Το χορηγικό μνημείο του Θρασύλλου που χρόνια τώρα θυμίζει παραιτημένο σπήλαιο στον βράχο της Ακρόπολης επιτέλους θα αποκατασταθεί. Ετσι, δεν θα αποτελέσει μόνο πόλο έλξης για περισσότερους επικέπτες, αλλά θα δημιουργήσει και νέα δεδομένα για την κατανόηση της περιοχής της νότιας κλιτύος. Και βέβαια θα αποκαταστήσει ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας του. Μνημείο με ιδιαιτερότητες, από τα εξέχοντα της αθηναϊκής τοπογραφίας, που έχει μάλιστα δημοσιευθεί εδώ και 250 χρόνια, αποτελούσε ένα κόσμημα στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης 2.500 χρόνια τώρα. H ιστορική του επανόρθωση έγινε δεκτή από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο προχθές το βράδυ, με την έγκριση της υποδειγματικής μελέτης του αρχιτέκτονα -αναστηλωτή κ. Κωνσταντίνου Μπολέτη, ο οποίος πρότεινε μία αναστηλωτική λύση με δύο παραλλαγές. Ως «ελάσσων» και «μείζων» χαρακτηρίστηκαν (διαφοροποιούνται μόνο στον θριγκό), για να εγκριθεί κατά πλειοψηφία, η πρώτη.
Ηταν όμως εντυπωσιακό, ότι ακόμη και εκείνοι που διαφώνησαν με κάποια σημεία της μελέτης, συμφώνησαν για το πόσο καλή ήταν η δουλειά του μελετητή, την οποία άλλωστε έχει δείξει στο παρελθόν και σε άλλα μνημεία.
Μία μελέτη που εκπονήθηκε μέσα σε επτά μόλις μήνες, είναι η τέταρτη που υποβάλλει η Επιστημονική Επιτροπή για την «Ερευνα, στερέωση, αναστήλωση και ανάδειξη του Θεάτρου και του Ιερού του Διονύσου και του Ασκληπιείου της νότιας κλιτύος Αθηνών».
Σύμφωνα με την ήπια λύση από τα 106 αρχιτεκτονικά μέλη του μνημείου ανασυντίθενται οι 84 λίθοι. Οι 17 απ’ αυτούς συνιστούν τη σωζόμενη κρηπίδα, οι 27 αποτελούν αρχαία μέλη και 40 λίθοι το νέο υλικό.
Η ιστορία του μνημείου
Το χορηγικό μνημείο του Θρασύλλου κατασκευάστηκε σύμφωνα με τη σωζόμενη επιγραφή του χορηγού στο επιστύλιο, το 320-319 π. X., ενώ η επόμενη ιστορική του φάση όπως τεκμηριώνεται και πάλι από επιγραφικές μαρτυρίες σημειώνεται το 271-270 με πρωτοβουλία του νικητή χορηγού Θρασυκλή, (γιου του Θρασύλλου) όταν ίδρυσε τους χορηγικούς του τρίποδες σε δύο ενεπίγραφα βάθρα επί του θριγκού του μνημείου.
Οπως, είπε και ο μελετητής, «το μνημείο ανήκε σε μία εποχή-ορόσημο για την εισαγωγή νέων στοιχείων στο αρχαίο θέατρο ως Χώρο και Τέχνη και από την αρχαιότητα συμμετείχε στη συνολική εικόνα του βράχου της Ακροπόλεως, συνιστώντας ένα διαλεγόμενο με τα μνημεία της «αρχιτεκτονικό στοιχείο».
Βέβαιη θεωρείται η χρήση του σπηλαίου ως τόπου άσκησης λατρείας κατά την εγκαθίδρυση του χριστιανισμού, είπε ο κ. Μπολέτης, τονίζοντας ότι η μετατροπή του εσωτερικού του σε ιδιότυπο διμερή ναό με την ονομασία Παναγία Σπηλιώτισσα, συμπεριέλαβε και πολλά μέλη των εσωτερικών θυρωμάτων του μνημείου.
Ενός μνημείου μάλιστα που είχε την τύχη να αποτυπωθεί από πολλούς περιηγητές του 18ου αι. και των αρχών του 19ου (Pomardi, Fourmont, Leroy, Hilaire, Stewart, Revett, κ.ά.). Στη θέση του τρίποδα του Θρασύλλου «είχε παρεισφρύσει σε όλες αυτές τις απεικονίσεις ένα μαρμάρινο άγαλμα αποδιδόμενο στο Διόνυσο, κατά τους υστερορωμαϊκούς χρόνους». Το άγαλμα, που αφαιρέθηκε το 1805 από τον Lusieri για λογαριασμό του Λόρδου Ελγιν, σήμερα εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο. Το τελικό χτύπημα όμως στο μνημείο, δόθηκε με την ανατίναξή του το 1827, κατά τους Αγώνες της Ανεξαρτησίας, αν και είχε προηγηθεί μεγάλος τραυματισμός του στην πρόσοψη, από οβίδες και βλήματα.
Παλιές υποσχέσεις
Η ανασκαφή του Διονυσιακού Θέατρου και η αναστήλωση του χορηγικού μνημείου του Θρασύλλου είχε αναγγελθεί στις αρχές του 19ου αι. από την Αρχαιολογική Εταιρεία, την ίδια δηλαδή εποχή που μέρος του υλικού του μνημείου χρησιμοποιήθηκε για την αποκατάσταση της σημερινής Ρώσικης Εκκλησίας. Μία απώλεια μεγάλη «που σήμερα δημιουργεί εθνική πικρία, είχε ξεσηκώσει μεγάλη κατακραυγή και εκείνη την περίοδο».
Από τη μία τα σχέδια από την άλλη τα σωζόμενα μέλη, στην εκπόνηση της μελέτης προέκυψε η πλήρης ανασχεδίαση και διελεύκανση λεπτομερειών του μνημείου, όπως το τυπικό ακραίο επίκρανο, η κατατομή του επικράνου του μεσαίου πεσσού, οι κατατομές του επιστυλίου με τον συνεχή κανόνα, σύμφυτο με τη ζωφόρο με τα στεφάνια, η κατατομή του γείσου κ.ά. Σωτήρια όμως ήταν και τα μέλη που είχε το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και επιστράφηκαν στον χώρο.
Οταν με το καλό γίνει η αποκατάσταση, τότε οι επισκέπτες της Διονυσίου Αρεοπαγίτου δεν θα αναρωτιούνται -όσοι δεν ξέρουν φυσικά- για την άχαρη τρύπα στον βράχο.