισσότερες ίσως- δεν ευθύνονται τα MME, αλλά κάποιοι συνεργάτες τους που τα χρησιμοποιούν προς ίδιον όφελος. Πριν από χρόνια μητροπολίτης δεν άντεξε τις «πιέσεις» πολυπράγμονος συνεργάτου εντύπου και κατήγγειλε στον διευθυντή του τις «απαιτήσεις» του συγκεκριμένου ατόμου. Επεσε από τα σύννεφα, φυσικά, ο άνθρωπος και μετά απέλυσε τον «πολλαπλώς» δημοσιογραφούντα.
Από τα όσα, έτσι γενικά, έφερε η μνήμη στο χαρτί, αντιλαμβάνεται ο καθένας ότι ορισμένοι στήνουν «μαγαζάκια», τα οποία λειτουργούν ουσιαστικά παράνομα, αλλά τα ανέχεται η ελληνική πολιτεία, γιατί φαίνεται πως ταιριάζουν στην ιδιοσυγκρασία του Ελληνα, αφού γύρω και από τον κλήρο και στον ομογενειακό χώρο, τα ίδια έχουν καταγραφεί κατά εποχές, διχάζοντας τον απανταχού Ελληνισμό, γιατί τα θέματα εκβιασμών εκεί ήσαν ξεκάθαρα παιχνίδια εξουσίας ανάμεσα σε ισχυρούς ξενιτεμένους Ρωμιούς, που θέλαν κατά καιρούς να εξουσιάζουν και την Εκκλησία. Εκεί μάλιστα «ομογενειακοί εκδότες» μιλούσαν κάποτε για πολλές χιλιάδες δολάρια. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο στο οποίο ανήκει η «απανταχού Μεγάλη Ελλάδα», έχει αντιμετωπίσει πολλά, αλλά τα έχει ξεπεράσει χάρις στη σοφία των χειρισμών του. Εχουν κλονιστεί Αρχιεπίσκοποι και Μητροπολίτες, ουκ ολίγοι από περιφερειακές ομογενειακές γραφίδες, γιατί βέβαια υπάρχουν και τα σοβαρά έντυπα που χειρίζονται τα θέματα του Ελληνισμού με υπευθυνότητα. Εδώ όμως, στην Ελλάδα, δεν θα έπρεπε το κράτος να ζητεί την ουσία, δηλαδή το πώς γίνεται να συντηρούνται και με ποιους τρόπους έντυπα και σταθμοί που δεν πωλούν φύλλα και δεν έχουν ακροαματικότητα και επομένως -επί της ουσίας το τονίζουμε- είναι παθητικά; Αλλά γιατί να τη ζητήσει, αφού και αυτοί -πολιτικοί, κόμματα, ο ίδιος μηχανισμός- χρησιμοποιούν τα ίδια έντυπα για να πετύχουν τους δικούς τους σκοπούς; Και η μέθοδός τους είναι πολύ απλή:
Στέλνουν ένα «μήνυμα» προς συγκεκριμένη κατεύθυνση και περιμένουν να… τσιμπήσει το θύμα. Και ειδικά στον εκκλησιαστικό χώρο τα θύματα βρίσκονται εύκολα. Δεν είναι δε μόνον οι δεσποτάδες, όπως νομίζει ο πολύς κόσμος. O χώρος των αρχιμανδριτών είναι πολύ μεγαλύτερος και πιο εύκολος. Οι Μητροπολίτες είναι ισχυροί και έχουν και άμυνες, ενώ οι αρχιμανδρίτες, μέσα στην αγωνία τους ειδικά, να μην ακουστεί τίποτε γι’ αυτούς, ώστε να γίνουν κάποτε Μητροπολίτες, ενδίδουν σε πιθανούς εκβιασμούς.
Δεν μπορεί μάλιστα να γίνει διάκριση μεταξύ «ενεχομένων» σε κάτι ή αθώων που εκβιάζονται άδικα, γιατί, απλούστατα και οι αδίκως βαλλόμενοι φοβούνται να μην εκτεθούν. Και άντε μετά να αποδείξουν ότι δεν είναι ελέφαντες, αφού τα «θέματα πιέσεως» προς τον κλήρο είναι σχεδόν πάντα ηθικού περιεχομένου. Ετσι τα… ακουμπάνε, αγοράζουν, βιβλία, παίρνουν συνδρομές και άλλα πολλά. Το μήνυμα λοιπόν αποστέλλεται προς «δικαίους» και «αδίκους» μέσω του όποιου αναξιόπιστου έντυπου, και είναι, περίπου έτσι: «Είναι αλήθεια πως προχθές το βράδυ ένας αρχιμανδρίτης 40άρης που υπηρετεί εκεί ψηλά στον Αη Λιά (δίνεται το στίγμα) εθεάθη με μπλουτζινάκι στα σίδερα του ΟΣΕ;».
Τρομοκρατούνται και ενδίδουν όλοι
Ασχέτως όμως εάν το μήνυμα είναι ψεύτικο ή αληθινό, ο αρχιμανδρίτης του Αη Λια είναι υπαρκτό πρόσωπο και τρομοκρατείται. Τρομοκρατούνται δε περισσότερο οι αθώοι. Αλλά ενδίδουν όλοι. Κανείς μέχρι τώρα δεν έχει καταγγείλει στη Δικαιοσύνη έστω και έναν εκβιασμό. H δημοσιοποίηση και μόνον αποτελεί λάσπη η οποία δεν πρόκειται να φύγει ποτέ από το ράσο του. Μπορεί επομένως να φανταστεί ο καθένας τι θα υποστεί όποιος φέρει στο φως ένα τέτοιο γεγονός και αυτό φθάσει σε ανακρίσεις και ακροαματική διαδικασία. O κληρικός αυτός θα ισοπεδωθεί. Σ’ αυτήν την αδυναμία του κλήρου οφείλεται και το θράσος των όποιων κάνουν αυτές τις παράνομες πράξεις. Οφείλεται όμως και σε κάτι άλλο πολύ σημαντικό. Βρίσκουν αυτοί οι κύριοι συμμάχους μέσα στον εκκλησιαστικό χώρο που «κάρφωναν» συλλειτουργούς τους. Είναι δε, κανά – δυο γνωστοί και μη εξαιρετέοι, που «κάτι γνωρίζουν», αφού όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει έστω και λίγη… φωτιά. Τα όσα λοιπόν παραθέσαμε αποτελούν μιαν αλυσίδα που πολύ δύσκολα θα σπάσει κάποιος κρίκος της. Ας αναζητήσει λοιπόν από αλλού ο αρμόδιος εισαγγελέας στοιχεία για τους λεγόμενους εκβιασμούς, γιατί η «εκκλησιαστική αλυσίδα» καλά κρατεί…